Manuali për kapjen e medias: Made in Albania
Një aspekt kyç i sistemit politik shqiptar është aparati i tij mediatik, i cili funksionon si zëdhënësi kryesor i propagandës së qeverisë. Reporterët pa Kufij e përshkruajnë gjendjen aktuale në vendin tonë si vijon:
“Në Shqipëri, liria e shtypit dhe pavarësia e medias kërcënohen nga konfliktet e interesit mes botës së biznesit dhe asaj politike, një kuadër ligjor i dëmtuar dhe një rregullim partizan. Gazetarët janë viktima të akteve të intimidimit nga politikanët dhe krimi i organizuar.”
Një vendim i fundit i Gjykatës së Posaçme të Apelit për Korrupsionin dhe Krimin e Organizuar, i marrë në mars të vitit 2025, lidhur me paraburgimin e Kryetarit të Bashkisë së Tiranës, Erion Veliaj, hedh dritë të drejtpërdrejtë mbi këto “konflikte interesi” mes qeverisë socialiste dhe mediave shqiptare. Dosja e bashkëlidhur me vendimin përmban disa përgjime të bisedave të Veliajt gjatë qëndrimit të tij në paraburgim, ku ai përpiqet të përdorë kontrollin e tij të gjerë mbi median kryesore për të ndikuar opinionin publik në favorin e tij dhe për të denigruar Prokurorinë e Posaçme Kundër Korrupsionit (SPAK), e cila aktualisht po ndjek penalisht atë, bashkëshorten e tij dhe bashkëpunëtorët e tyre kulturorë e korporativë.
Në dosje thuhet konkretisht për fushatën mediatike të Veliajt nga burgu:
“Arbër Veliaj drejtohet nga [vëllai i tij] Erion Veliaj të takohet me gazetarët Carlo [Bollino], Mero [Baze] […] me qëllim që postime në favorin e tij të publikohen vazhdimisht dhe më shpesh. Diskutohet për kohën televizive në Top Channel, në veçanti emisioni Top Story i gazetares Grida Duma, si dhe për mbështetjen e marrë nga ana e TV Klan dhe Report TV për publikimin e lajmeve në favorin e tij dhe sulme ndaj Prokurorisë së Posaçme.”
Gjithashtu, sipas bisedave të transkriptuara, rezulton se shtetasi Erion Veliaj përcakton edhe vijën editoriale të disa mediave, ku ai kërkon orare specifike për publikimin e statuseve të tij në rrjetet sociale, me qëllim që lajmi të përsëritet më vonë edhe në televizion/lajme.
Nuk është vetëm ekipi i Veliajt i përfshirë në menaxhimin mediatik rreth çështjes së tij, sepse një nga përgjimet konfirmon që edhe Kryeministria ndjek nga afër situatën:
“Erion Veliaj kërkon një pasqyrë të televizioneve që e mbulojnë dhe e mbështesin në Luftën Mediatike. [Arbër] i thotë: Top Channel na mbulon, Report TV na mbulon, Klan TV na mbulon. Po Klan News? Arbër Veliaj thotë se janë pak problem […]. Erion Veliaj pyet nëse ka folur [Endri] Fuga me ta, gjë që konfirmohet nga Arbri.”
Fuga, Drejtori i Komunikimit i Kryeministrit Edi Rama, përmendet më tej si i përfshirë në fushatën rreth gjendjes së supozuar psikologjike të Veliajt në burg dhe është një figurë e përhershme në përgjime. Edhe pse këto lidhje të ngushta mes klasës politike shqiptare dhe aparatit mediatik njihen mirë në mënyrë informale, me plot histori që qarkullojnë për ndikimin e drejtpërdrejtë dhe të tërthortë që kanë politikanët dhe oligarkët mbi gazetarët, rrallëherë ka prova faktike siç janë ato në dosjen e Veliajt.
Lidhjet mes qeverisë së Ramës dhe mediave datojnë që në fund të viteve ’90. Në vitin 1998, importuesi i kafesë Dritan Hoxha themeloi Top Albania Radio, e cila shumë shpejt u bë një nga radiot më të rëndësishme në vend, ndjekur më pas nga televizioni Top Channel në vitin 2001. Top Channel, nën drejtimin e Hoxhës, u rreshtua krah Ramës, i cili në atë kohë ishte zgjedhur Kryetar i Bashkisë së Tiranës, dhe e mbështeti fuqishëm Partinë Socialiste gjatë zgjedhjeve të përgjithshme të vitit 2005 kundër Sali Berishës. Hoxha humbi jetën në një aksident automobilistik në vitin 2008, dhe monumenti i varrit të tij u projektua nga studioja belge e arkitekturës 51N4E në vitin 2009. Duke pasur parasysh që kjo studio në të njëjtën periudhë projektoi edhe rezidencën private të Ramës në Surrel, sheshin Skënderbej, një nga kullat e para të qytetit dhe Qendrën për Hapje dhe Dialog në Kryeministri, mauzoleumi i pronarit të Top Channel është simbol i rëndësishëm i kompleksit politik–ndërtim–media që Rama ka ndërtuar ndër vite.
