Liderët evropianë në samitin e G7 në Kanada duan që Donald Trump të sqarojë besimin e tij se Izraeli dhe Irani do arijnë një marrëveshje që do sjellë “paqë së shpejti”, një pretendim që ai nuk e ka të bazuar plotësisht. Me rritjen e përplasjes ushtarake dhe viktimave nga të dyja palët, liderët evropianë synojnë t’i kërkojnë Trump-it strategjinë e tij të plotë ndaj Iranit, duke kërkuar të dijnë nëse do përdorë ndikimin ndaj Izraelit për të arritur një armëpushim, apo do lejojë që lufta të vazhdojë.
Trump ka sugjeruar se një armëpushim mund të jetë afër, edhe pse Izraeli duket i vendosur të godasë jo vetëm programin bërthamor të Iranit, por edhe infrastrukturën e tij të sigurisë. Një rikthim në negociata do të mundësonte rifillimin e bisedimeve amerikane me Iranin mbi programin civil bërthamor, të anuluara për shkak të sulmit të Izraelit, ku pengesë kryesore mbetet kërkesa e SHBA-së që Irani të heqë dorë nga pasurimi i uraniumit brenda vendit.
Mundësia për një deklaratë të përbashkët G7 për de-përshkallëzim ekziston, por ekzistojnë dallime brenda vetë Grupit: Gjermania mbështet më shumë Izraelin, ndërsa Japonia është kritike.
Armiqësitë mes Izraelit dhe Iranit, dhe potenciali i tyre për të përmbysur ekonominë botërore, fillimisht kanë zëvendësuar axhendën e samitit të G7-s, e cila pritej të dominohej nga mosmarrëveshjet mbi luftën në Ukrainë dhe tarifat amerikane.
Për të shmangur konfliktin publik, Kanadaja, mikpritësja e samitit, ka hequr dorë nga ideja e një komunikate të përbashkët, dhe dëshiron që të shtatë liderët të fokusohen në linjat e furnizimit me minerale kritike, inteligjencën artificiale, Kinën dhe sigurinë energjetike.
Në një jehonë të afërt me përpjekjet kryesisht të pasuksesshme të Evropës për ta bërë Trump-in më të vendosur në kërkesën për një armëpushim nga Rusia në Ukrainë, liderët evropianë duan të shohin nëse presidenti amerikan ka një plan për de-përshkallëzimin e konfliktit, përtej dobësimit të Iranit nga Izraeli në mënyrë që ai të detyrohet të kthehet në tryezën e negociatave. Deri tani ata kanë gjetur mesazhet e Uashingtonit kontradiktore.
Presidenti francez, Emmanuel Macron; kancelari gjerman, Friedrich Merz; kryeministri kanadez, Mark Carney; dhe kryeministri britanik, Keir Starmer, po përpiqen të gjejnë një vijë të përbashkët për Iranin që shkon përtej thirrjeve të gjera për de-përshkallëzim dhe vetëpërmbajtje. Vetëm Macron ka marrë pjesë më parë në një samit të G7.
Në rrugën drejt samitit, që nis zyrtarisht të hënën, Merz bëri thirrje që diplomacisë t’i jepet hapësirë por tha se Irani nuk duhet të ketë armë bërthamore dhe i bëri thirrje që të ndalë bombardimet mbi objektiva civile në Izrael.
Starmer foli me udhëheqës të Emirateve të Bashkuara Arabe, shteti i Gjirit me lidhjet më të ngushta me Izraelin. Emiratet dyshojnë se sulmi i Izraelit do të sjellë rrëzimin e regjimit iranian, por ndërsa epërsia ajrore dhe e inteligjencës së Izraelit bëhet më e dukshme, Izraeli është më i hapur që ky është momenti për iranianët që ta përfundojnë regjimin.
Franca, Gjermania dhe Britania, më parë të përfshira ngushtë në bisedimet për programin bërthamor të Iranit, janë lënë jashtë nga Trump-i, i cili ka këmbëngulur në kërkimin e një marrëveshjeje dypalëshe me Iranin.
Me kaq shumë çështje urgjente në axhendë, Evropa do të jetë e kujdesshme në vendimin se sa kapital politik të shpenzojë për të shtyrë Trump-in të kërkojë një armëpushim.
Ministri i jashtëm i Iranit, Abbas Araghchi, ka thënë se sulmet e Izraelit kishin për qëllim të sabotonin diplomacinë dhe se kundërsulmet e Iranit do të ndalen sapo të përfundojë breshëria izraelite. “Nëse agresioni ndalon, do të ndalojë edhe reagimi ynë,” informoi Araghchi diplomatët e huaj në Teheran të dielën.
Teherani mohoi një pretendim nga Qiproja se ishte kërkuar të dërgonte mesazhe private në SHBA, apo se u kishte thënë ndërmjetësve se bisedimet që duhej të zhvilloheshin në Oman do të kishin qenë produktive.
Trump, siç ka bërë edhe më parë, ka folur herë ashpër e herë butë, duke lavdëruar ofensivën izraelite si të shkëlqyer ndërsa ka mohuar akuzat iraniane se SHBA ka marrë pjesë në sulme, një garanci që Irani nuk e gjen të besueshme. Ai i tha Teheranit që të mos e zgjerojë hakmarrjen përfshirë objektiva apo interesa amerikane.
Duke folur pas një telefonate me presidentin rus, Vladimir Putin, ai tha: “Mund të arrijmë lehtësisht një marrëveshje mes Iranit dhe Izraelit, dhe ta përfundojmë këtë konflikt të përgjakshëm.”
Ai nuk dha detaje, por pika e bllokimit në bisedime ka qenë nëse SHBA do t’i lejonte Iranit të ruajë një program minimal pasurimi të uraniumit në vend.
Frika e Evropës është se konflikti po del shpejt jashtë kontrollit, dhe se qëllimi i qeverisë izraelite nuk është vetëm të zhdukë çdo gjurmë të objekteve bërthamore të Iranit por edhe të tentojë të nxisë ndërrim regjimi në Teheran. Izraeli e ka mohuar këtë.
Sir Richard Dearlove, ish-shefi i MI6, tha: “Mendoj se ndërrimi i regjimit është në lojë. Mendoj se izraelitët do të heqin liderin suprem nëse munden, siç hoqën [udhëheqësin e Hezbollahut] Hassan Nasrallah në Bejrut.”
Do të ketë presion të shtuar mbi udhëheqjen aktuale të Iranit që të bindet se vetëm armët bërthamore mund ta mbrojnë Iranin, duke e bërë më të mundshëm që Perëndimi të mbështesë një përpjekje për të rrëzuar regjimin teokratik.
Me “boshtin e rezistencës”, apo strategjinë e mbrojtjes së përparuar, në kaos për shkak të sulmeve ndaj Hamasit dhe Hezbollahut, dhe me Izraelin që gëzon pothuajse paprekshmëri në hapësirën ajrore mbi Iran, Teherani mbetet i varur nga rezervat e raketave dhe siguria e objektit bërthamor Fordow të ndërtuar thellë nën malet në verilindje të Qom-it.
The Guardian, përshtati në shqip ©LAPSI.AL
The post Samiti i G7 i kapur nga lufta në Lindjen e Mesme dhe paqartësia e Trump appeared first on Lapsi.al.