❌

Reading view

There are new articles available, click to refresh the page.
↗

Audio-regjistrimi/ Trump: U thashë Putin dhe Xi se do bombardoja Moskën dhe Pekinin

✇Lapsi
By: user 6

Donald Trump ka deklaruar nĂ« njĂ« takim privat me donatorĂ« vitin e kaluar se dikur u pĂ«rpoq ta pengonte Presidentin rus Vladimir Putin tĂ« sulmonte UkrainĂ«n duke e kĂ«rcĂ«nuar atĂ« se do tĂ« “bombardonte MoskĂ«n” nĂ« shenjĂ« hakmarrjeje. Audio Ă«shtĂ« publikuar nga CNN.

“Putinit i thashĂ«: “NĂ«se hyni nĂ« UkrainĂ«, do ta bombardoj MoskĂ«n deri nĂ« fund”. Po ju them se nuk kam zgjidhje tjetĂ«r. Dhe pastaj [Putin] mĂ« thotĂ«, si, “Nuk ju besoj”. Por ai mĂ« besoi 10%.”

Trump më vonë pretendoi se i kishte përcjellë një paralajmërim të ngjashëm Presidentit kinez Xi Jinping në lidhje me një pushtim të mundshëm të Tajvanit, duke i thënë se SHBA-të do të bombardonin Pekinin si përgjigje.

“Ai mendonte se isha i çmendur,” tha Trump pĂ«r Xi, pĂ«rpara se tĂ« vinte nĂ« dukje se “nuk kemi pasur ndonjĂ« problem.” Trump thotĂ« nĂ« mbledhjen e fondeve pĂ«r vitin 2024 se kĂ«rcĂ«noi tĂ« bombardonte MoskĂ«n nĂ«se Putini do tĂ« pushtonte UkrainĂ«n.
Deklaratat janĂ« bĂ«rĂ« teksa Trump paraqiste argumentet e tij pĂ«r njĂ« mandat tĂ« dytĂ«. Ato janĂ« regjistrime audio tĂ« mbledhjeve nĂ« New York dhe Florida, tĂ« cilat u morĂ«n mĂ« vonĂ« nga Josh Dawsey, Tyler Pager dhe Isaac Arnsdorf. Ata i zbardhĂ«n disa njĂ« libĂ«r tĂ« publikuar me titullin: “2024”. Audioja nuk ishte transmetuar kurrĂ« mĂ« parĂ«. Fushata e Trump refuzoi tĂ« komentonte mbi pĂ«rmbajtjen e kasetave.

Audioja tregon njĂ« anĂ« mĂ« tĂ« çlirĂ«t tĂ« Trump pas dyerve tĂ« mbyllura pĂ«r t’u bĂ«rĂ« thirrje donatorĂ«ve tĂ« pasur ta mbĂ«shtesnin nĂ« zgjedhje. Trump iu referua bisedave tĂ« tij me Putinin dhe Xi teksa argumentonte se do tĂ« kishte shmangur konfliktet nĂ« UkrainĂ« dhe Gaza nĂ«se do tĂ« ishte president nĂ« vend tĂ« Joe Biden, njĂ« pretendim qĂ« ai vazhdon ta pĂ«rsĂ«risĂ« tani qĂ« po pĂ«rpiqet t’u japĂ« fund tĂ« dy luftĂ«rave.

TĂ« martĂ«n, Trump shprehu pĂ«rsĂ«ri zhgĂ«njimin me rezistencĂ«n e Putinit ndaj njĂ« marrĂ«veshjeje paqeje, duke u ankuar se udhĂ«heqĂ«si rus po fliste “shumĂ« budallallĂ«qe” ndaj SHBA-sĂ«. “Nuk jam i kĂ«naqur me Putinin”, tha ai gjatĂ« njĂ« takimi tĂ« kabinetit. “Jam shumĂ« i pakĂ«naqur me ta”. ©LAPSI.al

The post Audio-regjistrimi/ Trump: U thashë Putin dhe Xi se do bombardoja Moskën dhe Pekinin appeared first on Lapsi.al.

↗

Trump tha se kërcënoi të bombardonte Moskën nëse Putin sulmonte Ukrainën, tregojnë kasetat e mbledhjes së fondeve të vitit 2024

✇Telegrafi
By: Burim Tmava

Donald Trump raportohet tw ketw deklaruar gjatw njĂ« takimi privat me donatorĂ« vitin e kaluar se dikur u pĂ«rpoq ta pengonte presidentin rus Vladimir Putin tĂ« sulmonte UkrainĂ«n, duke kĂ«rcĂ«nuar se do tĂ« “bombardonte MoskĂ«n deri nĂ« fund” nĂ« shenjĂ« hakmarrjeje, sipas audios incizimit qĂ« e posedon CNN.

“Me Putinin i thashĂ«: ‘NĂ«se hyni nĂ« UkrainĂ«, do ta bombardoj MoskĂ«n deri nĂ« fund. Po ju them se nuk kam zgjidhje tjetĂ«r'”, tha Trump gjatĂ« njĂ« mbledhjeje fondesh nĂ« vitin 2024, sipas audios.

“Dhe pastaj [Putin] thotĂ«, si, nuk ju besoj. Por ai mĂ« besoi 10%”, shtoi presidenti amerikan, transmeton Telegrafi.

Trump më vonë pretendoi se i kishte përcjellë një paralajmërim të ngjashëm presidentit kinez Xi Jinping në lidhje me një pushtim të mundshëm të Tajvanit, duke i thënë se SHBA-të do të bombardonin Pekinin si përgjigje.

“Ai mendonte se isha i çmendur”, tha Trump pĂ«r Xi, pĂ«rpara se tĂ« vinte nĂ« dukje se “nuk kemi pasur kurrĂ« problem”.

VĂ«rejtjet, tĂ« cilat erdhĂ«n ndĂ«rsa Trump paraqiti argumentet e tij pĂ«r njĂ« mandat tĂ« dytĂ«, ishin ndĂ«r ato tĂ« kapura nĂ« njĂ« seri audio kasetash tĂ« mbledhjeve tĂ« fondeve tĂ« vitit 2024 nĂ« Nju Jork dhe Florida, tĂ« cilat u morĂ«n mĂ« vonĂ« nga Josh Dawsey, Tyler Pager dhe Isaac Arnsdorf, tĂ« cilĂ«t detajuan disa nga shkĂ«mbimet nĂ« librin e tyre tĂ« ri, “2024”.

Audioja nuk Ă«shtĂ« transmetuar mĂ« parĂ«. Fushata e Trump nuk pranoi tĂ« komentojĂ« mbi pĂ«rmbajtjen e kasetave. Audioja tregon njĂ« anĂ« mĂ« tĂ« hapur tĂ« Trump qĂ« ai ishte i gatshĂ«m ta zbulonte pas dyerve tĂ« mbyllura pĂ«r t’u bĂ«rĂ« thirrje donatorĂ«ve tĂ« pasur – kur foli jo vetĂ«m pĂ«r strategjinĂ« e tij tĂ« politikĂ«s sĂ« jashtme, ndonjĂ«herĂ« agresive, por edhe pĂ«r deportimin e studentĂ«ve protestues dhe mendimin e tij se “njerĂ«zit e mirĂ«qenies” do tĂ« votojnĂ« gjithmonĂ« pĂ«r demokratĂ«t.

Trump iu referua bisedave tĂ« tij me Putinin dhe Xi-nĂ« ndĂ«rsa argumentoi se do tĂ« kishte shmangur konfliktet nĂ« UkrainĂ« dhe Gaza, nĂ«se do tĂ« ishte president nĂ« vend tĂ« Joe Biden – njĂ« pretendim qĂ« ai vazhdon ta pĂ«rsĂ«risĂ« ndĂ«rsa tani pĂ«rpiqet t’i japĂ« fund tĂ« dy luftĂ«rave.

TĂ« martĂ«n, Trump shprehu pĂ«rsĂ«ri zhgĂ«njimin me rezistencĂ«n e Putinit ndaj njĂ« marrĂ«veshjeje paqeje, duke u ankuar se udhĂ«heqĂ«si rus po i hidhte “shumĂ« budallallĂ«qe” SHBA-sĂ«.

“Nuk jam i kĂ«naqur me Putinin. Jam shumĂ« i pakĂ«naqur me tĂ«â€, tha ai gjatĂ« njĂ« takimi tĂ« kabinetit. /Telegrafi/

CNN has EXCLUSIVE AUDIO of Trump telling donors in that YEARS ago during his 1st term it appears had a conversation with Putin he was able to deter Russia from Invading Ukraine by saying “He would BOMB THE SH*T out of Moscow” & then said to to Xi “He would bomb the Sh*t out of
 pic.twitter.com/B8ha0lTnqG

— Johnny St.Pete (@JohnMcCloy) July 9, 2025

The post Trump tha se kërcënoi të bombardonte Moskën nëse Putin sulmonte Ukrainën, tregojnë kasetat e mbledhjes së fondeve të vitit 2024 appeared first on Telegrafi.

↗

Paralajmërimi/ Shefi i NATO: Kina dhe Rusia do nisin bashkë Luftën e Tretë Botërore

✇Lapsi
By: user 6

Shefi i NATO-s, Mark Rutte ka paralajmĂ«ruar nĂ« mĂ«nyrĂ« drithĂ«ruese se Lufta e TretĂ« BotĂ«rore do tĂ« fillojĂ« me pushtime tĂ« njĂ«kohshme nga Xi Jinping dhe Vladimir Putin. Sekretari i pĂ«rgjithshĂ«m sugjeroi se sulmet e kombinuara nga udhĂ«heqĂ«sit kinezĂ« dhe rusĂ« mund tĂ« shkaktojnĂ« njĂ« makth tĂ« LuftĂ«s sĂ« ParĂ« BotĂ«rore dhe ta çojnĂ« planetin nĂ« prag tĂ« “Armagedon”.

Sipas shefit të NATO-s, Kina do të fillojë duke kërkuar të marrë Tajvanin ndërsa do të sigurohet se diktatori i Kremlinit të sulmojë njëkohësisht territorin e NATO-s, mes frikës se Putin gjithsesi po i hedh sytë nga republikat baltike Estonia, Letonia dhe Lituania, ish-pjesë e BRSS-së.

Rusia iu kundĂ«rpĂ«rgjigj Rutte, duke pretenduar se ai kishte “ngrĂ«nĂ« shumĂ« nga kĂ«rpudhat magjike tĂ« dashura nga holandezĂ«t”, ndĂ«rsa paralajmĂ«roi me ironi se po pret me padurim njĂ« tĂ« ardhme nĂ« njĂ« kamp pune nĂ« Siberi.

Duke theksuar nevojĂ«n urgjente pĂ«r t’u riarmatuar dhe pĂ«r tĂ« rritur buxhetet ushtarake, Rutte zbuloi pĂ«r “New York Times” njĂ« vizion drithĂ«rues tĂ« sĂ« ardhmes.

“Le tĂ« mos jemi naivĂ«. NĂ«se Xi Jinping do tĂ« sulmonte Tajvanin, ai sĂ« pari do tĂ« sigurohej qĂ« t’i telefononte partnerit tĂ« tij mĂ« tĂ« vogĂ«l, Vladimir Vladimirovich Putin, i cili banon nĂ« MoskĂ«, dhe t’i thoshte: “Hej, unĂ« do ta bĂ«j kĂ«tĂ« dhe kam nevojĂ« qĂ« ti ta bĂ«sh kĂ«tĂ« pĂ«r ta mbajtur tĂ« zĂ«nĂ« EvropĂ«n duke sulmuar territorin e NATO-s. Kjo Ă«shtĂ« me shumĂ« mundĂ«si mĂ«nyra se si do tĂ« pĂ«rparojĂ« kjo gjĂ« dhe pĂ«r t’i penguar ata, duhet tĂ« bĂ«jmĂ« dy gjĂ«ra”, – shtoi ai.

Duke vazhduar rrĂ«fimin e tij tĂ« tmerrshĂ«m, Rutte tha: “E para Ă«shtĂ« qĂ« NATO, kolektivisht, tĂ« jetĂ« aq e fortĂ« sa qĂ« rusĂ«t nuk do ta bĂ«jnĂ« kurrĂ« kĂ«tĂ«. Dhe e dyta, tĂ« punojmĂ« sĂ« bashku me Indo-PaqĂ«sorin, diçka qĂ« Presidenti [Donald] Trump po e promovon shumĂ«, sepse kemi kĂ«tĂ« ndĂ«rlidhje tĂ« ngushtĂ«, duke punuar sĂ« bashku nĂ« industrinĂ« e mbrojtjes, inovacionin midis NATO-s dhe Indo-PaqĂ«sorit” – tha ai.