Një tjetër figurë mediatike pranë qeverisë së Ramës, i përmendur gjithashtu në dosjen Veliaj, është Carlo Bollino. Në fillim të viteve ’90, Bollino themeloi portalin e lajmeve Balkanweb, televizionin News24 dhe gazetën “Gazeta Shqiptare.” Pas një shkëputjeje nga Shqipëria, u rikthye në vitin 2014, duke themeluar Report TV dhe portalin Shqiptarja.com, të cilat që prej asaj kohe kanë qenë hapur pro-Rama. Në këmbim, Bollino mori në përdorim dy bunkerë të qeverisë në Tiranë në kushte jashtëzakonisht të favorshme, ku ngriti atraksionet turistike fitimprurëse Bunk’Art 1 dhe 2.
Ndërsa është e rëndësishme të shpërblehen ata pronarë mediash dhe gazetarë që ofrojnë mbulim të favorshëm dhe të vazhdueshëm, po aq e rëndësishme është të eliminohen ata që japin raportime dhe analiza të besueshme por të pakëndshme. Këta janë objekt i vazhdueshëm i ngacmimeve nga individë dhe kompani pranë qeverisë, si dhe nga vetë zyrtarët shtetërorë. Një metodë e përdorur shpesh janë paditë frikësuese, të njohura si “SLAPP.” Një “Non-paper mbi Themeloret për Shqipërinë” nga Këshilli i Bashkimit Europian, me datë maj 2025, përmend 73 raste SLAPP në vitin 2023 dhe 43 raste gjatë dhjetë muajve të parë të vitit 2024, duke vënë në dukje se “Shqipëria ende ka nevojë të vendosë një monitorim dhe raportim sistematik të çështjeve gjyqësore që përfshijnë gazetarë, përfshirë rastet e intimidimit dhe kërcënimeve […] të cilat janë bërë më të dukshme.”
Për shembull, në vitin 2016, Bollino paditi portalin Hashtag.al, i cili shpesh kritikon qeverinë Rama, me pretendimin se kishin përdorur fotografinë e tij pa leje dhe e kishin shpifur me satirat e tyre. Këto pretendime u amplifikuan publikisht nga Drejtori i Komunikimit të Ramës, Fuga. Si pasojë, faqja u bllokua përkohësisht.
Në tetor të të njëjtit vit, një episod i emisionit investigativ Públicus të Artan Ramës u bllokua nga pronarët e kanalit privat Vision Plus. Episodi do të trajtonte rastin e fëmijës punëtor Ardit Gjoklaj, i cili vdiq në landfillin “model” të Sharrës, i promovuar gjerësisht nga kryetari i bashkisë Veliaj dhe i menaxhuar nga një zyrtar i PS-së. Pronarët e Vision Plus zotëronin gjithashtu kompaninë ndërtimore Edil Al-It, e cila, ndoshta jo rastësisht, fitoi pak më vonë një tender për rindërtimin e Teatrit të Operës dhe Baletit në Tiranë. Kur Artan Rama shkroi një postim të gjatë në Facebook për kushtet e dyshimta të këtij tenderi, Edil Al-It e paditi me një SLAPP.
Ndonjëherë presioni nuk vjen përmes ligjit, por ushtrohet drejtpërdrejt nga politikanët mbi pronarët e mediave. Kjo solli mbylljen e emisioneve kritike të Adi Krastës dhe Ylli Rakipit në News24 në vitin 2019.
Këto akte represioni ligjor dhe politik nuk kufizohen vetëm te gazetarë individualë, programe të veçanta apo portale të vogla. Edhe kanalet më të mëdha televizive me shtrirje të gjerë mund të përplasen me qeverinë. Një shembull i hershëm është mbyllja e Agon Channel në vitin 2015, televizioni kritik ndaj qeverisë në pronësi të sipërmarrësit italian Francesco Becchetti, që i kushtoi Shqipërisë afër 100 milionë euro në dëmshpërblime.
