TIRANĂ, 16 shkurt /ATSH/ Kryeministri Edi Rama i cili ndodhet nĂ« Mynih, Gjermani, nĂ« kuadĂ«r tĂ« pjesĂ«marrjes nĂ« KonferencĂ«n e 61 tĂ« SigurisĂ«, mori pjesĂ« sot nĂ« panelin âZgjerimi i BE-sĂ«â me praninĂ« e Marta Kos, Komisionerja pĂ«r FqinjĂ«sinĂ« dhe Negociatat pĂ«r Zgjerimin, Hristijan Mickoski, Kryeministri i MaqedonisĂ« sĂ« Veriut, nĂ«n drejtimin e Majda Ruge, AnĂ«tare e LartĂ« e Politikave, KĂ«shilli Europian pĂ«r MarrĂ«dhĂ«niet me JashtĂ«.
Majda Ruge, Anëtare e Lartë e Politikave në Këshillin Europian për Marrëdhëniet me Jashtë: Unë jam Majda Rouge, jam kërkuese e lartë të politikave në institucionin për marrëdhëniet me jashtë në Berlin. Do të diskutojmë sot zgjerimin e BE-së që duhet të jetë një projekt europian, por mesa duket është bërë kaq popullor saqë Amerika po e përqafon, gjithashtu duke qenë se po flirton me idenë e dy anëtarët e gjysmë më shumë, përfshirë dhe pjesë të Panamasë. Sigurisht, administrata e Trump dhe BE-ja me gjasë do të kenë metodika mjaft të ndryshme zgjerimi kështu që zgjerimi i Bashkimit Europian mbetet një temë më vete.
PĂ«r tĂ« folur mĂ« seriozisht, ndjej se Ă«shtĂ« mjaft e vĂ«shtirĂ« qĂ« tĂ« diskutosh sot zgjerimin tĂ« veçuar nga ajo çfarĂ« po ndodh nĂ« Shtetet e Bashkuara tĂ« AmerikĂ«s dhe me pozicionin e SHBA nĂ« botĂ«. ĂfarĂ« nĂ«nkupton kjo pĂ«r BE dhe pĂ«r rrjedhojĂ« pĂ«r zgjerimin e BE?
Kemi një numër folësish të shkëlqyer, duke nisur nga e djathta ime me kryeministrin Edi Rama të Shqipërisë. Në fakt, jemi ngritur në nivel nga skena kryesore nga viti i kaluar, ndërkohë që kemi kryeministrin e Maqedonisë së Veriut, Hristijan Mickoski dhe në fundmi në radhë, por jo nga rëndësia Marta Kos që është Komisionerja e BE-së për zgjerimin.
Do ta nis duke bĂ«rĂ« nja dy pyetje pĂ«r ju komisionere Kos dhe shpresoj qĂ« ju zotĂ«rinj sâdo tâju vijĂ« keq qĂ« unĂ« do flas sĂ« pari me komisoneren Kos pĂ«r tĂ« marrĂ« kĂ«ndvĂ«shtrimin e saj pĂ«r zgjerimin dhe sesi e keni synimin. Si mendoni tâi tejkaloni disa sfida financiare dhe politike qĂ« keni? Nuk mendoj se gjatĂ« jetĂ«s sime si e rritur, Europa dhe shtetet anĂ«tare janĂ« pĂ«rballur me njĂ« rrezik kaq tĂ« madh nĂ« ekonominĂ« e tyre dhe tĂ« jenĂ« ekspozuar kaq shumĂ« e tĂ« kenĂ« pĂ«rballur kaq shumĂ« kĂ«rkesa, pĂ«r shembull investimi nĂ« konkurueshmĂ«ri, rritja nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« menjĂ«hershme e vendeve pĂ«r mbrojtjen, ndihma pĂ«r UkrainĂ«n. Natyrisht çështjet me KinĂ«n dhe po kĂ«shtu kemi dhe zĂ«vendĂ«s presidentin e SHBA duke sulmuar demokracinĂ« e BE. NĂ« kĂ«tĂ« situatĂ« do tĂ« mendonit qĂ« BE ka nevojĂ« tĂ« pĂ«rqendrohet tek kĂ«to sfida dhe nĂ« njĂ«farĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« eci pak me hap pĂ«r tĂ« ruajtur koherencĂ«n dhe unitetin, por ndĂ«rkohĂ« presidentja e KE zonja Von Der Leyen ka thĂ«nĂ« se duhet tĂ« pĂ«rshpejtojmĂ« procesin edhe pse tani. Pse nĂ« kĂ«tĂ« momente, mendoni qĂ« duhet tĂ« pĂ«rshpejtojmĂ« zgjerimin, duke pasur parasysh se çfarĂ« ndodh nĂ« botĂ«
Marta Kos, Komisionerja për Fqinjësinë dhe Negociatat për Zgjerimin: Zgjerimi sot nuk ndikohet vetëm nga ajo çfarë po bën SHBA, ndikohet nga gjeopolitika. Kur vendi im, Sllovenia, hyri në BE nqoftëse do ta thjeshtoja ishte mjaft e lehtë, në kuptimin që nëqoftëse vendi përmbushte kriteret mund të hynte. Ndërkohë që, më vonë u bë më e vështirë në kuptimin që shtete anëtare duhet të hyjnë më në thellësi në mënyrë që të zgjerohen. Por sot, kemi një situatë specifike. Kemi forca të jashtme që ndikojnë, përçajnë dhe duan të na shohin që të dështojmë, kështu që flasim për përparësi dhe nuk është vetëm zgjerimi, por është bashkimi i Europës. Ja pse po bëhet gjithmonë e më e rëndësishme.