Rutte paralajmëroi se Putin po riarmatoset me një ritëm të shpejtë, duke këmbëngulur që vendet perëndimore duhet të rrisin shpenzimet e mbrojtjes.

“Kemi njĂ« sfidĂ« tĂ« madhe gjeopolitike nĂ« duar. Dhe kjo Ă«shtĂ« para sĂ« gjithash Rusia, e cila po rindĂ«rtohet me njĂ« ritĂ«m dhe shpejtĂ«si tĂ« pakrahasueshme nĂ« historinĂ« e kohĂ«ve tĂ« fundit. Ata tani po prodhojnĂ« tre herĂ« mĂ« shumĂ« municione nĂ« tre muaj sesa prodhon e gjithĂ« NATO nĂ« njĂ« vit. Kjo Ă«shtĂ« e paqĂ«ndrueshme, por rusĂ«t po punojnĂ« sĂ« bashku me koreano-veriorĂ«t, me kinezĂ«t dhe iranianĂ«t, mullahĂ«t, nĂ« luftĂ«n kundĂ«r kĂ«saj lufte tĂ« paprovokuar agresioni kundĂ«r UkrainĂ«s. Pra, kĂ«tu, Indo-PaqĂ«sori dhe Atlantiku po bĂ«hen gjithnjĂ« e mĂ« tĂ« ndĂ«rlidhur. Ne e dimĂ« qĂ« Kina ka sytĂ« nga Tajvani” – tha Rutte.

Zyrtari i lartĂ« i sigurisĂ« sĂ« Putinit, Dmitry Medvedev – njĂ« ish-president dhe ish-kryeministĂ«r rus u pĂ«rgjigj nĂ« X: “Rutte Ă«shtĂ« qartĂ«sisht i ngopur me shumĂ« nga kĂ«rpudhat magjike tĂ« dashura nga holandezĂ«t. Ai sheh bashkĂ«punim midis KinĂ«s dhe RusisĂ« pĂ«r Tajvanin dhe pastaj njĂ« sulm rus ndaj EvropĂ«s. Por ai ka tĂ« drejtĂ« pĂ«r njĂ« gjĂ«: Ai duhet tĂ« mĂ«sojĂ« rusisht. Mund tĂ« jetĂ« e dobishme nĂ« njĂ« kamp siberian” – shkroi Medvedev.

Paralajmërimet erdhën teksa Rusia vazhdon sulmin e saj ndaj Ukrainës edhe pasi Putin e informoi Trump në telefon se nuk kishte ndërmend të ndalte luftën e tij. Putini e goditi Ukrainën me katër raketa S-300 dhe 157 dronë, me 127 prej tyre të rrëzuar ose të shtypur nga lufta elektronike. Shpërthimet goditën Kievin dhe rajonin përreth, me shumë njerëz të plagosur dhe ndërtesa banimi të dëmtuara.

Në qytetin e dytë të Ukrainës, Kharkiv, një fëmijë dyvjeçar dhe një grua, 46 vjeç, ishin midis të lënduarve ndërsa Putini vazhdon të terrorizojë civilët, duke kërkuar të dobësojë vendosmërinë e popullsisë. Rusët goditën gjithashtu rajonin Zaporizhzhia të Ukrainës. Ndërtesat e apartamenteve u goditën gjithashtu në Kramatorsk në sulme me dronë.

Ukraina u kundërpërgjigj me një dron detar sulmi që u pa të shkatërrohej nga mbrojtjet ruse në Gjirin e Novorossiysk në Detin e Zi. Moska u detyrua të mbyllte aeroportin e saj të madh ndërkombëtar Sheremetyevo për shkak të kërcënimit të dronëve. Rutte vlerësoi Trumpin për përpjekjen për të bërë përparim me Putinin.

“Ai Ă«shtĂ« personi qĂ« e theu bllokadĂ«n me Putinin. Kur u bĂ« president nĂ« janar, ai i filloi kĂ«to diskutime me Putinin dhe ishte i vetmi qĂ« ishte nĂ« gjendje ta bĂ«nte kĂ«tĂ«â€, tha shefi i NATO-s. “Kjo duhej tĂ« ndodhte. NjĂ« dialog i drejtpĂ«rdrejtĂ« midis presidentit amerikan dhe presidentit tĂ« FederatĂ«s Ruse.”

MegjithatĂ«, kjo nuk ka rezultuar ende nĂ« njĂ« marrĂ«veshje paqeje. “Nuk jemi ende atje, dhe kjo do tĂ« thotĂ« qĂ« ndĂ«rkohĂ« duhet tĂ« siguroheni qĂ« Ukraina tĂ« ketĂ« atĂ« qĂ« i nevojitet pĂ«r tĂ« qĂ«ndruar nĂ« luftĂ«â€ – tha Rutte. ©LAPSI.al

The post Paralajmërimi/ Shefi i NATO: Kina dhe Rusia do nisin bashkë Luftën e Tretë Botërore appeared first on Lapsi.al.

↗

Gruaja e presidentit Lula sulmoi TikTok-un, presidenti kinez bojkoton samitin e Brazilit

✇BoldNews
By: Enrik Braho

Samiti i BRICS-it që zhvillohet sot dhe nesër në Rio de Janeiro duhej të ishte një tjetër sukses diplomatik për presidentin brazilian Inacio Lula da Silva. Si një nga themeluesit e grupit, që nga pesë shtetet origjinale (Brazili, Rusia, India, Kina dhe Afrika e Jugut) është zgjeruar tani me Arabinë Saudite, Egjiptin, Etiopinë, Emiratet e [
]

The post Gruaja e presidentit Lula sulmoi TikTok-un, presidenti kinez bojkoton samitin e Brazilit appeared first on BoldNews.al.

↗

Presidenti kinez thyen heshtjen: Konflikti ushtarak nuk është zgjidhje

✇Lapsi
By: user 8

Presidenti kinez Xi Jinping tha se vendi i tij Ă«shtĂ« “thellĂ«sisht i shqetĂ«suar” nga “pĂ«rshkallĂ«zimi i papritur” i tensioneve nĂ« Lindjen e Mesme, i shkaktuar nga veprimi ushtarak i Izraelit kundĂ«r Iranit, raportoi tĂ« martĂ«n agjencia shtetĂ«rore e lajmeve e KinĂ«s Xinhua.

NĂ« komentin e tij tĂ« parĂ« publik mbi konfliktin Iran-Izrael qĂ« nga shpĂ«rthimi i tij tĂ« premten, Xi tha se Kina – njĂ« mbĂ«shtetĂ«se kryesore diplomatike dhe ekonomike e Iranit – kundĂ«rshton “çdo akt qĂ« shkel sovranitetin, sigurinĂ« dhe integritetin territorial” tĂ« vendeve tĂ« tjera.

“Konflikti ushtarak nuk Ă«shtĂ« njĂ« mĂ«nyrĂ« pĂ«r tĂ« zgjidhur problemet dhe pĂ«rshkallĂ«zimi i tensioneve rajonale nuk Ă«shtĂ« nĂ« interesin e pĂ«rbashkĂ«t tĂ« bashkĂ«sisĂ« ndĂ«rkombĂ«tare”, tha Xi, duke folur sĂ« bashku me Presidentin uzbek Shavkat Mirziyoyev nĂ« Astana, kryeqytetin e Kazakistanit.

Xi ndodhet në Astana për Samitin e dytë Kinë-Azi Qendrore.

Xi tha se tĂ« gjitha palĂ«t duhet tĂ« punojnĂ« pĂ«r tĂ« qetĂ«suar konfliktin sa mĂ« shpejt tĂ« jetĂ« e mundur dhe se Kina Ă«shtĂ« e gatshme tĂ« punojĂ« me tĂ« gjitha palĂ«t “pĂ«r tĂ« luajtur njĂ« rol konstruktiv nĂ« rivendosjen e paqes dhe stabilitetit” nĂ« rajon.

The post Presidenti kinez thyen heshtjen: Konflikti ushtarak nuk është zgjidhje appeared first on Lapsi.al.

↗

A mund të rilindë demokracia nga hijet populiste?

✇Reporter
By: Chris Patten

Pas gati një dekade të dominuar nga politika populiste, Mbretëria e Bashkuar dhe Bashkimi Evropian mund të jenë gati të ndryshojnë kurs. Edhe pse tepër të kujdesshme, propozimet e kryeministrit britanik Keir Starmer ndaj aleatëve evropianë janë një hap i parë i mirëpritur në atë që ka të ngjarë të jetë një rrugë e gjatë [
]

The post A mund të rilindë demokracia nga hijet populiste? appeared first on Reporter.al.

↗

Doktrina Trump

✇Reporter
By: Richard N. Haass

Administrata e dytë e presidentit amerikan, Donald Trump, ka mbushur vetëm katër muaj në detyrë, por që tani ka shenja të një doktrine politike të jashtme në zhvillim. Dhe si shumë gjëra të tjera në lidhje me presidencën e tij, ajo përfaqëson një shkëputje të habitshme nga e kaluara. Doktrinat luajnë një rol të rëndësishëm [
]

The post Doktrina Trump appeared first on Reporter.al.

↗

Trump: Bisedë shumë e mirë me presidentin e Kinës

✇Abc News
By: Rovena

Presidenti i Shteteve të Bashkuara të Amerikës, Donald Trump, ka deklaruar të enjten se biseda telefonike me presidentin kinez, Xi Jinping, që zgjati rreth 90 minuta, e ka inkurajuar që tensionet e vazhdueshme tregtare mund të zgjidhen në të ardhmen e afërt, ka raportuar CNN.

Ai e ka cilĂ«suar telefonatĂ«n si “shumĂ« tĂ« mirĂ«â€, teksa ka shtuar se bisedimet tregtare do tĂ« zhvillohen “sĂ« shpejti” ndĂ«rmjet delegacioneve tĂ« vendeve pĂ«rkatĂ«se, si dhe bĂ«ri me dije se Xi e ka ftuar ta vizitojĂ« KinĂ«n.

“GjatĂ« bisedĂ«s, presidenti Xi me dashamirĂ«si e ftoi ZonjĂ«n e ParĂ« dhe mua qĂ« ta vizitojmĂ« KinĂ«n, dhe unĂ« ia ktheva nĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n mĂ«nyrĂ«. Si presidentĂ«t e dy vendeve tĂ« madhĂ«rishme, kjo Ă«shtĂ« diçka qĂ« tĂ« dy mezi presim ta bĂ«jmĂ«â€, ka shkruar ai.

Trumpi ka thënë se telefonata u fokusua plotësisht në çështjet tregtar, pa folur rreth çështjeve të tjera gjeopolitike sikurse marrëveshja bërthamore me Iranin apo lufta Rusi-Ukrainë.

“Biseda ka rezultuar nĂ« pĂ«rfundime shumĂ« pozitive pĂ«r tĂ« dyja vendet”, ka vazhduar ai. Trump dhe Xi bisedojnĂ« nĂ« telefon pĂ«r luftĂ«n tregtare

Presidenti i Shteteve tĂ« Bashkuara tĂ« AmerikĂ«s, Donald Trump, dhe presidenti kinez, Xi Jinping, kanĂ« biseduar tĂ« enjten nĂ« telefon, me qĂ«llim qĂ« t’i tejkalojnĂ« dallimet mbi çështjen e tarifave qĂ« kanĂ« tronditur tĂ« gjithĂ« ekonominĂ« botĂ«rore, ka njoftuar Ambasada e KinĂ«s nĂ« Washington.

Sipas zyrtarëve kinezë, bisedimet u zhvilluan me kërkesën e Trumpit porse nuk u dhanë detaje të tjera mbi telefonatën e liderëve.

E as ShtĂ«pia e BardhĂ« nuk i Ă«shtĂ« pĂ«rgjigjur kĂ«rkesĂ«s pĂ«r komente nga agjencia “Reuters”.

Telefona e shumëpritur ka ndodhur në kohën e tensioneve të larta tregtare ndërmjet dy superfuqive ekonomike.

