Përballë një Donald Trumpi të paparashikueshëm dhe një Rusi agresive, evropianët favorizojnë rritjen e shpenzimeve për mbrojtjen dhe, në disa shtete, shërbimin ushtarak të detyrueshëm.
Një sondazh i realizuar në 12 shtete për Këshillin Evropian për Marrëdhëniet me Jashtë (ECFR) ka treguar se shumica e qytetarëve në Poloni (70%), Danimarkë (70%) dhe Britaninë e Madhe (57%) mbështesin rritjen e shpenzimeve për mbrojtje.
Mbështetja ishte më e dobët në shtete të tjera, por një pjesë e madhe e popullsisë në Gjermani (47%), Spanjë (46%) dhe Francë (45%) gjithashtu ishin pro një buxheti më të madh ushtarak. Italia ishte një rast i veçantë: vetëm 17% mbështetën rritjen e shpenzimeve, ndërsa 57% ishin kundër.
Në disa shtete, evropianët mbështetën riinstalimin e shërbimit ushtarak të detyrueshëm, me përjashtimin kryesor të të rinjve nga 18 deri në 29 vjeç – ata që kanë më shumë mundësi të thirren në një konflikt të armatosur. Në Francë (62%), Gjermani (53%) dhe Poloni (51%) u shfaq mbështetje e fortë për shërbimin ushtarak.
Kundërshtimi ndaj kësaj ideje ishte më i madh në shtete të tilla si Italia (50% kundër), Britania e Madhe (53%), Spanja (56%) dhe Hungaria (58%).
Të moshuarit ishin ata që mbështetën më shumë shërbimin ushtarak. Për shembull, në Gjermani, një total neto prej 49% të personave mbi 70 vjeç mbështetën shërbimin ushtarak, ndërsa një total neto prej 46% të personave 18-29 vjeç ishin kundër.
Një ndarje e thellë mbi Trump
Sondazhi gjithashtu tregoi se opinioni publik evropian ishte ndarë shumë mbi Trump, rikthimi i të cilit në presidencën amerikane ka tronditur lidhjet tradicionale me Uashingtonin. Shtetet me lidhje tradicionale të forta me SHBA-në po bëhen gjithnjë e më skeptike ndaj sistemit amerikan: në Britaninë e Madhe dhe Gjermani, shumica e qytetarëve (74% dhe 67%) mendojnë se sistemi amerikan është i dëmtuar.
Ivan Krastev dhe Mark Leonard të ECFR, në një dokument të shoqëruar me gjetjet, shkruan se: “Marrëdhëniet SHBA-BE tani janë gjithnjë e më ideologjike. Në shumë aspekte, lidhjet e partive të djathta evropiane me Trumpin fillojnë të ngjasojnë me marrëdhëniet që partitë komuniste të dikurshme kishin me Bashkimin Sovjetik gjatë Luftës së Ftohtë. Ata ndihen të detyruar ta mbrojnë Trumpin dhe ta imitojnë atë.”
Partitë e ekstremit të djathtë në Evropë, të cilat shpesh kanë marrë frymëzim nga Rusia e Vladimir Putinit, tani po e shohin sistemin e Trump si një model, thonë autorët. Nga ana tjetër, votuesit për partitë kryesore janë kritikë ndaj Trump dhe sistemit politik amerikan.
Pavarësisht kësaj, një lidhje e fortë e partive të ekstremit të djathtë dhe populiste kombëtare me Trumpin ekziston, megjithëse një pakicë e madhe e votuesve të këtyre partive e shohin rizgjedhjen e tij si një lajm të keq për amerikanët. Për shembull, 34% e votuesve të AfD në Gjermani, 28% të mbështetësve të Frontit Kombëtar në Francë dhe 30% të votuesve të Reform UK e konsiderojnë rizgjedhjen e Trumpit si “shumë të keqe” ose “pothuajse të keqe” për amerikanët.
Skepticizmi për autonominë e Evropës
Gjetjet e sondazhit vinë në prag të një samiti të NATO-s këtë javë, ku anëtarët e aleancës do të kërkohen të rrisin shpenzimet për mbrojtje në të paktën 5% të PBB-së çdo vit deri në vitin 2032. Spanja ka refuzuar tashmë këtë objektiv si “të arsyeshëm” dhe “kundërproduktive”. Italia dëshiron të shtyjë afatin deri në vitin 2035.
Qytetarët në shumicën e shteteve të anketuara janë skeptikë se Evropa mund të bëhet e pavarur nga SHBA. Qytetarët në Gjermani, Spanjë, Poloni dhe Itali janë më të prirur të thonë se do të ishte shumë e vështirë ose praktikisht e pamundur për BE-në të bëhej e pavarur nga SHBA në fushën e mbrojtjes dhe sigurisë. Vetëm në Danimarkë, një shumicë e vogël (52%) mendon se është e mundur që BE të arrijë autonominë në fushën e mbrojtjes dhe sigurisë.
Danimarka, e cila është drejtpërdrejt e kërcënuar nga pretendimet e Trumpit mbi Grenlandën, gjithashtu ka treguar një antipati të lartë ndaj presidentit amerikan: 86% mendojnë se sistemi politik amerikan është i thyer, ndërsa 76% e konsiderojnë rizgjedhjen e Trumpit si një gjë të keqe për qytetarët amerikanë.
Mbështetje për një ndëshkim bërthamor alternativ
Shumë evropianë mbështesin zhvillimin e një disuazivi kombëtar bërthamor që nuk mbështetet në SHBA, me mbështetje më të fortë në Poloni (60%), Portugali (62%) dhe Spanjë (54%). Në Gjermani, mbështetja për këtë ide ishte vetëm 39%. Kancelari, Friedrich Merz, ka propozuar që vendi i tij të ndajë armë bërthamore me Francën dhe Britaninë, por gjithashtu tha se kjo nuk mund ta zëvendësojë mbrojtjen bërthamore të SHBA-së mbi shumicën e Evropës.
Mbështetje për Ukrainën
Në një shenjë inkurajuese për Kievin, shumica e evropianëve janë kundër ndjekjes së SHBA-së nëse Trump do të kërkonte që Ukraina të heqë dorë nga territoret e pushtuara ose të heqë sanksionet ekonomike kundër Rusisë. Edhe në Hungari, një shtet që ka ngadalësuar marrëveshjet për sanksionet e BE-së, 40% janë kundër ndjekjes së çdo hapi të tillë, ndërsa 38% janë në favor.
Autorët e raportit sugjerojnë dy shpjegime për këtë mbështetje për Ukrainën: “Një interpretim i favorshëm është se evropianët mbështesin një politikë evropiane autonome për të mbështetur Ukrainën dhe nuk duan të ndjekin verbërisht udhëzimet e Trumpit. Por një lexim tjetër i të dhënave është se evropianët duan që ukrainasit të vazhdojnë të luftojnë në emër të tyre.”
Leonard tha: “Sondazhi ynë tregon se evropianët ndihen të pasigurt dhe se Trump po shton kërkesën për rritjen e shpenzimeve për mbrojtje, riinstalimin e shërbimit ushtarak dhe zgjerimin e kapaciteteve bërthamore në të gjithë Evropën.”
Krastev, i cili është kryetar i Qendrës për Strategji Liberale, tha: “Efekti i vërtetë i rikthimit të Trumpit është se Shtetet e Bashkuara tani paraqesin një model të besueshëm për ekstremin e djathtë të Evropës./abcnews.al