Dhe prapĂ« kur vendi im u bĂ« anĂ«tar, ne e kemi parĂ« mĂ« sĂ« shumti kĂ«tĂ« me syzet ekonomike, nĂ« optikĂ«n ekonomike, ndĂ«rkohĂ« qĂ« sot kemi njĂ« optikĂ« tjetĂ«r. NĂ«qoftĂ«se shkohet nĂ« rrĂ«njĂ«t pse BE u krijua, u krijua pĂ«r tĂ« krijuar paqe, liri, siguri dhe prosperitet. Tani ne kthehemi tek siguria dhe paqja dhe ky Ă«shtĂ« elementi mĂ« vendimtar, por po kĂ«shtu edhe Ă«shtĂ« fuqia e BE. Ju pĂ«rmendĂ«t garancitĂ« e sigurisĂ«, zgjerimi mund tĂ« jetĂ« elementi mĂ« i rĂ«ndĂ«sishĂ«m politik i garancisĂ« sĂ« sigurisĂ«. Ka njĂ« arsye pse vendet duan tĂ« bĂ«hen pjesĂ« e BE dhe jo pjesĂ« e SHBA, po tâi kthehem asaj çfarĂ« thatĂ« ju nĂ« fillim.
ĂshtĂ« po kĂ«shtu e qartĂ« qĂ« ka prirje nga veriu i EuropĂ«s, nga vende qĂ« janĂ« nĂ« nivel shumĂ« tĂ« lartĂ« tĂ« sundimit tĂ« ligjit dhe qĂ« janĂ« shumĂ« tĂ« pĂ«rfshirja nĂ« zonĂ«n ekomomike europiane qĂ« po marrin ne konsideratĂ« apo po i marrin nĂ« konsideratĂ« qĂ« tĂ« kthehen.
Majda Ruge: nĂ« kĂ«tĂ« moment mirĂ«filli sfidues keni shkruar dhe komisionerja Von Der Leyen ka bĂ«rĂ« jehonĂ« njĂ« mesazhi tĂ« ngjashĂ«m nĂ« konferencĂ«n e sigurisĂ« qĂ« na duhet tĂ« pĂ«rshpejtojmĂ« procesin. Von der Leyen foli pĂ«r tĂ« lĂ«vizur malet dhe ju pĂ«rmendĂ«t pĂ«rshpejtim, por proces serish i bazuar nĂ« meritĂ«. Duket se ka nja kontradiktĂ« nĂ« terma pĂ«rshpejtim, por serish bazuar nĂ« meritĂ«, sidomos kur flasim pĂ«r njĂ« vend si Ukraina qĂ« Ă«shtĂ« mes tĂ« luftĂ«s, por dhe pĂ«r vende si Bosnje-Hercegovina, Moldavia apo Serbia dhe Kosova, tĂ« cilat janĂ« nĂ« procese negociatash. A mund ta shpĂ«rfaqni pak sesi do ta balanconi shpejtĂ«sinĂ« dhe meritĂ«n dhe cili Ă«shtĂ« vizioni juaj pĂ«r UkrainĂ«n? ĂfarĂ« nĂ«nkupton pĂ«rshpejtime, afate tĂ« pĂ«rcaktuara apo edhe mĂ« shpejtĂ«.
Marta Kos, Komisionerja për Fqinjësinë dhe Negociatat për Zgjerimin: Po e përshpejtojmë tashmë procesin sidomos me Ukrainën. Po punojmë dy deri në tre herë më shpejtë sesa punohet në BE, por na duhet të bëjmë dallimin midis pjesës teknike të procesit dhe pjesës politike të procesit. Kur vjen fjala te pjesa teknike ne mund të përmbyllim me Malin e Zi dhe Shqipërinë deri ne 2026 apo 2027, por ka dhe një pjesë politike që do të thotë që asnjë hap i rëndësishëm nuk mund të ndërmerret pa vullnetin e shteteve anëtare. Këtu i shoh mundësitë sot për pjesën teknike me të cilën unë jam ngarkuar. Mund të realizojmë shumë jo vetëm për Ukrainën, por edhe për vendet e Ballkanit perëndimor.