Trumpi pĂ«rmes njĂ« shkrimi nĂ« rrjetin social “Truth Social”, kishte thĂ«nĂ« tĂ« mĂ«rkurĂ«n se Ă«shtĂ« shumĂ« e vĂ«shtirĂ« tĂ« arrihet marrĂ«veshje tregtare me homologun e tij kinez, Xi Jinping.

“MĂ« pĂ«lqen presidenti Xi i KinĂ«s, gjithmonĂ« mĂ« ka pĂ«lqyer, dhe gjithmonĂ« do tĂ« mĂ« pĂ«lqejĂ«. Por ai Ă«shtĂ« shumĂ« i ashpĂ«r dhe jashtĂ«zakonisht i zorshĂ«m pĂ«r tĂ« arritur njĂ« marrĂ«veshje me tĂ«!!!”, kishte shkruar ai.

Në kuadër të marrëveshjes tregtare që ishte arritur në muajin maj, SHBA-ja kishte ulur tarifat karshi Kinës në 30%, ndërsa tarifat hakmarrëse të Kinës ishin ulur njëkohësisht në 10%.

Që prej atëherë, të dyja palët kanë akuzuar njëra-tjetrën se po e shkelin marrëveshjen e dakorduar.

↗

Trump reagon pas bisedës telefonike me Xi Jinping: Shumë i ashpër, e vështirë me të

✇Euronews
By: fra nc

Presidenti i SHBA-sĂ«, Donald Trump, deklaroi tĂ« mĂ«rkurĂ«n se presidenti i KinĂ«s, Xi Jinping, Ă«shtĂ« njĂ« udhĂ«heqĂ«s “i ashpĂ«r” dhe “jashtĂ«zakonisht i vĂ«shtirĂ« pĂ«r tĂ« bĂ«rĂ« njĂ« marrĂ«veshje me tĂ«â€, duke nxitur edhe mĂ« tej tensionet mes dy fuqive kryesore botĂ«rore.

NĂ« njĂ« postim nĂ« rrjetin e tij social “Truth Social”, Trump shkroi pas njĂ« bisede telefonike me liderin kinez:

“MĂ« pĂ«lqen Presidenti Xi i KinĂ«s, gjithmonĂ« mĂ« ka pĂ«lqyer dhe gjithmonĂ« do ta pĂ«lqej, por ai Ă«shtĂ« **SHUMË I ASHPËR DHE JASHTËZAKONISHT I VËSHTIRË PËR TË BËRË NJË MARRËVESHJE ME TË.”

Zëdhënësja e Shtëpisë së Bardhë, Karoline Leavitt, njoftoi të hënën se Trump do të zhvillonte një bisedë telefonike me Presidentin Xi gjatë kësaj jave, por pa dhënë detaje specifike.

Kjo bisedë shihet si përpjekje për të shmangur përshkallëzimin e mëtejshëm të tensioneve tregtare pas vedosjes së tarifave nga SHBA dhe kundërpërgjigjes kineze.

Së fundmi, një gjykatë tregtare amerikane vendosi se Trump kishte tejkaluar kompetencat e tij kur vendosi një numër të konsiderueshëm tarifash ndaj Kinës dhe vendeve të tjera, duke përdorur një ligj të fuqive emergjente.

Megjithatë, brenda më pak se 24 orësh, një gjykatë federale apeli pezulloi këtë vendim, për të shqyrtuar ankesën e paraqitur nga qeveria. Ky veprim praktikisht rivendos përkohësisht tarifat e Trump, duke e lënë çështjen të hapur deri në vendimin e apelit.

LEXONI GJITHASHTU:

The post Trump reagon pas bisedës telefonike me Xi Jinping: Shumë i ashpër, e vështirë me të appeared first on Euronews Albania.

↗

Në mbështetje të Putin në valën e tensioneve me Ukrainën/ Presidenti i Kinës mbërrin në Moskë

✇Sot News | Lajme
By: sosiana aliaj

Për një vizitë zyrtare dhe bisedime me Presidentin rus Vladimir Putin, në një kohë kur tensionet në kryeqytetin rus janë shtuar pas një vale të re sulmesh me dronë nga Ukraina,Presidenti i Kinës, Xi Jinping, mbërriti në Moskë. Vizita e udhëheqësit kinez është parë gjerësisht si një demonstrim publik i mbështetjes për aleatin e tij rus, në një kohë kur Perëndimi vazhdon të vendosë sanksione të ashpra ndaj Moskës për shkak të luftës në Ukrainë.

Xi u prit në aeroportin Vnukovo-2 të Moskës, vetëm pak kohë pasi autoritetet ruse raportuan se kishin rrëzuar një tjetër dron ukrainas në afërsi të kryeqytetit. Vizita e Xi-t është pritur me ceremoni të nivelit të lartë në Kremlin, por është kundërshtuar ashpër nga Kievi, i cili e sheh këtë si një sinjal të rrezikshëm mbështetjeje për agresionin rus. Autoritetet ukrainase kanë bërë të ditur se prania e Presidentit kinez në Moskë, menjëherë pas një sulmi të tyre me dronë në kryeqytetin rus, është një zhvillim që ndjek me shqetësim.

Zyrtarët rusë nuk kanë bërë të ditur nëse sulmi me dron ndikoi në sigurinë e Presidentit kinez, por siguruan se vizita po zhvillohet sipas planit dhe në kushte të plota sigurie. Bisedimet midis dy liderëve pritet të fokusohen në marrëdhëniet ekonomike, sigurinë globale dhe mundësinë e rolit të Kinës si ndërmjetëse në konfliktin Ukrainë-Rusi  një rol që Perëndimi e shikon me skepticizëm.

The post Në mbështetje të Putin në valën e tensioneve me Ukrainën/ Presidenti i Kinës mbërrin në Moskë appeared first on Sot News | Lajme.

↗

Xi Jinping mbërrin në Moskë

✇Abc News
By: Re Nato

Presidenti i Kinës ka mbërritur në Moskë për festimet vjetore të Ditës së Fitores në Rusi.

Xi Jinping mbërriti dje për bisedime me Vladimir Putinin, disa orë pasi dronët ukrainas shënjestruan Moskën, shkruan Sky News.

Ishte dita e tretë që Ukraina kishte synuar Moskën, me një nga aeroportet kryesore të qytetit të detyruar të pezullonte përkohësisht aktivitetet më pak se tre orë para mbërritjes së Xi-t.

Kur u pyet pĂ«r sulmet ajrore nga tĂ« dyja palĂ«t nĂ« kryeqytetet e tyre pĂ«rkatĂ«se, njĂ« zĂ«dhĂ«nĂ«s i ministrisĂ« sĂ« jashtme kineze nuk komentoi udhĂ«timin e Xi-sĂ«, duke shtuar se i vetmi “prioritet kryesor” Ă«shtĂ« shmangia e njĂ« pĂ«rshkallĂ«zimi tĂ« tensioneve./abcnews.al

↗

Xi Jinping në Moskë mes sulmeve me dronë në kryeqytetin rus

✇Lapsi
By: user 8

Xi Jinping ka mbërritur në Moskë në fillim të një vizite katërditore për të marrë pjesë në paradën ushtarake të Rusisë që përkujton përvjetorin e përfundimit të Luftës së Dytë Botërore, e njohur në Rusi si Dita e Fitores.

Mbërritja e udhëheqësit kinez përkoi me sulme me dronë ukrainas ndaj kryeqytetit rus. Kryebashkiaku i Moskës, Sergei Sobyanin, tha se njësitë e mbrojtjes ajrore të Rusisë shkatërruan të paktën 14 dronë ukrainas gjatë natës.

Sulmet detyruan mbylljen e shumicës së aeroporteve të Moskës dhe transportuesi kombëtar i Rusisë, Aeroflot, tha se po riorganizonte oraret për të përballuar ndërprerjet.

Vizita e Xi-t, e cila vjen ndërkohë që Kina është e angazhuar në një luftë tregtare me SHBA-në dhe menjëherë pas akuzave të Ukrainës se Kina po ndihmon drejtpërdrejt pushtimin e Rusisë, thekson marrëdhënien e tij të ngushtë me Vladimir Putinin. Kjo është vizita e 11-të e Xi-t në Rusi, më shumë se në çdo vend tjetër, që kur është bërë president.

Ministria e Jashtme ruse e pĂ«rshkroi udhĂ«timin si “njĂ« nga ngjarjet qendrore nĂ« marrĂ«dhĂ«niet ruso-kineze kĂ«tĂ« vit”. Pritet qĂ« Xi tĂ« nĂ«nshkruajĂ« njĂ« numĂ«r tĂ« madh marrĂ«veshjesh bashkĂ«punimi, duke thelluar marrĂ«dhĂ«nien “pa kufij” mes KinĂ«s dhe RusisĂ«. Do tĂ« ketĂ« gjithashtu diskutime mbi gazsjellĂ«sin e planifikuar “Fuqia e SiberisĂ« 2”, i cili mund tĂ« transportojĂ« 50 miliardĂ« metra kub gaz nĂ« vit nga Rusia nĂ« KinĂ«.

Pritet qĂ« Xi tĂ« zhvillojĂ« bisedime me Putinin tĂ« enjten dhe tĂ« marrĂ« pjesĂ« nĂ« paradĂ«n e DitĂ«s sĂ« Fitores tĂ« premten. Ushtria Çlirimtare Popullore e KinĂ«s do tĂ« dĂ«rgojĂ« njĂ« gardĂ« nderi pĂ«r tĂ« marrĂ« pjesĂ« nĂ« ceremoninĂ« nĂ« MoskĂ« pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« qĂ« nga viti 2015, dhe pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« ndonjĂ«herĂ« do tĂ« dĂ«rgojĂ« njĂ« gardĂ« nderi pĂ«r tĂ« marrĂ« pjesĂ« nĂ« festimet paralele nĂ« Minsk, kryeqyteti i BjellorusisĂ«.

Tregtia dypalëshe midis Kinës dhe Rusisë ka arritur nivele rekord që nga pushtimi i Ukrainës nga Rusia në vitin 2022, duke i siguruar Moskës një shpëtim ekonomik në një kohë kur vendet perëndimore kanë vendosur sanksione ndaj saj. Tregtia arriti në 245 miliardë dollarë në vitin 2024, 66% më shumë se në vitin 2021.

Kina mban qëndrimin se është një palë neutrale në luftë dhe se mbështet një zgjidhje paqësore të konfliktit. Por në muajt e fundit, Kievi ka qenë gjithnjë e më i hapur në lidhje me atë që e quan ndihmë të drejtpërdrejtë të Kinës për përpjekjet e luftës së Moskës.

Dy mercenarë kinezë, nga qindra që kanë udhëtuar për të luftuar me ushtrinë ruse, u kapën muajin e kaluar në rajonin lindor të Donetskut. Ata nuk kishin lidhje të drejtpërdrejtë me shtetin kinez, por videot e rekrutimit gjenden lehtësisht në rrjetet sociale të kontrolluara rreptësisht në Kinë.

Volodymyr Zelenskyy e ka akuzuar Kinën se po mbyll sytë ndaj pjesëmarrjes së shtetasve të saj në luftë.

The Guardian, përshtati në shqip ©LAPSI.AL 

The post Xi Jinping në Moskë mes sulmeve me dronë në kryeqytetin rus appeared first on Lapsi.al.

↗

Historia e sajuar

✇Telegrafi
By: Agron Shala

Nga: Christopher Coker (1953-2023), ish-ligjërues në LSE [London School of Economics] / Engelsberg Ideas, 17 shtator 2021 (titulli: The fake history of civilisational states)
PĂ«rktheu: Agron Shala / Telegrafi.com

Kur fluturuam pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ«? ËshtĂ« e kuptueshme nĂ«se pĂ«rmendni vitin 1903 dhe vĂ«llezĂ«rit Wright. Por, a keni tĂ« drejtĂ«? NjĂ« debat i madh shpĂ«rtheu nĂ« komunitetin shkencor nĂ« Indi nĂ« janar tĂ« vitit 2015, gjatĂ« njĂ« kongresi shkencor nĂ« Mumbai, kur u prezantua njĂ« punim qĂ« pretendonte se indianĂ«t kishin shpikur fluturimin ajror shtatĂ« mijĂ« vjet mĂ« parĂ«. Autori i kĂ«tij pretendimi nuk dukej aspak i shqetĂ«suar nga fakti se mĂ« shumĂ« se 40 vjet mĂ« parĂ«, njĂ« grup shkencĂ«tarĂ«sh indianĂ« nga Departamenti i InxhinierisĂ« Ajrore dhe Mekanike nĂ« Institutin e ShkencĂ«s nĂ« Bengaluru (Bangalore), kishin hetuar njĂ« pretendim tĂ« ngjashĂ«m tĂ« mĂ«parshĂ«m dhe kishin arritur nĂ« pĂ«rfundimin se modelet, edhe nĂ«se do tĂ« ishin ndĂ«rtuar, do tĂ« kishin shkelur ligjet e fizikĂ«s.

