PRISHTINĂ, 6 mars/ATSH/ PĂ«r mĂ« shumĂ« se 25 vjet, misioni i NATO-s nĂ« KosovĂ«, KFOR, ofron siguri. Por, nĂ« kohĂ«n kur zyrtarĂ«t amerikanĂ« sinjalizojnĂ« zvogĂ«limin e mundshĂ«m tĂ« pranisĂ« sĂ« tyre ushtarake nĂ« EvropĂ«, lindin edhe pyetjet: a do tĂ« mbeteshin ushtarĂ«t amerikanĂ« nĂ« KFOR, apo do tĂ« kĂ«rkonte administrata Trump favore nĂ« kĂ«mbim tĂ« tyre?
Nga Departamenti amerikan i Mbrojtjes thonë për Radion Evropa e Lirë se, tash për tash, nuk ka ndonjë ndryshim sa i përket pozicionimit të forcave të tyre. Por, me tensionet e vazhdueshme në Ballkan dhe me ndryshimin e prioriteteve globale, Kosova duhet të përgatitet për çdo skenar, thonë ish-zyrtarë të NATO-s.
âSecili ushtar i KFOR-it e kupton plotĂ«sisht dhe qartĂ« detyrĂ«n e tij pĂ«r tâi mbrojtur tĂ« gjithĂ« qytetarĂ«t e KosovĂ«sâ, deklaroi mĂ« 25 qershor tĂ« 1999-Ă«s komandanti i atĂ«hershĂ«m i misionit paqeruajtĂ«s tĂ« NATO-s, Mike Jackson.
Kjo forcë nisi të dislokohej në Kosovë atë muaj, menjëherë pas nënshkrimit të Marrëveshjes së Kumanovës, e cila detyroi tërheqjen e plotë të ushtrisë dhe policisë serbe nga Kosova.
Fillimisht përbëhej nga rreth 50.000 trupa, për të arritur me kalimin e viteve në rreth 4.600.
MĂ« shumĂ« se 25 vjet mĂ« vonĂ«, misioni i saj mbetet i njĂ«jtĂ«: âruajtja e njĂ« mjedisi tĂ« sigurt pĂ«r tĂ« gjithĂ«â, por e ardhmja e forcĂ«s disi e diskutueshme.
NjĂ« zyrtar nga Departamenti amerikan i Mbrojtjes konfirmon pĂ«r Radion Evropa e LirĂ« se, âtash pĂ«r tash, nuk ka asnjĂ« ndryshim nĂ« pozicionimin e forcave pĂ«r tĂ« njoftuarâ.
Por, ish-zyrtari i lartĂ« i NATO-s, Jamie Shea, thotĂ« se presidenti i Shteteve tĂ« Bashkuara, Donald Trump, âĂ«shtĂ« transaksionalâ dhe se mund tĂ« kĂ«rkojĂ« nga Kosova favore nĂ« kĂ«mbim tĂ« mbajtjes sĂ« trupave.
âNdaj, jini tĂ« pĂ«rgatiturâ, thotĂ« Shea pĂ«r Radion Evropa e LirĂ«.
Ish-komandanti i Forcës së Sigurisë së Kosovës, Kadri Kastrati, vlerëson se vendi, aktualisht, nuk është në gjendje të vetëmbrohet.
Si lindën pikëpyetjet për trupat amerikane në Evropë?
Ishte fillimisht sekretari amerikan i Mbrojtjes, Pete Hegseth, i cili porositi Evropën se duhet të përgatitet për një rishikim dhe reduktim eventual të pranisë ushtarake amerikane.
Gjatë një vizite në Varshavë, muajin e kaluar, Hegseth tha se e ardhmja e saj do të varet nga kërcënimet globale dhe prioritetet strategjike amerikane.
âKjo Ă«shtĂ« arsyeja pĂ«rse mesazhi ynĂ« Ă«shtĂ« kaq i ashpĂ«r pĂ«r aleatĂ«t tanĂ« evropianĂ«. Tani Ă«shtĂ« koha pĂ«r tĂ« investuar, sepse nuk mund tĂ« supozoni se prania e AmerikĂ«s do tĂ« zgjasĂ« pĂ«rgjithmonĂ«â, tha ai mĂ« 14 shkurt.
Sipas një dokumenti që siguroi gazeta amerikane The Washington Post, Hegseth urdhëroi, gjithashtu, udhëheqësit e Pentagonit dhe të ushtrisë amerikane që të bëjnë plane për shkurtimin e buxhetit të mbrojtjes për 8 për qind, në secilin prej pesë vjetëve të ardhshëm.