Një tjetër shembull është fati i kanalit Ora News, i cili herë pas here ishte kritik ndaj qeverisë Rama. Në gusht 2020, pronari i Ora News, Ylli Ndroqi, u arrestua nga SPAK për akuza të trafikut të drogës dhe ambientet e televizionit u kontrolluan. Në ditët që pasuan, Ora News publikoi mesazhe kërcënuese nga Kryetari i Bashkisë Veliaj drejtuar Ndroqit, përfshirë një ku ai shkruante se “nuk do ta falte” për raportimet e kanalit. Më pas, një administrator shtetëror u caktua për të mbikëqyrur vijën editoriale të Ora News, çka çoi në largimin e shumë gazetarëve që më parë kishin guxuar të kritikonin qeverinë, si Sonila Meço. Raportimet e fundit mbi administrimin shtetëror të Ora News zbulojnë vonesa të shpeshta në pagesën e pagave, shmangie taksash dhe shkelje të tjera të të drejtave të punës.
Një strategji tjetër është thjesht blerja e mediave jo të rreshtuara nga oligarkët e lidhur me qeverinë. Kjo ndodhi me SCAN TV, e blerë nga oligarku i fuqishëm Samir Mane në vitin 2022. Po atë vit, Euronews Albania, fillimisht një degë relativisht e pavarur e Euronews, u ble nga Shefqet Kastrati, oligark dhe pronar kompanie ndërtimi. Edhe pse kontrata u anulua më pas, pronari Theodhoro Çami emëroi menjëherë ish-deputetin socialist dhe ish-drejtorin e Top Channel, Ben Blushi, si drejtor të Euronews për të siguruar përputhjen me vijën e partisë.
Dhe nuk po përmend fare mungesën e llogaridhënies publike, refuzimin e vazhdueshëm të kërkesave për informacion publik, përjashtimin e gazetarëve të caktuar nga konferencat për shtyp dhe ofendimet e pafundme të Kryeministrit ndaj gazetarëve.
Aktualisht nuk ka asnjë kanal televiziv të madh që ofron një kundërpeshë të besueshme ndaj propagandës qeveritare shqiptare. Kjo është një situatë relativisht e re: që nga fillimi i viteve 2000, duke filluar me Top Channel, gjithmonë ka ekzistuar të paktën një kanal i madh televiziv që ofronte një alternativë serioze ndaj narrativës së qeverisë.
Gjendja e mediave online është po aq e brishtë. Një mori portalesh “lajmesh” të lidhura me qeverinë, si Gazeta Tema e Mero Bazes, duket se kopjojnë dhe shpërndajnë postime të gatshme të ofruara drejtpërdrejt nga qeveria. Raportimi i pavarur investigativ është i kufizuar kryesisht te portalet kombëtare si Reporter.al dhe Citizens.al dhe iniciativa lokale si Nyje.al, ndërkohë që portale të tjera online vuajnë nga ndikimi i drejtpërdrejtë apo i tërthortë i opozitës së zbutur, duke ndjekur të njëjtat modele presioni si më sipër, edhe pse më pak të theksuara.
Përqendrimi i paprecedentë i pushtetit ekonomik shqiptar rreth një klase të vogël oligarkësh politikisht të lidhur nuk sjell aspak shpresë për të ardhmen e mediave të pavarura. Gazetaria investigative kërkon kohë dhe burime, me rezultate të paprekshme dhe të pakontrollueshme, që donatorët – qofshin ata korporativë apo jofitimprurës – kanë pak interes për t’i financuar në mënyrë të qëndrueshme në afatgjatë.
Një gazetë prestigjioze perëndimore ka si moto në ballinë: “Demokracia vdes në errësirë.” Këto fjalë fisnike duan të thonë se janë mediat kritike dhe të pavarura ato që mbajnë dritën ndezur – dhe gjallë demokracinë. Por kjo gazetë, në realitet, është në pronësi të njërit prej oligarkëve më të pasur në planet, i cili, pasi financoi dhe mori pjesë në inaugurimin e liderit fashist të vendit të tij, pushtoi së fundmi Venecian për të organizuar një dasmë me kosto prej 50 milionë eurosh.
Thënë ndryshe, sistemi i përshkruar më sipër nuk është i veçantë vetëm për Shqipërinë; ky është realiteti aktual i mediave në mbarë botën./ https://thealbanianmechanism.com
The post Manuali për kapjen e medias: Made in Albania appeared first on Lapsi.al.