FatkeqĂ«sisht, shkenca po pĂ«rdoret nĂ« mĂ«nyrĂ« cinike pĂ«r tĂ« pĂ«rforcuar pretendimin se India ka qenĂ« gjithmonĂ« njĂ« shtet-qytetĂ«rim. Kjo pĂ«rputhet me kĂ«rkesĂ«n nĂ« rritje nga institucionet – si Fondacioni “Infinity” – pĂ«r tĂ« pĂ«rshtatur shkencĂ«n moderne brenda njĂ« kuadri [tĂ« besimit] vedik. Merreni, si shembull, konceptin e energjisĂ« – kapacitetin e saktĂ« dhe tĂ« matshĂ«m tĂ« njĂ« sistemi pĂ«r tĂ« kryer njĂ« detyrĂ« – i cili, tani, nga disa ultranacionalistĂ«, interpretohet si njĂ« nĂ«nkategori e shaktit, ose e “energjisĂ« inteligjente”. Ose, merreni si shembull fizikĂ«n e cila, pĂ«r shkak se merret me shkakun dhe pasojĂ«n, nga disa nacionalistĂ« konsiderohet si njĂ« lloj empirik i teorisĂ« sĂ« karmĂ«s. Darvinizmi, nĂ« kĂ«tĂ« logjikĂ«, shihet si njĂ« interpretim materialist nĂ« nivelin mĂ« tĂ« ulĂ«t tĂ« evolucionit shpirtĂ«ror tĂ« mĂ«suar nĂ« Jogasutra. GjithĂ« kjo qasje Ă«shtĂ« pjesĂ« e njĂ« loje cinike pĂ«r pushtet, e maskuar si mbrojtje e traditĂ«s.

Kryeministri i sapo rizgjedhur i IndisĂ«, Narendra Modi, nuk nguron tĂ« pĂ«rpiqet ta lidhĂ« tĂ« ardhmen e tij politike dhe tĂ« partisĂ« sĂ« tij me njĂ« rishqyrtim tĂ« teksteve vedike. VetĂ« Modi pĂ«rfaqĂ«son njĂ« shkollĂ« teologjike – shkollĂ«n Shakha – qĂ« i merr kĂ«to tekste si rrĂ«fime tĂ« vĂ«rteta historike, jo si versione mitike. Ai ka pretenduar se shkenca gjenetike ka ekzistuar nĂ« kohĂ«n e MahabharatĂ«s. Nuk Ă«shtĂ« e qartĂ« nĂ«se ai i referohet origjinĂ«s sĂ« tekstit nĂ« shekujt VIII-IX para erĂ«s sonĂ«, apo formĂ«s pĂ«rfundimtare qĂ« njohim sot e cila daton nga shekulli IV i erĂ«s sonĂ«.

Cilado qoftë kronologjia, vetë pretendimi është i turpshëm. Imagjinoni një president kinez që deklaron se shkenca gjenetike lulëzonte në Kinën konfuçiane, ose që studentët kinezë që në shekullin V të erës sonë mësonin gjenetikën në Universitetin e madh të Nalandës (në Bihar), ku shumë nga ta shkonin për të studiuar. Ajo që dimë me siguri është se studentët aty studionin filozofi, mjekësi të avancuar, letërsi, arkitekturë dhe astronomi. Kur Universiteti i Oksfordit hapi dyert në vitin 1096, Nalanda kishte më shumë se 600 vjet që edukonte studentë, përfshirë edhe nga vende të largëta si Japonia dhe Koreja. Ishte gjithashtu i vetmi institucion i huaj ku studentët kinezë shkonin për arsim jashtë vendit të tyre. Sidoqoftë, ai universitet kurrë nuk ofroi kurse për gjenetikën moderne. Në fakt, nuk kishte shkencë të gjenetikës para zbulimit të gjenit si njësi trashëgimie; gjenetika duhej të priste deri në shekullin XX dhe rizbulimin e punës pioniere të një murgu të panjohur augustin dhe gjermanofolës, Gregor Mendel.

Nuk jam historian; jam politolog, por jam plotĂ«sisht i njohur me mĂ«nyrĂ«n se si mitet historike dhe narrativat e fabrikuara kanĂ« ndikuar nĂ« formĂ«simin e asaj qĂ« quajmĂ« histori. QĂ« nĂ« vitin 1968, historiani anglez J.H. Plumb shkroi librin Vdekja e sĂ« shkuarĂ«s [The Death of the Past], ku ua kujtonte lexuesve tĂ« tij se çdo shoqĂ«ri e madhe ka mitet e veta historike – si [doktrina] Paracaktimi i Fatit [Manifest Destiny] i shprehur nĂ« Shtetet e Bashkuara apo interpretimi uigian [Whig] i historisĂ« nĂ« BritaninĂ« e shekullit XIX. “E shkuara”, siç e quante ai pĂ«r ta dalluar nga historia, kishte njĂ« funksion – i jepte kuptim njĂ« populli nĂ« njĂ« moment kritik tĂ« ekzistencĂ«s sĂ« tij. NjĂ« shembull i tillĂ« Ă«shtĂ« vizioni madhĂ«shtor i Churchillit pĂ«r njĂ« traditĂ« tĂ« pandĂ«rprerĂ« sfidimi ndaj armiqve tĂ« jashtĂ«m, qĂ« i shĂ«rbeu mirĂ« popullit britanik nĂ« vitin 1940. Por, Ă«shtĂ« njĂ« mit i cili, nĂ« kohĂ«t e fundit, ka sjellĂ« mĂ« shumĂ« dĂ«me sesa tĂ« mira, duke ushqyer iluzionet britanike pĂ«r role globale dhe fate historike. Siç ka vĂ«rejtur historiani Alan Taylor, Churchilli ishte çmimi qĂ« britanikĂ«t paguan duke lexuar historinĂ«. Por, nĂ« IndinĂ« e Modit, historia jo vetĂ«m po rishkruhet dhe rishikohet, por po pĂ«rdoret nĂ« funksion tĂ« njĂ« projekti tĂ« veçantĂ« politik.

Kjo bĂ«het edhe mĂ« e lehtĂ« nga fakti se shumëçka nga historia e vendit Ă«shtĂ« harruar. NĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n kohĂ« kur egjiptianĂ«t po ndĂ«rtonin piramidat, harapanĂ«t – njĂ« popull qĂ« banonte pĂ«rgjatĂ« Indit pesĂ« mijĂ« vjet mĂ« parĂ« – po ndĂ«rtonin vendbanimet e para urbane nĂ« botĂ«, me rrugĂ« nĂ« formĂ« rrjeti, kanale tĂ« mbuluara dhe ndĂ«rtesa shumĂ«katĂ«she. FatkeqĂ«sisht, epoka vedike nuk ka njĂ« Ramzes II dhe asnjĂ« Cecil B. DeMille nuk ka arritur ta kthejĂ« atĂ« nĂ« kinematografi. Nuk ka qytete tĂ« rrĂ«nuara apo tempuj qĂ« mund tĂ« vizitohen dhe admirohen. Kishte mbretĂ«r, por nuk themeloi asnjĂ« mbretĂ«ri apo perandori. Ajo qĂ« ka lĂ«nĂ« pas Ă«shtĂ« njĂ« letĂ«rsi unike qĂ« vazhdon tĂ« jetojĂ« nĂ« imagjinatĂ«n indiane pĂ«rmes vedave – tekste madhĂ«shtore qĂ« janĂ« aq tĂ« dendura dhe tĂ« paqarta, shkruan Robert Calasso, saqĂ« sapo bĂ«hesh studiues i vedave rrezikon tĂ« pĂ«rthithesh krejtĂ«sisht nga pafundĂ«sia e tĂ« menduarit.

Por, e njĂ«jta gjĂ« mund tĂ« thuhet pĂ«r shumicĂ«n e historisĂ« sĂ« IndisĂ«. Ajo shpeshherĂ« Ă«shtĂ« si rĂ«rĂ« e lĂ«vizshme – madje edhe datat kryesore tĂ« saj janĂ« tĂ« pasigurta. NĂ«se je perĂ«ndimor dhe i gjurmon origjinat tua te grekĂ«t, ndoshta nuk tĂ« shqetĂ«son fakti qĂ« PerĂ«ndimi ka humbur mbi 99 pĂ«r qind tĂ« letĂ«rsisĂ« greke, pĂ«rfshirĂ« shumicĂ«n e tragjedive dhe pjesĂ«n mĂ« tĂ« madhe tĂ« poezisĂ« lirike. ShumĂ« studentĂ« perĂ«ndimorĂ« mund tĂ« habiten nga kjo – nĂ« fund tĂ« fundit, jetojmĂ« nĂ« epokĂ«n e Projektit Gutenberg [Project Gutenberg] dhe kemi qasje nĂ« baza tĂ« dhĂ«nash tĂ« gjera si [projekti] Chadwyck-Healey, apo jo? Por, PerĂ«ndimi ka qenĂ« me fat qĂ« i ka ruajtur tĂ« gjitha veprat e Platonit dhe shumicĂ«n e veprave tĂ« Aristotelit (edhe pse vetĂ«m nĂ« formĂ«n e shĂ«nimeve tĂ« mbajtura nga nxĂ«nĂ«sit e tij). Dhe, nĂ«se mund tĂ« mbĂ«shtetemi te eseja e tij Poetika, atĂ«herĂ« tragjeditĂ« mĂ« tĂ« mira greke kanĂ« mbijetuar (ato qĂ« Aristoteli pĂ«rmendi ose citoi nĂ« kĂ«tĂ« vepĂ«r).

Ajo qĂ« dua tĂ« theksoj Ă«shtĂ« se PerĂ«ndimi Ă«shtĂ« pafundĂ«sisht mĂ« me fat se India e cila ka humbur kaq shumĂ« nga letĂ«rsia e saj. Merrni, pĂ«r shembull, babanĂ« e mjekĂ«sisĂ« indiane, ÇarakĂ«n – autorin e supozuar tĂ« Çaraka SamhitĂ«s, njĂ« pĂ«rmbledhje sanskrite mbi shĂ«ndetin qĂ« Ă«shtĂ« hartuar nĂ« shekullin I tĂ« erĂ«s sonĂ«. Por, ende nuk Ă«shtĂ« e qartĂ« nĂ«se Çaraka i referohet njĂ« individi apo njĂ« shkolle mendimi. Ose, merreni si shembull matematikanin Ariabhata, vepra e tĂ« cilit daton nga shekulli V para erĂ«s sonĂ«. Edhe nĂ«se nuk krahasohet plotĂ«sisht me Euklidin, ai u harrua pĂ«r njĂ« kohĂ« tĂ« gjatĂ« – derisa sateliti i parĂ« indian u quajt me emrin e tij. MĂ« shumĂ« dimĂ« pĂ«r “Makiavelin indian” qĂ« shkroi ArtashastrĂ«n – ose ndoshta jo? Ajo i atribuohet me raste Çanakias, por gjithashtu edhe dy autorĂ«ve tĂ« tjerĂ« qĂ« mund tĂ« jenĂ« njĂ« dhe i njĂ«jti person. Versioni i plotĂ« i tekstit u zbulua vetĂ«m nĂ« vitin 1905. Imagjinoni historinĂ« evropiane nĂ«se Princi do tĂ« kishte humbur pĂ«r 400 vjet.