Këtij debati, një element tjetër ia shtoi edhe zëvendëspresidenti amerikan, JD Vance.
Ai i kritikoi udhëheqësit evropianë për refuzimin e së djathtës ekstreme, ndërsa të ardhmen e trupave amerikane në Evropë e lidhi me politikëbërjen në kontinent.
Duke folur në Konferencën e Veprimit Politik Konservator më 20 shkurt, Vance tha se amerikanët nuk do të mbështesin mbajtjen e trupave në Gjermani, nëse njerëzit atje mund të burgosen për postime fyese në mediat sociale.
âE gjithĂ« mbrojtja e GjermanisĂ« subvencionohet nga taksapaguesit amerikanĂ«â, tha ai.
Situata shkaktoi jo pak ankth në mesin e aleatëve këndej Atlantikut.
Njeriu që pritet të bëhet kancelar i Gjermanisë, Friedrich Merz, tha se synim i tij do të jetë arritja e pavarësisë nga SHBA-ja në aspektin e sigurisë.
âPĂ«r mua, prioritet absolut do tĂ« jetĂ« forcimi i EvropĂ«s sa mĂ« shpejt qĂ« tĂ« jetĂ« e mundurâ, tha ai.
Trump, edhe gjatĂ« mandatit tĂ« parĂ« si president, u ka kĂ«rkuar vazhdimisht aleatĂ«ve evropianĂ« qĂ« tâi rrisin ndjeshĂ«m kontributet e tyre financiare nĂ« mbrojtje.
I pyetur gjatë një konference me gazetarë, më 18 shkurt, se a do të ishte i gatshëm të konsideronte tërheqjen e të gjitha trupave amerikane nga Evropa, në kuadër të një marrëveshjeje me presidentin rus, Vladimir Putin, për paqe në Ukrainë, Trump tha:
âAskush nuk mĂ« ka kĂ«rkuar ta bĂ«j kĂ«tĂ«. Nuk mendoj se duhet ta bĂ«jmĂ«. Nuk do tĂ« doja ta bĂ«jaâ.
Prania e trupave amerikane në Evropë
Shtetet e Bashkuara kanë disa baza operative dhe ushtarake në Evropë.
Numri mĂ« i madh i ushtarĂ«ve amerikanĂ« â mbi 35.000 â Ă«shtĂ« i dislokuar nĂ« Gjermani.
Ky vend, njĂ«herĂ«sh, ka edhe bazĂ«n mĂ« tĂ« madhe ajrore amerikane â Ramstein â ku janĂ« tĂ« vendosur mbi 16.000 ushtarakĂ«, civilĂ« e kontraktorĂ«.
Përveç përforcimit të përkohshëm në fillim të luftës së Rusisë në Ukrainë, prania ushtarake amerikane në Evropë ka shkuar duke u zvogëluar që nga përfundimi i Luftës së Ftohtë.
Sipas Komandës Evropiane të SHBA-së, numri i përgjithshëm i forcave amerikane në Evropë është luhatur mes 75.000 dhe 105.000 që nga viti 2022.
Prej tyre, aktualisht, rreth 63.000 forca janë të dislokuara në mënyrë të përhershme, ndërsa të tjerat janë me rotacion.
NĂ« KosovĂ«, Shtetet e Bashkuara kanĂ« rreth 600 ushtarĂ« nĂ« kuadĂ«r tĂ« misionit KFOR, nĂ« krahasim me mbi 5.000 sa kishin nĂ« â99-tĂ«n.
Nga ai vit kanë edhe kampin Bondsteel, i cili gjendet pranë Ferizajt, në juglindje të Kosovës, dhe shërben si baza më e madhe ushtarake e SHBA-së në Ballkan.
Ăka thotĂ« NATO-ja?
Radio Evropa e Lirë pyeti NATO-n se a ka ndonjë plan për të siguruar që prania e KFOR-it në Kosovë mbetet e pandryshuar, në vazhdën e reduktimit të mundshëm të trupave amerikane në Evropë.
NĂ« pĂ«rgjigjen qĂ« mori, mes tjerash, thuhet se âzyrtarĂ«t amerikanĂ« e kanĂ« bĂ«rĂ« tĂ« qartĂ« angazhimin e tyre ndaj AleancĂ«s, pĂ«rfshirĂ« praninĂ« e SHBA-sĂ« nĂ« EvropĂ«â.
