Në një kohë kur autoritetet iraniane po përballen me pasojat e konfliktit të qershorit me Izraelin dhe Shtetet e Bashkuara, rikthimi i politikanit veteran, Ali Larijani, si sekretar i Këshillit Suprem të Sigurisë Kombëtare të Iranit, përbën rikthim politik, i cili nuk ishte i papritur.
Pas përfundimit të luftës, 67-vjeçari theksoi se në ditën e parë të sulmeve izraelite, aparati i sigurisë iraniane e kishte kontaktuar dhe i kishte kërkuar dorëheqjen. Vitin e kaluar, Larijanit iu ndalua garimi për president.
Megjithatë, tani ai do të luajë rol qendror në formësimin e politikave pas bombardimeve izraelite dhe amerikane që vunë në pah dobësitë ushtarake të Iranit.
âLarijani u la mĂ«njanĂ« dhe u pĂ«rjashtua, por kurrĂ« nuk u hoq plotĂ«sisht nga skena politikeâ, tha analisti politik iranian me bazĂ« nĂ« LondĂ«r, Babak Dorbeigi, pĂ«r Radion Farda tĂ« Radios Evropa e LirĂ« (REL).
âGjatĂ« luftĂ«s 12-ditĂ«she ndodhĂ«n disa zhvillime tĂ« rĂ«ndĂ«sishme. NjĂ« çështje madhore, siç Ă«shtĂ« theksuar nga zyrtarĂ«t dhe media, ishte llogaritja e gabuar e kapaciteteve mbrojtĂ«se tĂ« Iranitâ, shtoi ai.
Sulmet izraelite dhe amerikane goditën objekte të rëndësishme ushtarake dhe bërthamore, duke e turpëruar Teheranin, i cili u duk se nuk ishte në gjendje të mbrohej siç duhet.
Zyrtarët ofruan versione të ndryshme për shkallën e dëmit të pësuar, duke krijuar përshtypjen se në udhëheqjen iraniane mbretëron rrëmuja.
âMegjithatĂ«, çështja mĂ« kritike â ajo qĂ« ka pĂ«rparĂ«si para tĂ« gjitha tĂ« tjerave â Ă«shtĂ« tĂ« kuptuarit se, nĂ« kohĂ« lufte, nuk mund tĂ« kĂ«rkosh mbĂ«shtetje te udhĂ«heqĂ«si suprem [ajatollah Ali Khamenei]â, tha Dorbeigi.
âMungesa e tij dhe mungesa e udhĂ«heqjes nĂ« Iran zbuluan njĂ« boshllĂ«k tĂ« madh nĂ« krye. E gjithĂ« kjo tregon pĂ«r njĂ« nevojĂ« urgjente pĂ«r ndryshimâ, shtoi ai.
NĂ« kĂ«tĂ« kontekst, Larijani shihet si njĂ« figurĂ« e besueshme, i cili Ă«shtĂ« i aftĂ« pĂ«r tĂ« marrĂ« âvendime tĂ« arsyeshmeâ.
UdhĂ«heqja e Iranit nga bunkeri: ĂfarĂ« do tĂ« thotĂ« pĂ«r tĂ« ardhmen e shtetit?
I cilësuar si pragmatist, ai do të punojë ngushtë me presidentin iranian, Masud Pezeshkian, i cili kryeson organin e sigurisë dhe shpesh shihet si proreformist.
Por, vendimet e këtij organi duhet të miratohen nga Khamenei, gjithsesi.
âPĂ«rderisa Khamenei mbetet nĂ« krye tĂ« sistemit, nuk duhet pritur ndonjĂ« ndryshim strategjik nĂ« politikĂ«, vetĂ«m rregullime taktikeâ, tha analisti iranian me bazĂ« nĂ« Paris, Reza Alijani, pĂ«r REL.
âRoli i Larijanit duket se Ă«shtĂ« menaxhimi i krizĂ«s, qĂ« pĂ«rfshin edhe menaxhimin e kompromiseve, pasi Khamenei asnjĂ«herĂ« nuk lejon qĂ« kompromiset tâi atribuohen drejtpĂ«rdrejt atijâ, shtoi ai.
Larijani e ka mbajtur më parë këtë post, nga viti 2005 deri në vitin 2007, dhe më pas ka shërbyer si kryetar i Parlamentit iranian deri në vitin 2020. Në këtë rol, ai fitoi rëndësi ndërkombëtare duke mbështetur marrëveshjen bërthamore të vitit 2015 me SHBA-në, Britaninë, Francën dhe Gjermaninë (të njohura si E3).
Administrata e parë e Trumpit u tërhoq nga ajo marrëveshje dhe SHBA ishte në proces negociatash me Teheranin kur filluan sulmet ajrore izraelite në qershor.
Bisedimet u ndĂ«rprenĂ« papritur dhe nuk kanĂ« rinisur. Teherani thotĂ« se nuk mund tâi besojĂ« Uashingtonit, ndĂ«rsa ShtĂ«pia e BardhĂ« dyshon nĂ«se ka ndonjĂ« vlerĂ« nĂ« vazhdimin e bisedimeve, duke pasur parasysh dĂ«min e shkaktuar nĂ« objektet bĂ«rthamore iraniane.
Pas konfliktit, Irani vazhdoi bisedimet me E3 dhe Bashkimin Evropian më 25 korrik.
Vendet e E3 paralajmĂ«ruan se, nĂ«se nuk arrihet njĂ« marrĂ«veshje bĂ«rthamore me Iranin deri nĂ« fund tĂ« gushtit, ato do tâi rikthejnĂ« tĂ« gjitha sanksionet e OKB-sĂ« ndaj Iranit duke aktivizuar mekanizmin e marrĂ«veshjes sĂ« vitit 2015.
Këshilltar i lartë për çështjet bërthamore
Para riemĂ«rimit tĂ« tij nĂ« KĂ«shillin e SigurisĂ«, Larijani ishte tashmĂ« kĂ«shilltari kryesor i Khameneit pĂ«r çështjet bĂ«rthamore. MĂ« 20 korrik, ai u takua me presidentin e RusisĂ«, Vladimir Putin, nĂ« Kremlin dhe âpĂ«rcolli vlerĂ«sime pĂ«r situatĂ«n e pĂ«rshkallĂ«zuar nĂ« Lindjen e Mesme dhe pĂ«r programin bĂ«rthamor iranianâ, tha zĂ«dhĂ«nĂ«si i Kremlinit, Dmitry Peskov.
Disa muaj para konfliktit me Izraelin dhe SHBA-nĂ«, Larijani kishte paralajmĂ«ruar nĂ« televizionin iranian se njĂ« sulm do ta bĂ«nte Iranin mĂ« tĂ« prirĂ« pĂ«r tĂ« zhvilluar armĂ« bĂ«rthamore. Por, qĂ« nga sulmet, zyrtarĂ«t iranianĂ« kanĂ« shmangur pĂ«rmendjen e kĂ«saj çështjeje, duke theksuar nĂ« vend tĂ« kĂ«saj se Irani do ta vazhdojĂ« pasurimin e uraniumit. ĂshtĂ« njĂ« dallim qĂ« fuqitĂ« perĂ«ndimore nuk e pranojnĂ«, pasi Irani ka pasuruar uraniumin nĂ« nivele shumĂ« mĂ« tĂ« larta se sa kĂ«rkohen pĂ«r njĂ« program bĂ«rthamor civil.
Emërimi i Larijanit ndodhi dy ditë pasi Irani njoftoi krijimin e një Këshilli të ri të Mbrojtjes, nën mbikëqyrjen e Këshillit të Sigurisë./REL/