Por, kjo nuk e ka ndalur Modin dhe partinĂ« e tij qĂ« tĂ« interpretojnĂ« historinĂ«, qĂ« ne e njohim, nĂ« njĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« i shĂ«rben agjendĂ«s sĂ« tyre politike. Vitin e kaluar, kryeministri zbuloi njĂ« shtatore tĂ« Shivaxhit, i paraqitur si njĂ« luftĂ«tar i rezistencĂ«s sĂ« hinduve kundĂ«r pushtimit mysliman – pra, PerandorisĂ« Mogule. ËshtĂ« shtatorja mĂ« e madhe nĂ« botĂ«. NĂ« Guxharat, shteti ku lindi Modi, po rishkruhen tekstet shkollore tĂ« historisĂ« pĂ«r tĂ« paraqitur periudhĂ«n mogule si njĂ« nga pikat mĂ« tĂ« ulĂ«ta tĂ« historisĂ« sĂ« IndisĂ« – njĂ« pushtim mysliman nĂ« gjithçka pĂ«rveç emrit. Kjo periudhĂ« po paraqitet si njĂ« kohĂ« e pĂ«rndjekjes sĂ« qĂ«llimshme tĂ« hinduve nga sundimtarĂ« fundamentalistĂ« qĂ« pĂ«rqafuan njĂ« besim tĂ« huaj.

Megjithatë, të dhënat historike sugjerojnë se, në vend të dhjetëra-mijërave, ishin më pak se njëqind tempuj të hinduve që u dëmtuan apo u shkatërruan nga ikonoklastët gjatë shtatë deri në tetë shekujve të sundimit mysliman. Për më tepër, shkatërrimi dhe grabitja e tempullit të një rivali konsiderohej si një akt i ligjshëm hakmarrjeje edhe nga dinastitë hindu. Rastet e diskriminimit apo përndjekjes, për arsye thjesht fetare, ishin të rralla: nuk ka asnjë lidhje të drejtpërdrejtë mes forcës së pushtetit mysliman dhe niveleve të ikonoklastisë.

NĂ« fakt, historiani Richard Eaton argumenton se nuk ka pasur as “pushtim mysliman”. GjatĂ« zgjerimit tĂ« tyre nĂ« fushat e Gangut dhe nĂ« Jug nĂ« shekujt XII dhe XIII, mbretĂ«rit dhe sulltanĂ«t myslimanĂ« tĂ« Delhit rekrutuan hindutĂ«, arritĂ«n marrĂ«veshje me raxhatĂ« hindu dhe shpesh rivendosĂ«n nĂ« pushtet dinastitĂ« hindu qĂ« kishin rezistuar. MogulĂ«t ndoqĂ«n tĂ« njĂ«jtin model. Ata jo vetĂ«m qĂ« mbĂ«shteteshin te aleatĂ«t raxhputĂ« [nĂ« IndinĂ« veriore] dhe u besonin ushtritĂ« e veta komandantĂ«ve raxhputĂ«, por gjithashtu martoheshin me shtĂ«pitĂ« mĂ« tĂ« mĂ«dha tĂ« raxhputĂ«ve – me pasojĂ«n qĂ« nĂ« venat e perandorit tĂ« fundit tĂ« madh mogul, Aurangzebit, njĂ« mysliman tejet i devotshĂ«m, rridhte shumĂ« mĂ« tepĂ«r gjak raxhput sesa mogul.

Dhe, megjithatĂ«, Richard Eaton, nĂ« vend qĂ« tĂ« respektohet pĂ«r punĂ«n e tij pioniere, shpesh sulmohet si njĂ« “negacionist” (ekuivalenti indian i njĂ« “mohuesi”) pĂ«r shkak se sugjeron se epoka mogule ishte thellĂ«sisht indiane – ndryshe nga periudha britanike qĂ« pasoi.

Por, India nuk Ă«shtĂ« e vetme nĂ« rishikimin e sĂ« kaluarĂ«s. Merrni si shembull RusinĂ« e Putinit. KĂ«tu futemi sĂ«rish nĂ« sferĂ«n e metafizikĂ«s, dhe nĂ« kĂ«tĂ« rast tek Oswald Spengler – i cili ishte mĂ« i qartĂ« kur linte pas teoritĂ« e tij mĂ« tĂ« çuditshme nĂ« favor tĂ« vĂ«zhgimeve tĂ« paharrueshme tĂ« cilat, edhe pse jo gjithmonĂ« tĂ« verifikueshme, tĂ« nxisin pĂ«r reflektim. NjĂ« ide e tillĂ« ishte ajo se, kur dy qytetĂ«rime ndĂ«rveprojnĂ«, njĂ«ri ka mĂ« shumĂ« fuqi, tjetri mĂ« shumĂ« krijimtari. NĂ« njĂ« situatĂ« tĂ« tillĂ«, qytetĂ«rimi mĂ« krijues do tĂ« detyrohet tĂ« pĂ«rshtatet nĂ« pamje tĂ« jashtme me konfigurimin kulturor tĂ« qytetĂ«rimit mĂ« tĂ« fuqishĂ«m, por idetĂ« e kĂ«tij tĂ« fundit nuk do tĂ« zĂ«nĂ« kurrĂ« rrĂ«njĂ«. Spengler e quajti kĂ«tĂ« fenomen si “pseudomorfozĂ«â€ dhe mendonte se kjo i pĂ«rshtatej veçanĂ«risht RusisĂ« – njĂ« shoqĂ«ri tĂ« largĂ«t e cila nĂ«n sundimin e Pjetrit tĂ« Madh u tĂ«rhoq nĂ« orbitĂ«n e qytetĂ«rimit evropian, por nuk u bĂ« kurrĂ« pjesĂ« e tij.

Disa shkrimtarĂ« rusĂ« do tĂ« pajtoheshin me tĂ«; ata preferojnĂ« ta shohin vendin e tyre si shtet-qytetĂ«rim, nĂ« vend tĂ« njĂ« shteti komb, dhe ata argumentojnĂ« se kur kultura ruse ishte ende e re dhe e papjekur, pĂ«rpjekjet e Pjetrit tĂ« Madh pĂ«r ta modernizuar, sipas modelit evropian, e penguan zhvillimin e saj tĂ« natyrshĂ«m. NĂ« versionin e Spenglerit pĂ«r kĂ«tĂ« histori, djegia e MoskĂ«s nga vetĂ« banorĂ«t e saj nĂ« vitin 1812 mund tĂ« shihet si njĂ« akt ç’programimi, njĂ« refuzim i programit tĂ« Pjetrit – madje edhe njĂ« shprehje primitive e dĂ«shirĂ«s pĂ«r t’u rikthyer te rrĂ«njĂ«t e veta themelore.

BolshevikĂ«t modernizues e panĂ« kĂ«tĂ« çështje krejt ndryshe: romancieri Gorki e pĂ«rshkroi fshatarin rus si njĂ« “nomad jo-rus” dhe argumentoi se “trashĂ«gimia biologjike mongolo-aziatike” e vendit kishte “vonuar” zhvillimin historik tĂ« tij. Por, pikĂ«risht kjo trashĂ«gimi historike Ă«shtĂ« tani ajo qĂ« ndan historianĂ«t rusĂ«: liberalĂ«t ngulin kĂ«mbĂ« se vendi duhet tĂ« vazhdojĂ« ta shohĂ« Pjetrin e Madh nĂ« aspektin tradicional si njĂ« modernizues tĂ« madh, ndĂ«rsa konservatorĂ«t kĂ«mbĂ«ngulin se Rusia mund tĂ« mbetet besnike ndaj vetes vetĂ«m nĂ«se rivendos lidhjen me trashĂ«giminĂ« e saj mongolo-aziatike.

TĂ« fundit do t’ju thonĂ« se nĂ« stepat e mĂ«dha tĂ« EuroazisĂ«, njĂ« variant i gjeneve tatare – ose tĂ« paktĂ«n kĂ«shtu thuhet – u ri-kodua. Ky proces u pĂ«rshkrua si “pasionaritet” nga njĂ« prej eurazianistĂ«ve tĂ« parĂ«, Lev Gumilev (djali i lëçitur i poetes Anna Akhmatova). Nuk Ă«shtĂ« njĂ« fjalĂ« qĂ« shumica e rusĂ«ve do ta njihnin, edhe pse ndonjĂ«herĂ« shfaqet nĂ« fjalimet e Putinit. ËshtĂ« procesi pĂ«rmes tĂ« cilit organizmat thithin energji biokimike nga natyra – nĂ« kĂ«tĂ« rast, nga dheu i EuroazisĂ«.

NjĂ« autor tjetĂ«r, Peter Savitsky, e zhvilloi mĂ« vonĂ« konceptin e topogjenezĂ«s ose “zhvillimit tĂ« vendit”, pĂ«r tĂ« shpjeguar lidhjen e thellĂ« midis gjeografisĂ« dhe kulturĂ«s. Darvinizmi kulturor nuk Ă«shtĂ« njĂ« ide qĂ« u pĂ«rket vetĂ«m romancierĂ«ve apo poetĂ«ve; nĂ« Rusi Ă«shtĂ« shndĂ«rruar nĂ« njĂ« koncept tĂ« njohur pĂ«r shumĂ« politologĂ«. Mentalitetet e grupeve dhe format e pandryshueshme tĂ« organizimit bio-social, shkruajnĂ« Peter Katzenstein dhe Nicole Weygandt, tĂ« shkĂ«putura nga historia, etologjia apo edhe tekstet standarde pĂ«r qytetĂ«rimet, janĂ« bĂ«rĂ« tema legjitime nĂ« mĂ«simdhĂ«nie dhe kĂ«rkime dhe tani njihen mirĂ« nga politikanĂ«t mĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishĂ«m tĂ« vendit. Kjo, shtojnĂ« ata, Ă«shtĂ« njĂ« nga arsyet se pse rusĂ«t po e pĂ«rkufizojnĂ« gjithnjĂ« e mĂ« shumĂ« identitetin e tyre nĂ« terma qytetĂ«rimorĂ«. Vladislav Surkov, njĂ« anĂ«tar i rrethit tĂ« ngushtĂ« tĂ« Putinit, po pĂ«rpiqet tĂ« ndryshojĂ« KushtetutĂ«n e vendit, pĂ«r tĂ« shtuar njĂ« klauzolĂ« qĂ« deklaron se vlerat ruse janĂ« gjenetikisht tĂ« lindura.

Por, kur mendon mĂ« thellĂ«, ideja qĂ« qytetĂ«rimi Ă«shtĂ« njĂ« entitet organik Ă«shtĂ« e ngjashme me bindjen e Spenglerit se ai Ă«shtĂ« njĂ« organizĂ«m qĂ« kalon cikle jetĂ«sore – nga lindja deri te vdekja. Ashtu si Spengleri, ka nacionalistĂ« rusĂ« qĂ« ndjejnĂ« se qytetĂ«rimi i tyre matet me stinĂ«t dhe ritmin e rritjes – dhe ata mĂ« pesimistĂ«t, tĂ« cilĂ«t ndjejnĂ« se dimri tashmĂ« ka ardhur, priren tĂ« Ă«ndĂ«rrojnĂ« pĂ«r njĂ« akt tĂ« fundit heroik.

NĂ«se vizitoni MoskĂ«n, mund tĂ« shihni makina me fletĂ« tĂ« ngjitura nĂ« pjesĂ«n e pasme ku shkruhet: “Drejt Berlinit!” dhe “Mund ta bĂ«jmĂ« sĂ«rish!”  – aludime tĂ« drejtpĂ«rdrejta dhe disi tĂ« vrazhda pĂ«r LuftĂ«n e DytĂ« BotĂ«rore. NĂ« PerĂ«ndim, shumica e njerĂ«zve janĂ« tĂ« shurdhĂ«r ndaj metafizikĂ«s, por Rusia Ă«shtĂ« ndryshe; ka qenĂ« gjithmonĂ« ndryshe. Dhe, koncepti i “pasionaritet” tregon njĂ« interes pĂ«r tĂ« eksteriorizuar gjendjen psikike tĂ« kombit nĂ« njĂ« mjedis fizik. Edhe pse duket e çuditshme pĂ«r njĂ« audiencĂ« perĂ«ndimore, kjo u ofron rusĂ«ve njĂ« lidhje emocionale me mjedisin – duke u mundĂ«suar tĂ« rilidhen me njĂ« histori shumĂ« mĂ« tĂ« vjetĂ«r sesa epoka e modernizuesit tĂ« madh, Pjetrit tĂ« Madh.

Po mesazhi? ËshtĂ« mjaft i zymtĂ«. ShumĂ« nga shkrimet e fundit qĂ« argumentojnĂ« se Rusia Ă«shtĂ« njĂ« shtet-qytetĂ«rim mbĂ«shteten nĂ« marrĂ«dhĂ«nien antagoniste midis dy forcave tĂ« kundĂ«rta: kozmopolitizmit perĂ«ndimor dhe nativizmit rus, tĂ« cilat ndoshta njĂ« ditĂ« do tĂ« pĂ«rplasen nĂ« luftĂ«.