Aty, po ashtu, thuhet se SHBA-ja i ka bĂ«rĂ« tĂ« qarta pritjet e saj qĂ« aleatĂ«t e NATO-s tĂ« bĂ«jnĂ« mĂ« shumĂ«, tĂ« investojnĂ« mĂ« shumĂ« dhe tĂ« prodhojnĂ« mĂ« shumĂ«, ânĂ« mbĂ«shtetje tĂ« sigurisĂ« sonĂ« tĂ« pĂ«rbashkĂ«tâ.
âNATO-ja vazhdimisht i pĂ«rshtatet mjedisit qĂ« ndryshon⊠KFOR-i vazhdon tĂ« zbatojĂ« mandatin e tij â bazuar nĂ« RezolutĂ«n 1244 tĂ« KĂ«shillit tĂ« Sigurimit tĂ« OKB-sĂ« tĂ« vitit 1999 â pĂ«r tĂ« kontribuar nĂ« njĂ« mjedis tĂ« sigurt pĂ«r tĂ« gjithĂ« njerĂ«zit dhe komunitetet qĂ« jetojnĂ« nĂ« KosovĂ«â, tha njĂ« zyrtar i NATO-s dhe shtoi se âSHBA-ja vazhdon tĂ« luajĂ« njĂ« rol themelorâ brenda misionit KFOR.
Presidentja e KosovĂ«s, Vjosa Osmani, tha nĂ« njĂ« takim me komandantin e KFOR-it, Enrico Barduani, mĂ« 4 mars, se Evropa po pĂ«rballet me njĂ« situatĂ« tĂ« ndĂ«rlikuar gjeopolitike dhe se âangazhimi i pĂ«rbashkĂ«t me KFOR-in dhe NATO-n mbetet thelbĂ«sorâ.
âJini tĂ« pĂ«rgatiturâ
Shea, i cili ka shërbyer në role të ndryshme në NATO deri në tërheqjen e tij në vitin 2018, nuk pret ndryshime të menjëhershme në praninë e trupave amerikane në Evropë, e rrjedhimisht as në Kosovë, por thotë se situata mbetet e pasigurt dhe duhet vëzhguar me kujdes.
Sipas tij, kontingjenti amerikan nĂ« KosovĂ« Ă«shtĂ« i vogĂ«l dhe ânuk Ă«shtĂ« barrĂ« e madhe financiare pĂ«r SHBA-nĂ«, nĂ« krahasim me forcat amerikane nĂ« Gjermani apo Poloniâ.
Ai gjithashtu kujton se Trump, nĂ« tĂ« kaluarĂ«n, âĂ«shtĂ« pĂ«rpjekur ta luajĂ« paqebĂ«rĂ«sin mes Beogradit dhe PrishtinĂ«sâ dhe thotĂ« se trupat amerikane nĂ« KosovĂ« âi japin SHBA-sĂ« njĂ« levĂ« mĂ« tĂ« madhe nĂ« kĂ«tĂ« rolâ.
âPor, Trump Ă«shtĂ« transaksional dhe ai mund ta pyesĂ« KosovĂ«n se çfarĂ« favoresh mund tâi ofrojĂ« pĂ«r tâi mbajtur trupat [amerikane] nĂ« KosovĂ« â sidomos nĂ« formĂ« tĂ« marrĂ«veshjeve biznesore dhe mundĂ«sive pĂ«r investime. Ndaj, jini tĂ« pĂ«rgatiturâ, thotĂ« Shea.
PĂ«r mĂ« tepĂ«r, shton ai, zvogĂ«limi i buxhetit tĂ« Pentagonit do ta detyrojĂ« me doemos ushtrinĂ« amerikane tĂ« bĂ«jĂ« kursime dhe tâi rishpĂ«rndajĂ« burimet e saj.
Pse është e rëndësishme prania e NATO-s në Kosovë?
Gati 26 vjet pas përfundimit të luftës dhe 17 vjet pas shpalljes së pavarësisë, Kosova nuk njihet nga Serbia dhe marrëdhëniet mes dy vendeve mbeten të tensionuara.
Ndonëse janë në negociata për normalizimin e tyre qysh në vitin 2011, shteti fqinj vazhdon ta konsiderojë Kosovën si pjesë të veten.
Pas një sulmi të armatosur në veri të vendit, më 2023, autoritetet kosovare e akuzuan atë për tentim aneksimi të kësaj zone të banuar me shumicë serbe.
Serbia mohoi se kishte gisht në atë sulm, por grumbulloi për disa ditë trupa ushtarake në kufi me Kosovën.