FatkeqĂ«sisht, e gjithĂ« kjo Ă«shtĂ« njĂ« dĂ«shmi e fortĂ« pĂ«r mĂ«nyrĂ«n se si imagjinata mund tĂ« formĂ«sojĂ« identitetet nĂ« mĂ«nyra tĂ« çuditshme, dhe se si intelektualĂ«t, tĂ« shtrirĂ« nĂ« shtrat me klasĂ«n politike, mund tĂ« mashtrojnĂ« si veten ashtu edhe tĂ« tjerĂ«t. NĂ« romanin e Ismail KadaresĂ«, Pallati i Ă«ndrrave, njĂ« perandori (qĂ« nĂ« disi ngjan me atĂ« osmane) ka njĂ« departament qĂ« monitoron Ă«ndrrat e shtetasve tĂ« vet pĂ«r tĂ« zbuluar shenjat apo paralajmĂ«rimet e pakĂ«naqĂ«sisĂ«. Pasi mblidhen ato, Ă«ndrrat pĂ«rzgjidhen, klasifikohen dhe nĂ« fund interpretohen pĂ«r tĂ« identifikuar â€œĂ«ndrrĂ«n kryesore” tĂ« cilĂ«n tĂ« gjithĂ« e ndajnĂ« sĂ« bashku. Kadare nĂ«nkupton se çdo vend ka Ă«ndrrat e veta tĂ« veçanta; çdo qytetĂ«rim ka tĂ« pavetĂ«dijshmen kolektive. Eh, sikur tĂ« ishte e mundur tĂ« vĂ«sh njĂ« shtet dhe popullin e tij nĂ« divan. NĂ«se njeh personalitetin e njĂ« populli dhe se çfarĂ« po Ă«ndĂ«rron ai, mund tĂ« arrish ta pĂ«rshtatĂ«sh mesazhin qĂ« tĂ« rezonojĂ« mĂ« mirĂ«.

Anton Vaino, shefi i stafit tĂ« Putinit, po punon mbi njĂ« “nuskop”, njĂ« pajisje pĂ«r tĂ« matur vetĂ«dijen kolektive tĂ« njerĂ«zimit. Ndoshta, pra, romani i KadaresĂ« nuk Ă«shtĂ« aq larg realitetit. PĂ«rveç njĂ« fakti: elektoratet mund tĂ« Ă«ndĂ«rrojnĂ«, por qytetĂ«rimet jo. Ata nuk janĂ« aktorĂ« tĂ« unifikuar, si shtetet. Por, kjo nuk i pengon qeveritĂ« qĂ« tĂ« mbjellin Ă«ndrra nĂ« mendjet e qytetarĂ«ve tĂ« tyre.

FatkeqĂ«sisht, ekziston edhe njĂ« tjetĂ«r veçori e historisĂ« sĂ« pandĂ«rprerĂ« tĂ« RusisĂ« qĂ« luan rol nĂ« idenĂ« e saj si njĂ« shtet-qytetĂ«rim – njĂ« term qĂ« vetĂ« Putini e pĂ«rqafoi pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« nĂ« njĂ« takim tĂ« Klubit “Valdai” nĂ« vitin 2013. Kur vitin pasues PerĂ«ndimi vendosi sanksione pĂ«r tĂ« ndĂ«shkuar RusinĂ« pĂ«r pushtimin e paligjshĂ«m tĂ« KrimesĂ«, zĂ«vendĂ«skryeministri i atĂ«hershĂ«m, Dmitry Rogozin, i tha shtypit perĂ«ndimor se populli rus gjithmonĂ« ka qenĂ« i gatshĂ«m tĂ« vuajĂ« pĂ«r njĂ« kauzĂ« tĂ« mirĂ«. Regjimi e di mirĂ« se, pavarĂ«sisht se sa keq mund tĂ« jenĂ« punĂ«t nĂ« vend, populli rus ende e ndien nevojĂ«n pĂ«r njĂ« identitet dhe njĂ« rol nĂ« botĂ« me tĂ« cilin mund tĂ« krenohen. Dhe, kjo dĂ«shirĂ« ushqehet nga njĂ« ndjesi e thellĂ« pĂ«r tĂ« pasur njĂ« vend nĂ« botĂ«. Me fjalĂ« tĂ« tjera, rusĂ«t ende duan tĂ« vihen re.

Sipas historianit Vladimir Pashtukhov, Putini ka rizgjuar mesianizmin rus – njĂ« fenomen qĂ« kishte humbur pothuajse tĂ«rĂ«sisht pas vitit 1991. “RusĂ«t nuk pĂ«rmbushin njĂ« mision – aq mĂ« pak kur ai Ă«shtĂ« i parealizueshĂ«m; ata e jetojnĂ« misionin dhe janĂ« vetĂ« funksioni i tij”. Ajo qĂ« Ă«shtĂ« befasuese, shton Pashtukhov, nuk Ă«shtĂ« fakti qĂ« mesianizmi Ă«shtĂ« rikthyer, por se si arriti tĂ« zhdukej pĂ«r afro njĂ« çerek shekulli, duke qenĂ« se Ă«shtĂ« pjesĂ« thelbĂ«sore e asaj qĂ« ai e quan “kodi kulturor rus”. ËshtĂ« njĂ« temĂ« qĂ« pĂ«rsĂ«ritet nĂ« historinĂ« e vendit dhe qĂ« mund tĂ« gjurmohet qĂ« nĂ« shkrimet e filozofĂ«ve si Pyotr Chaadayev nĂ« vitet ’20 tĂ« shekullit XX:

Ne jemi njĂ« nga ato kombe qĂ« nuk duket se janĂ« pjesĂ« integrale e racĂ«s njerĂ«zore, por ekzistojmĂ« vetĂ«m pĂ«r tĂ« dhĂ«nĂ« ndonjĂ« mĂ«sim tĂ« madh pĂ«r botĂ«n. Mbase mĂ«simi qĂ« na Ă«shtĂ« caktuar nuk do tĂ« shkojĂ« dĂ«m; por, kush e di kur do t’i bashkohemi pjesĂ«s tjetĂ«r tĂ« njerĂ«zimit dhe sa vuajtje do tĂ« na duhet tĂ« kalojmĂ« para se tĂ« pĂ«rmbushim fatin tonĂ«.

E vĂ«rej si veçanĂ«risht domethĂ«nĂ«s faktin se kĂ«shilltari pĂ«r sigurinĂ« kombĂ«tare i presidentit Carter, Zbigniew Brzezinski, zgjodhi tĂ« pĂ«rmbyllte kujtimet e veta me kĂ«tĂ« citat. Sepse, edhe Shtetet e Bashkuara kanĂ« kultivuar shpesh njĂ« vizion mesianik pĂ«r fatin e tyre. NĂ« Vdekjen e sĂ« shkuarĂ«s, J.H. Plumb ua kujtonte lexuesve se çdo shoqĂ«ri e madhe ka mitet e veta historike. NĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ«, shtet-kombi nuk mund tĂ« kuptohet plotĂ«sisht pa to. Por, kur Plumbi shkroi kĂ«tĂ« libĂ«r, ShBA-ja po kalonte njĂ« moment krize – LuftĂ«n e Vietnamit qĂ« po luftohej nĂ« emĂ«r tĂ« sĂ« shkuarĂ«s. Ai shpresonte se, njĂ« ditĂ«, e shkuara do ta humbte shkĂ«lqimin e vet dhe metaforat si “Paracaktimi i Fatit” do tĂ« bĂ«heshin “njĂ« strehĂ« e konsumuar pĂ«r sundimtarĂ«t e plakur tĂ« njĂ« shoqĂ«rie 
 prej nga tĂ« gjitha ndjenjat e forta zhduken me shpejtĂ«si”. “E kaluara i ka shĂ«rbyer pakicĂ«s”, shtoi ai. “Ndoshta historia mund t’i shĂ«rbejĂ« shumicĂ«s”. Besimi nĂ« tĂ« kaluarĂ«n ka sjellĂ« vdekje.

Kjo mund tĂ« jetĂ« njĂ« nga arsyet se pse ShBA duket se po largohet nga misioni i saj historik. Por, ndryshe nga rusĂ«t, amerikanĂ«t kanĂ« pasur gjithmonĂ« njĂ« qasje mĂ« optimiste ndaj jetĂ«s. Filozofi hebre Baruch Spinoza, pati thĂ«nĂ« njĂ«herĂ« se duhet ta duam Zotin pa pritur qĂ« Ai tĂ« na dojĂ« nĂ« kĂ«mbim. AmerikanĂ«t, shton Harold Bloom, kanĂ« njĂ« nevojĂ« tĂ« tepruar qĂ« tĂ« jenĂ« tĂ« dashur pĂ«r Zotin; rusĂ«t jo – sepse historia e tyre nuk ka qenĂ« e lumtur. NĂ«se populli rus ka njĂ« rol historik tĂ« veçantĂ« pĂ«r tĂ« luajtur nĂ« botĂ«, vuajtja duket tĂ« jetĂ« pjesĂ« e pashmangshme e paketĂ«s. Dhe, kush Ă«shtĂ« fajtor pĂ«r kĂ«tĂ« vuajtje? PerĂ«ndimi, sigurisht. NĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ«, shteti rus i nxit vazhdimisht qytetarĂ«t e ve qĂ«, nĂ« kuadĂ«r tĂ« identitetit tĂ« tyre, ta jenĂ« nĂ« opozitĂ« me gjithçka perĂ«ndimore.

Po tĂ« kisha kohĂ«, do tĂ« mund tĂ« shkruaja gjatĂ« mbi mĂ«nyrat e tjera tĂ« lavdĂ«rimit tĂ« historisĂ«. NjĂ« shembull Ă«shtĂ« kurikula e historisĂ« patriotike nĂ« KinĂ«, qĂ« tani Ă«shtĂ« e detyrueshme pĂ«r njĂ« brez tĂ« tĂ«rĂ« fĂ«mijĂ«sh kinezĂ«, dhe qĂ« po ushqen njĂ« ndjenjĂ« tĂ« fuqishme tĂ« pakĂ«naqĂ«sisĂ« ndaj PerĂ«ndimit pĂ«r shkak tĂ« asaj qĂ« quhet “njĂ« shekull poshtĂ«rimi”. NjĂ« tjetĂ«r shembull Ă«shtĂ« Turqia e Erdoganit, ku po rishkruhen librat e historisĂ« pĂ«r tĂ« zvogĂ«luar theksin mbi reformat e Kemal Ataturkut dhe pĂ«r tĂ« theksuar mĂ« shumĂ« tĂ« kaluarĂ«n myslimane dhe neo-osmane tĂ« vendit.

TĂ« gjitha kĂ«to narrativĂ« synojnĂ« tĂ« forcojnĂ« regjimet qĂ« i promovojnĂ« ato, duke i lidhur njerĂ«zit mĂ« ngushtĂ« me njĂ«ri-tjetrin – por, mbi tĂ« gjitha, me shtetin. Ajo qĂ« Ă«shtĂ« me tĂ« vĂ«rtetĂ« e trishtueshme Ă«shtĂ« se ato ofrojnĂ« njĂ« alibi pĂ«r tĂ« mos u pĂ«rballur me tragjeditĂ« e sĂ« kaluarĂ«s sĂ« afĂ«rt. Me keqardhje, shkruan Milan Kundera nĂ« Librin e sĂ« qeshurĂ«s dhe harresĂ«s [The Book of Laughter and Forgetting, 1979], ne ndahemi nga e kaluara pĂ«rmes dy forcave qĂ« hyjnĂ« nĂ« veprim menjĂ«herĂ« dhe bashkĂ«punojnĂ« me njĂ«ra-tjetrĂ«n: forca e harresĂ«s (qĂ« fshin) dhe forca e kujtesĂ«s (qĂ« transformon).

TĂ« gjithĂ« kemi pĂ«rgjegjĂ«sinĂ« tĂ« prodhojmĂ« njĂ« version tĂ« historisĂ« qĂ«, nĂ« minimumin e vet, Ă«shtĂ« afirmues pĂ«r jetĂ«n. NĂ«se lexoni njĂ« libĂ«r popullor pĂ«r KinĂ«n e Xi Jinpingut, Vala e KinĂ«s [The China Wave], do tĂ« vini re se forca e harresĂ«s Ă«shtĂ« po aq e fuqishme sa forca e kujtesĂ«s, sepse nuk ka asnjĂ« pĂ«rmendje tĂ« historisĂ« sĂ« afĂ«rt – veçanĂ«risht tĂ« krimeve tĂ« Maos.

PolitologĂ«t perĂ«ndimorĂ« vazhdojnĂ« tĂ« pohojnĂ« se njĂ«zet milionĂ« vetĂ« vdiqĂ«n gjatĂ« Hapit tĂ« Madh PĂ«rpara. NĂ« fakt, njĂ« raport i brendshĂ«m i PartisĂ« Komuniste Kineze pranoi se shifra e vĂ«rtetĂ« ishte ndoshta dyfishi, gjĂ« qĂ«, nĂ«se Ă«shtĂ« e saktĂ«, do ta bĂ«nte katastrofĂ«n mĂ« tĂ« madhe tĂ« shkaktuar nga njeriu nĂ« historinĂ« njerĂ«zore. NĂ« pĂ«rpjekjen pĂ«r tĂ« eliminuar pasojat mĂ« tĂ« rĂ«nda tĂ« “katĂ«r tĂ« vjetrave” tĂ« KinĂ«s – kulturĂ«s, ideve, zakoneve dhe praktikave – Mao nisi mĂ« pas Revolucionin Kulturor i cili arriti atĂ« qĂ« njĂ« autor e pĂ«rshkruan si njĂ« gjenocid “auto-kulturor” nĂ« shkallĂ« tĂ« paimagjinueshme. Partia mund tĂ« ketĂ« larguar miliona nga varfĂ«ria, por ka vrarĂ« miliona tĂ« tjerĂ« nĂ« eksperimente tĂ« çuditshme sociale, dhe ky dĂ«m kolateral nuk duhet tĂ« harrohet sa herĂ« qĂ« zyrtarĂ«t kinezĂ« pretendojnĂ« se India ka mbetur prapa nĂ« rrugĂ«n e saj drejt modernizimit.

Kur studioja histori nĂ« Kembrixh nĂ« fillim tĂ« viteve ’70 tĂ« shekullit XX, personalitetet zakonisht hiqeshin pothuajse tĂ«rĂ«sisht nga tabloja, pĂ«r t’u zĂ«vendĂ«suar nga lĂ«vizjet shoqĂ«rore dhe tendencat ekonomike. Por, nĂ« fund tĂ« fundit janĂ« njerĂ«zit ata qĂ« bĂ«jnĂ« historinĂ« – dhe pikĂ«risht pĂ«r kĂ«tĂ« arsye udhĂ«heqja politike Ă«shtĂ« thelbĂ«sore. KĂ«tĂ« pikĂ« e thekson Daniel Kahneman, kur diskuton gjigantĂ«t ideologjikĂ« tĂ« shekullit XX: Hitlerin, Stalinin dhe Maon. Secili prej tyre u ngrit nĂ« krye tĂ« njĂ« lĂ«vizjeje qĂ« kurrĂ« nuk do tĂ« kishte toleruar njĂ« grua si lidere, por origjina gjenetike e secilit prej tyre vjen nga njĂ« vezĂ« e pafekonduar qĂ« kishte 50 pĂ«r qind gjasa tĂ« fekondohej nga njĂ« spermatozoid tjetĂ«r – dhe kĂ«shtu tĂ« rezultonte nĂ« njĂ« fĂ«mijĂ« vajzĂ«. PĂ«r ta thĂ«nĂ« ndryshe, vetĂ«m 12.5 pĂ«r qind ishin gjasat qĂ« tĂ« tre liderĂ«t tĂ« lindnin meshkuj, dhe 87.5 pĂ«r qind ishin gjasat qĂ« tĂ« paktĂ«n njĂ« prej tyre tĂ« kishte qenĂ« femĂ«r. Imagjinoni historinĂ« e KinĂ«s sĂ« shekullit XX nĂ«se Mao do tĂ« kishte lindur si vajzĂ«, si motra e tij e adoptuar, Zejian. Imagjinoni njĂ« KinĂ« komuniste tĂ« shpĂ«tuar nga tmerri i HapĂ«s tĂ« Madh PĂ«rpara dhe nga Revolucionit Kulturor.

NĂ«se Partia do tĂ« kishte guximin tĂ« pĂ«rballej me tĂ« kaluarĂ«n me mĂ« shumĂ« ndershmĂ«ri, ndoshta nuk do t’i duhej tĂ« bĂ«nte aq shumĂ« zhurmĂ« rreth “shekullit tĂ« poshtĂ«rimit”. FatkeqĂ«sisht, narrativa e viktimizimit nxit atĂ« qĂ« Xhen Wang e quan “arroganca e vetĂ«keqardhjes”, qĂ« lidhet drejtpĂ«rdrejt me njĂ« ankth tĂ« thellĂ« pĂ«r statusin ndĂ«rkombĂ«tar tĂ« KinĂ«s. “Ata qĂ« nuk e kujtojnĂ« tĂ« kaluarĂ«n, janĂ« tĂ« dĂ«nuar ta pĂ«rsĂ«risin atĂ«â€ – ky Ă«shtĂ« slogani zyrtar i PartisĂ« Komuniste Kineze. Por, pĂ«r fat tĂ« keq, ata qĂ« nuk arrijnĂ« tĂ« çlirohen nga e kaluara, rrezikojnĂ« gjithmonĂ« tĂ« burgosen prej saj.

Ironia e madhe, siç paralajmĂ«ronte Susan Sontag bashkĂ«atdhetarĂ«t e saj amerikanĂ«, Ă«shtĂ« se “pĂ«rkushtimi ndaj sĂ« kaluarĂ«s Ă«shtĂ« njĂ« nga format mĂ« shkatĂ«rrimtare tĂ« dashurisĂ« sĂ« pashpĂ«rblyer”. Si shtet-kombi, edhe shtet-qytetĂ«rimi mund ta mĂ«sojĂ« kĂ«tĂ« leksion, por ndoshta vetĂ«m me kalimin e kohĂ«s. /Telegrafi/

The post Historia e sajuar appeared first on Telegrafi.

↗

Kina dhe Vietnami nënshkruajnë disa marrëveshje mes tensioneve tarifore të SHBA-së

✇Abc News
By: ina kashari

Presidenti i Kinës, Xi Jinping, ka bërë thirrje për lidhje më të forta me Vietnamin në tregti pas ndërprerjeve të shkaktuara nga tarifat e SHBA-së.

Xi ka marrë pjesë në Hanoi në nënshkrimin e dhjetëra marrëveshjeve të bashkëpunimit midis dy vendeve të drejtuara nga komunistët.

Vizita, e planifikuar për javë të tëra dhe pjesë e një udhëtimi më të gjerë në Azinë Juglindore, vjen pasi Pekini përballet me 145% tarifa nga SHBA-ja, dhe ndërsa Vietnami po negocion një ulje të tarifave të kërcënuara nga SHBA-ja prej 46% që përndryshe do të zbatoheshin në korrik pas skadimit të një moratoriumi global.

“TĂ« dy palĂ«t duhet tĂ« forcojnĂ« bashkĂ«punimin nĂ« zinxhirĂ«t e prodhimit dhe furnizimit”, ka thĂ«nĂ« Xi.

↗

Xi: Nuk ka fitues në një luftë tregtare

✇Abc News
By: Rovena

Udhëheqësi kinez, Xi Jinping, tha se nuk ka fitues në luftën me tarifa, teksa Pekini dhe Uashingtoni kanë vendosur tarifa të larta ndaj importeve të njëri-tjetrit.

Xi ka nisur turneun e tij në Azinë Juglindore me vizitën në Vietnam më 14 prill, duke sinjalizuar se Kina është e përkushtuar për tregtinë globale, pasi tarifat e vendosura nga presidenti amerikan, Donald Trump, tronditën ekonominë botërore.

Edhe pse Trump ka pezulluar zbatimin e disa tarifave, tarifat ndaj Pekinit prej 145 për qind kanë mbetur në fuqi. Kina i është kundërpërgjigjur SHBA-së, duke vendosur po 145 për qind tarifë ndaj importeve amerikane.

“Nuk ka fitues nĂ« njĂ« luftĂ« tregtare apo nĂ« njĂ« luftĂ« me tarifa”, shkroi X nĂ« njĂ« editorial qĂ« Ă«shtĂ« publikuar nĂ« mediat shtetĂ«rore tĂ« Vietnamit dhe KinĂ«s. “Shtetet tona duhet tĂ« mbrojnĂ« me vendosmĂ«ri sistemin multilateral tĂ« tregtisĂ«, zinxhirĂ«t industrialĂ« dhe tĂ« furnizimit globalĂ« si dhe mjedisin e hapur dhe bashkĂ«punues ndĂ«rkombĂ«tar”.

Xi do të zhvillojë vizitë dyditore në Vietnam.

Përderisa kjo vizitë me gjasë është planifikuar më herët, ajo është bërë e rëndësishme për shkak të luftës me tarifa mes Kinës dhe SHBA-së, dy ekonomive më të mëdha në botë.

Vietnami ka përvojë në balancimin e raporteve me SHBA-në dhe Kinën. Përderisa shteti udhëhiqet nga një sistem komunist njëpartiak sikurse Kina, ai ka marrëdhënie të forta me SHBA-në.

Më 2023, Vietnami ishte shteti i vetëm që mirëpriti presidenti amerikan, Joe Biden, dhe atë të Kinës, Xi Jinping. Edhe Vietnami është goditur nga tarifat e vendosura nga Trumpi në fillim të prillit, që goditën shumë shtete të botës. Ndaj këtij shteti, Uashingtoni ka vendosur tarifë prej 46 për qind ndaj mallrave, por tarifat janë pezulluar për 90-ditë nga Trumpi.

Pas Vietnamit, Xi pritet të qëndrojë në Malajzi dhe Kamboxhia./REL

↗

iPhone i shpëton tarifave të Trumpit?

✇Telegrafi
By: Eliza Hajzeri

Në një mesazh doganor të SHBA-së, i dalë në heshtje në orët e para të së shtunës, një sërë numrash u renditën si të përjashtuar nga tarifa 125% për mallrat që hyjnë në vend nga Kina.

Kodi “8517.13.00.00” do tĂ« thotĂ« shumĂ« pak pĂ«r pjesĂ«n mĂ« tĂ« madhe tĂ« botĂ«s, por nĂ« listĂ«n e doganave amerikane ai pĂ«rfaqĂ«son telefonat inteligjentĂ«.

Përfshirja nënkuptonte që eksporti numër një kinez në SHBA për nga vlera vitin e kaluar u përjashtua nga taksat e importit, krahas pajisjeve dhe komponentëve të tjerë elektronikë, duke përfshirë gjysmëpërçuesit, qelizat diellore dhe kartelat SD.

Në kontekstin e Sekretarit të Tregtisë së SHBA-së, Howard Lutnick, pak ditë më parë, i cili njoftoi se një pjesë e pikës së përshkallëzimit të tarifave ndaj Kinës ishte rikthimi i prodhimit të iPhone në SHBA, kjo ishte një kthesë mahnitëse.

Bëhet e ditur se SHBA-ja tani ka përjashtuar eksportin e vetëm më të madh kinez.

Vlen të merret në konsideratë se çfarë do të kishte ndodhur në mungesë të këtij përjashtimi.

Efekti i tarifave prej 125% në fabrikën prodhuese të Apple në Zhengzou në Kinën lindore do të kishte filluar të shfaqej brenda disa javësh në të gjithë dyqanet amerikane të Apple.

Do të kishte qenë një goditje për shtytjen e trazuar të tarifave të Shtëpisë së Bardhë, shkruan BBC, përcjell Telegrafi.

Sipas Counterpoint, një kompani globale e kërkimit të tregut të teknologjisë, rreth 80% e iPhone-ve të Apple të destinuar për shitje në SHBA prodhohen në Kinë.

Marzhet e fitimit të prodhimit të gjigantit të teknologjisë vlerësohen të jenë midis 40-60%.

Çmimet tipike tĂ« iPhone mund tĂ« kenĂ« lĂ«vizur mĂ« afĂ«r 2,000 dollarĂ« se 1,000 dollarĂ«.