Forca e Sigurisë e Kosovës nuk jep informacione për kapacitetet e saj mbrojtëse, duke i konsideruar si të ndjeshme, por ish-komandanti i saj, Kadri Kastrati, vlerëson se vendi, aktualisht, nuk është në gjendje të vetëmbrohet.
âFatkeqĂ«sisht, jemi shumĂ« larg, sepse nuk Ă«shtĂ« investuarâ, thotĂ« ai pĂ«r Radion Evropa e LirĂ«.
âJemi shumĂ« larg edhe kapaciteteve njerĂ«zore, edhe atyre infrastrukture, pajisjeve dhe armatimitâ, shton ai.
FSK-ja Ă«shtĂ« nĂ« proces tĂ«Â shndĂ«rrimit nĂ« ushtri tĂ« rregullt dhe pritet tâi ketĂ« mbi 7.500 pjesĂ«tarĂ« aktivĂ« dhe rezervistĂ«, nga rreth 2.500 sa ka aktualisht.
Ministri i Mbrojtjes i Kosovës, Ejup Maqedonci, i ka thënë Radios Evropa e Lirë në fund të vitit të kaluar se Kosova, në katër vjet, ka shpenzuar mbi 269 milionë euro për blerje të armatimit.
Ajo që dihet është se vendi ka siguruar armë edhe nga dy fuqi të NATO-s: SHBA-ja dhe Turqia, dhe se synon të ndërtojë edhe fabrikën e tij për prodhimin e municioneve.
Duke folur pĂ«r rĂ«ndĂ«sinĂ« e NATO-s nĂ« KosovĂ«, ish-ministri i Mbrojtjes, Agim Ăeku, thotĂ« se situata e sigurisĂ« nĂ« vend nuk ka ndryshuar nĂ« mĂ«nyrĂ« thelbĂ«sore qĂ« nga ndĂ«rhyrja e aleancĂ«s ushtarake nĂ« vitin 1999.
âNATO-ja ka ardhur nĂ« KosovĂ« pĂ«r shkak tĂ« qasjes agresive tĂ« SerbisĂ« ndaj KosovĂ«s dhe shqiptarĂ«ve. FatkeqĂ«sisht, kjo qasje nuk ka ndryshuar ende. Serbia vazhdon ta trajtojĂ« KosovĂ«n si pjesĂ« tĂ« saj dhe vazhdon tĂ« ushqejĂ« Ă«ndrra pĂ«r kthimin e saj nĂ« KosovĂ«â, thotĂ« Ăeku pĂ«r Radion Evropa e LirĂ«.
Derisa të mos ketë marrëveshje për njohje reciproke mes Kosovës e Serbisë, ai thotë se misioni i NATO-s, KFOR, do të mbetet faktor kyç për sigurinë në vend.
âAi Ă«shtĂ« garanci edhe pĂ«r stabilitetin e gjithĂ« Ballkanit PerĂ«ndimorâ, thotĂ« Ăeku.
NĂ« frymĂ« tĂ« ngjashme me Ăekun shprehet edhe ish-ministri i Mbrojtjes i ShqipĂ«risĂ«, Fatmir Mediu.
âBallkani ka njĂ« rĂ«ndĂ«si tĂ« madhe strategjike pĂ«r NATO-n, veçanĂ«risht pĂ«r shkak tĂ« daljes nĂ« Mesdhe dhe Adriatik. Por, pĂ«r KosovĂ«n, prania e NATO-s Ă«shtĂ« edhe mĂ« e rĂ«ndĂ«sishme â pĂ«r tĂ« garantuar stabilitetin e saj dhe pĂ«r tĂ« parandaluar destabilizimin e situatĂ«s nga aktorĂ« tĂ« tillĂ« si Serbia, Rusia e Kinaâ, thotĂ« ai pĂ«r Radion Evropa e LirĂ«.
A do të mund të mbijetonte KFOR-i pa ushtarë amerikanë?
Ish-zyrtari i NATO-s, Shea, thotĂ« âpoâ.
âKFOR-i ka qenĂ« nĂ«n komandĂ«n italiane dhe turke dhe pjesa mĂ« e madhe e trupave janĂ« evropianeâ, thotĂ« ai dhe shton se âevropianĂ«t menaxhojnĂ« vetĂ« me Bosnje e HercegovinĂ«n qĂ« nga viti 2004â.
Por, pavarësisht kësaj, Shea argumenton se mbajtja e trupave amerikane në Kosovë sa më gjatë që të jetë e mundur, është e dobishme, sepse, siç thotë, siguron vëmendjen e vazhdueshme të SHBA-së.