Opsioni tjetër për Apple mund të kishte qenë shpërndarja e kostos në të gjitha çmimet e saj globale, por a do të pranonte pjesa tjetër e botës të paguante taksën tarifore Trump?

Tim Cook, shefi ekzekutiv i Apple, është një lojtar kyç këtu.

Ai mund të shkojë në një takim si me presidentin e SHBA-së, Donald Trump, ashtu edhe me presidentin e Kinës, Xi Jinping.

Nuk është një parashikim i çuditshëm për të sugjeruar se, nëse vjen, çdo paqe në luftën tregtare SHBA-Kinë mund të ndërmjetësohet nga Cook.

Dhe kjo bazohet në rolin e tij të thellë themelor në lidhjen e dy ekonomive.

Ndryshe, administrata Trump është qartazi e trembur nga reagimi i tregut të bonove ndaj planeve tregtare të presidentit dhe pyetjeve rreth statusit të strehimit të sigurt të borxhit amerikan për investitorët.

Në përpjekje për të shmangur normat efektive të interesit për obligacionet që rriten në 5%, SHBA-së i duhen marrëveshje më shumë sesa thjesht ato në vendet me tepricë.

Në të vërtetë, gama e gjerë e përjashtimeve të kësaj fundjave është në vetvete një kthesë mahnitëse në parimin e mishëruar në tabelën tarifore të mbajtur nga Trump në Kopshtin e Trëndafilave.

Pak më pak se një e katërta e totalit të eksporteve të Kinës tani përjashtohen nga tarifa 125%, sipas Capital Economics.

Konsulenca sugjeron se ka fitues të tjerë të mëdhenj nga përjashtimet, me 64% të eksporteve në SHBA nga Tajvani, 44% nga Malajzia dhe pak më pak se 30% nga Vietnami dhe Tajlanda tani gjithashtu të përjashtuara. /Telegrafi/

The post iPhone i shpëton tarifave të Trumpit? appeared first on Telegrafi.

↗

Kina rrit tarifat pĂ«r SHBA nĂ« 125%, i quan politikat e Trump njĂ« ‘tallje’

✇Lapsi
By: user 8

Lufta tregtare mes dy superfuqive botërore, Shteteve të Bashkuara dhe Kinës, ka hyrë në një fazë të re përshkallëzimi, me masa gjithnjë e më të ashpra nga të dyja palët. Në qendër të këtij tensioni ekonomik që po trondit tregjet globale, ndodhet një valë e re tarifash që po vendosin pengesa serioze për tregtinë ndërkombëtare. Administrata e Donald Trump ka rritur ndjeshëm presionin ndaj Kinës, ndërsa Pekini nuk ka qëndruar duarkryq, duke zbatuar kundërmasa që synojnë të japin një sinjal të fortë politik dhe ekonomik.

Nga The New York Times: 

Kina të premten tha se po rrit tarifat ndaj mallrave amerikane në 125 për qind, nga 84 për qind, duke u kundërpërgjigjur për herë të tretë në luftën tregtare që po përshkallëzohet mes dy superfuqive.

Njoftimi nga Këshilli i Shtetit, kabineti i Kinës, erdhi pasi zyrtarët e administratës Trump sqaruan të enjten se mallrat kineze të importuara në Shtetet e Bashkuara tashmë përballen me një normë minimale tarife prej 145 për qind.

Kina tha se tarifat e reja do të hyjnë në fuqi të shtunën.

Dy superfuqitë botërore janë përfshirë në një përplasje të shpejtë të masave të ndërsjella, që ka ngritur gjithnjë e më lart barrierat tregtare gjatë dy javëve të fundit, duke tronditur tregjet globale dhe duke kërcënuar ekonomitë anembanë botës.

Këtë javë, Presidenti Trump u tërhoq nga tarifat e ashtuquajtura reciproke që kishte vendosur ndaj dhjetëra vendeve, por nuk ndaloi rritjen e tarifave ndaj Kinës; përkundrazi, zgjodhi të rrisë taksat e importit në 125 për qind. Kjo lëvizje pasoi vendimin e Pekinit për të taksuar mallrat amerikane me 84 për qind.

Kundërpërgjigjet e vazhdueshme kanë detyruar kompanitë amerikane dhe kineze që varen nga njëra-tjetra të shkurtojnë menjëherë porositë dhe të shpresojnë për një lloj qetësimi.

Lexo më tej: Tarifa të zhurmshme por strategji të heshtur: Si po e minon fshehurazi Kina-Amerikën 

Mes konfuzionit, Shtëpia e Bardhë sqaroi të enjten se tarifat mbi importet kineze tani janë vendosur në një minimum prej 145 për qind. Tarifa shtesë të veçanta sipas sektorëve janë vendosur mbi importet e makinave, çelikut dhe aluminit, si dhe mbi mallra të tjera që janë prekur nga tarifat që nga presidenca e parë e zotit Trump.

TĂ« premten, udhĂ«heqĂ«si mĂ« i lartĂ« i KinĂ«s, Xi Jinping, foli publikisht pĂ«r tarifat pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« qĂ« kur Uashingtoni dhe Pekini nisĂ«n t’i godasin njĂ«ri-tjetrit me tarifa gjithnjĂ« e mĂ« tĂ« larta.

“Nuk ka fitues nĂ« njĂ« luftĂ« tarifash dhe tĂ« shkosh kundĂ«r botĂ«s do tĂ« sjellĂ« vetĂ«m vetĂ«izolim,” tha ai.

Qasja e administratĂ«s Trump ndaj KinĂ«s ishte njĂ« “lojĂ« me shifra qĂ« nuk ka asnjĂ« rĂ«ndĂ«si praktike pĂ«r ekonominĂ«,” tha njĂ« zĂ«dhĂ«nĂ«s i MinistrisĂ« sĂ« TregtisĂ« sĂ« KinĂ«s nĂ« njĂ« konferencĂ« pĂ«r shtyp tĂ« premten.

“ËshtĂ« kthyer nĂ« njĂ« tallje,” shtoi zĂ«dhĂ«nĂ«si.  

Përgatiti ©LAPSI.AL 

The post Kina rrit tarifat pĂ«r SHBA nĂ« 125%, i quan politikat e Trump njĂ« ‘tallje’ appeared first on Lapsi.al.

↗

Xi Jinping thyen heshtjen, thotë se Trump po ngacmon Evropën dhe gjithë botën

✇Telegrafi
By: Nol Elshani

Presidenti kinez, Xi Jinping, ka bĂ«rĂ« njĂ« thirrje tĂ« fuqishme pĂ«r bashkĂ«punim mĂ« tĂ« ngushtĂ« midis KinĂ«s dhe Bashkimit Evropian, duke theksuar nevojĂ«n pĂ«r tĂ« kundĂ«rshtuar bashkĂ«risht praktikat e njĂ«anshme dhe veprimet qĂ« ai i cilĂ«soi si “ngacmime” nĂ« arenĂ«n ndĂ«rkombĂ«tare.

Kjo deklaratë vjen si një kundërpërgjigje ndaj tarifave të larta tregtare të vendosura nga presidenti amerikan, Donald Trump, të cilat kanë përshkallëzuar tensionet ekonomike midis dy fuqive më të mëdha botërore.

“Nuk ka fitues nĂ« njĂ« luftĂ« tarifore”, u shpreh Xi Jinping pas pĂ«rfundimit tĂ« takimit me kryeministrin e SpanjĂ«s, Pedro Sanchez, nĂ« kuadĂ«r tĂ« njĂ« vizite zyrtare qĂ« synon forcimin e marrĂ«dhĂ«nieve dypalĂ«she dhe thellimin e bashkĂ«punimit Kinë–BE, shkruan skynews.

Ai paralajmëroi se masat proteksioniste dhe qasjet e njëanshme nuk sjellin zhvillim, por përkundrazi, rrisin pasigurinë ekonomike dhe dëmtojnë interesat globale.

“TĂ« shkosh kundĂ«r botĂ«s do tĂ« dĂ«rgojĂ« vetĂ«m nĂ« izolim”, tha lideri kinez, duke nĂ«nkuptuar se politikat e konfrontimit tĂ« ndjekura nga administrata amerikane janĂ« tĂ« dĂ«mshme jo vetĂ«m pĂ«r KinĂ«n, por pĂ«r gjithĂ« sistemin tregtar ndĂ«rkombĂ«tar.

Në kohën kur shumica e vendeve aleate të SHBA-ve morën një periudhë lehtësuese prej 90 ditësh përpara se të hynin në fuqi tarifat e reja, Kina u përball drejtpërdrejt me një tarifë të rëndë prej 145 për qind ndaj një sërë produktesh të saj, duke e bërë atë objektivin kryesor të luftës tregtare të iniciuar nga Trumpi.

Kjo politikë ka përkeqësuar ndjeshëm marrëdhëniet midis dy ekonomive më të mëdha në botë dhe ka krijuar një atmosferë pasigurie për tregtinë globale.

Në këtë kontekst, Xi i ka bërë thirrje BE-së që të luajë një rol më të balancuar dhe të përgjegjshëm në skenën ndërkombëtare, duke promovuar multilateralizmin, rregullat ndërkombëtare dhe një sistem tregtar të hapur e të drejtë për të gjitha palët. /Telegrafi/

The post Xi Jinping thyen heshtjen, thotë se Trump po ngacmon Evropën dhe gjithë botën appeared first on Telegrafi.

↗

Sulmi surprizë i Trump ndaj Evropës

✇Reporter
By: Joschka Fischer

Kur Donald Trump fitoi zgjedhjet presidenciale nĂ« SHBA nĂ«ntorin e kaluar, elitat evropiane, me sa duket, menduan se Shtetet e Bashkuara do tĂ« bĂ«heshin pak mĂ« izolacioniste, pak mĂ« nacionaliste. Por pĂ«rndryshe, vazhdimĂ«sia do tĂ« mbizotĂ«ronte. Trump do tĂ« kĂ«rkonte qĂ« Evropa tĂ« paguante mĂ« shumĂ« pĂ«r mbrojtjen e saj, por NATO-ja – dhe garancia [
]

The post Sulmi surprizë i Trump ndaj Evropës appeared first on Reporter.al.

↗

Ukraina/ Trump zbulon mekanizmat e presionit për të ulur Putinin në negociata

✇Lapsi
By: user 8

Presidenti amerikan Donald Trump tha se ai ka tĂ« ngjarĂ« tĂ« vendosĂ« sanksione ndaj RusisĂ«, nĂ«se presidenti i saj Vladimir Putin, refuzon tĂ« negociojĂ« pĂ«r t’i dhĂ«nĂ« fund luftĂ«s nĂ« UkrainĂ«.

Presidenti Trump nuk dha hollësi mbi sanksionet e mundshme shtesë. Shtetet e Bashkuara tashmë e kanë sanksionuar rëndë Rusinë për shkak të agresionit të saj në Ukrainë, në shkurt të vitit 2022.

Ai tha të martën se administrata e tij po shihte gjithashtu çështjen e dërgimit të armëve në Ukrainë, duke shtuar pikëpamjen e tij se Bashkimi Evropian duhet të bëjë më shumë për të mbështetur Ukrainën.

“Ne po flasim me (Presidentin ukrainas Volodymyr) Zelensky, do tĂ« flasim shumĂ« shpejt me Presidentin Putin”, tha Trump.

Ai tha se i kishte bërë trysni Presidentit kinez Xi Jinping në një bisedë telefonike, të ndërhyjë për ta ndaluar luftën në Ukrainë.

“Ai nuk ka bĂ«rĂ« shumĂ« pĂ«r kĂ«tĂ«. Ai ka shumĂ« 
 pushtet, sikurse ne kemi shumĂ« pushtet. UnĂ« i thashĂ«, “duhet ta rregullojmĂ« kĂ«tĂ«. Ne e diskutuam kĂ«tĂ« çështje”, shtoi Presidenti Trump.

MenjĂ«herĂ« pas inaugurimit tĂ« tij, Presidenti Trump tha se duke mos negociuar njĂ« pĂ«rfundim tĂ« luftĂ«s sĂ« saj me UkrainĂ«n, Presidenti rus Vladimir Putin po “shkatĂ«rron RusinĂ«â€. /voa

The post Ukraina/ Trump zbulon mekanizmat e presionit për të ulur Putinin në negociata appeared first on Lapsi.al.

❌