âĂizmet e SHBA-sĂ« nĂ« terren e mbajnĂ« KosovĂ«n nĂ« ekranin e radarit nĂ« ShtĂ«pinĂ« e BardhĂ« dhe nĂ« Departamentin e Shtetit, si dhe ndihmojnĂ« qĂ« SHBA-ja tĂ« mbetet e angazhuar nĂ« dialogun KosovĂ«-Serbiâ, thotĂ« Shea.
Me rritjen e pasigurisĂ« nĂ« rajon â pĂ«r shkak tĂ« gjykimit tĂ« udhĂ«heqĂ«sit tĂ« RepublikĂ«s SĂ«rpska, Millorad Dodik, dhe protestave tĂ« vazhdueshme nĂ« Serbi â forcat amerikane shĂ«rbejnĂ« si njĂ« faktor stabilizues, sipas tij.
Si mund të përgatitet Kosova për secilin skenar?
Mediu thotĂ« se Ă«shtĂ« koha qĂ« Kosova tĂ« rreshtohet sa mĂ« pranĂ« NATO-s dhe Shteteve tĂ« Bashkuara, âe jo tĂ« ndjekĂ« politika tĂ« brendshme qĂ« sjellin pĂ«rçarjeâ.
âVendi duhet tĂ« ketĂ« njĂ« qasje proaktive pĂ«r anĂ«tarĂ«sim nĂ« NATO dhe tâi thellojĂ« marrĂ«dhĂ«niet strategjike me SHBA-nĂ«â, thotĂ« ai.
Aktualisht deputet nĂ« Kuvendin e ShqipĂ«risĂ«, Mediu sugjeron edhe krijimin e njĂ« force tĂ« pĂ«rbashkĂ«t ushtarake me vendet anĂ«tare tĂ« NATO-s nĂ« Ballkanin PerĂ«ndimor â ShqipĂ«rinĂ«, MaqedoninĂ« e Veriut dhe Malin e Zi â pĂ«r tĂ« ndĂ«rtuar, siç thotĂ«, njĂ« mekanizĂ«m tĂ« fuqishĂ«m mbrojtĂ«s.
âStabiliteti i KosovĂ«s dhe i gjithĂ« rajonit nuk mund tĂ« lihet nĂ« mĂ«shirĂ«n e fatitâ, thotĂ« Mediu.
Shea thekson gjithashtu rĂ«ndĂ«sinĂ« e angazhimit tĂ« KosovĂ«s me administratĂ«n e Trumpit nĂ« tĂ« gjitha nivelet, âpĂ«r tĂ« siguruar se interesat e saj komunikohen drejt dhe befasitĂ« shmangenâ.
âTrump Ă«shtĂ« i paparashikueshĂ«m, kĂ«shtu qĂ«, mĂ« sĂ« miri, pĂ«rgatituni pĂ«r tĂ« gjithĂ« skenarĂ«tâ, thotĂ« Shea.
MarrĂ« parasysh stilin transaksional tĂ« diplomacisĂ« sĂ« presidentit amerikan, Shea shton se Kosova duhet tâi identifikojĂ« edhe fushat pĂ«r negociata tĂ« mundshme me tĂ«.
Interesat biznesore janë gjithmonë të larta, thotë ai, duke marrë si shembull edhe marrëveshjen e përfolur mes SHBA-së dhe Ukrainës për mineralet.
Nevoja pĂ«r kĂ«tĂ« balancĂ« delikate, qĂ« pĂ«rcakton sigurinĂ« e KosovĂ«s, ishte evidente qysh nĂ« vitin 1999, kur gjenerali Jackson â tashmĂ« i ndjerĂ« â refuzoi urdhrin e komandantit tĂ« tij amerikan pĂ«r tĂ« bllokuar forcat ruse kur hynĂ« nĂ« KosovĂ«, pa marrĂ«veshje me NATO-n.
âNuk do ta filloj LuftĂ«n e TretĂ« BotĂ«rore pĂ«r juâ, u raportua tâi ketĂ« thĂ«nĂ« Jackson gjeneralit Wesley Clark nĂ« qershor tĂ« â99-Ă«s.
NĂ«se Jackon e parandaloi atĂ« mbi çerek shekulli mĂ« parĂ«, pĂ«rse siguria sot do tâi lihej rastĂ«sisĂ«?! /rel/
The post Departamenti amerikan i Mbrojtjes: Nuk ka ndryshime të planifikuara për trupat në Kosovë appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.
Login