Por duhet vĂ«rtete tĂ« flasim dhe po flasim me shtete anĂ«tare pĂ«r atĂ« çka mund tĂ« bĂ«jnĂ« sepse Ă«shtĂ« pjesa e bazuar nĂ« meritĂ« aq teknike, por dhe vullneti politik dhe gjeopolitika pĂ«r tĂ« cilĂ«n po flisja nĂ« fillim luan njĂ« rol tĂ« rĂ«ndĂ«sishĂ«m. Disa njerĂ«z shohin njĂ« mospĂ«rputhje midis procesit tĂ« bazuar nĂ« meritĂ« dhe gjeopolitikĂ«n, ose tĂ« tjerĂ« mospĂ«rputhje midis vlerave dhe procesit ekonomik. Pse nuk duhet tĂ« flasim pĂ«r anti korrupsionin dhe kĂ«shtu me radhĂ«. Pra, nĂ« kĂ«ndvĂ«shtrimin tim, ne mund tĂ« bĂ«jmĂ« shumĂ« mĂ« tepĂ«r nĂ«qoftĂ«ese e marrim nĂ« konsideratĂ« seriozisht kĂ«tĂ« situatĂ« dhe njĂ« koment pĂ«r pyetjen e parĂ«. BE mund tâi sjellĂ« vendet kandidatĂ« nĂ« BE jo SHBA.
Majda Ruge: 2026-2027 duket një objektiv mjaft ambicioz për anëtarësimin në BE të Shqipërisë? Mendoni se është e realizueshme? Keni çelur dy grup-kapituj tani me 7 kapituj? Kam përshtypjen që keni ecur më shpejt sesa Serbia që ka qysh në 2021 pa hapur asgjë të re? Mendoni se është e realizueshme?
Kryeministri Edi Rama: Ajo çfarë di është që kur e nisëm këtë proces, i kisha të gjitha flokët e zeza dhe mjekrën shumë herë më të shpeshtë, por duke qenë një dashamirës mjaft i madh Netflix do thoja që pas asaj çfarë kam parë këto dy ditë nën këtë çati, ishte e jashtëzakonshme dhe për këtë Netflix mund të bëjë dy seriale, një për BE-në dhe një për SHBA-në. Ai për BE-në do të ishte pacienti me 27 mjekë. Ishin 28 meqë ra fjala, por njëri u çmend dhe u largua nga spitali.
SHBA do tĂ« ishte shfaqja me njĂ« sherif. Ajo çfarĂ« po ndodh, mendoj, njĂ« gjĂ« jashtĂ« mase e mirĂ«. SĂ« paku, sepse unĂ« e shoh nga ajo pjesĂ« e EuropĂ«s qĂ« nuk Ă«shtĂ« BE. Ne jemi E pa B dhe i shohim gjĂ«rat paksa ndryshe. ĂshtĂ« njĂ« gjĂ« shumĂ« e mire qĂ« ka ndodhur sepse Europa duhej tĂ« shkundej nĂ« njĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« tillĂ« qĂ« tĂ« humbte gjumin pĂ«r disa kohĂ« dhe tashmĂ« do tĂ« shohim se çfarĂ« do tĂ« dalĂ« nga kjo. PĂ«r tâju kthyer pyetjes suaj, mendoj qĂ« Europa, Bashkimi Europian duhet tĂ« ndajnĂ« mendjen pĂ«r atĂ« çka po ndodh sepse ka ndryshuar sa i takon qĂ«ndrimit ndaj nesh dhe ka ndryshuar sa i takon ritmit tĂ« pĂ«rafrimit me Ballkanin PerĂ«ndimor, por ajo çfarĂ« po ndodh Ă«shtĂ« qĂ« ndryshon shumĂ« ngadalĂ« dhe shumĂ« pak. Mund tĂ« flasim gjithĂ« ditĂ«n pĂ«r procesin bazuar nĂ« meritĂ«, por besoj qĂ« ka ardhur koha qĂ« tĂ« bĂ«jmĂ« njĂ« ndarje shumĂ« tĂ« qartĂ« dhe shumĂ« tĂ« menjĂ«hershme. Procesi i bazuar nĂ« meritĂ« duhet tĂ« jetĂ« vetĂ«m pĂ«r njĂ« gjĂ«, pĂ«r tĂ« drejtĂ«n e votĂ«s nĂ« KĂ«shillin Europian. Bazuar nĂ« meritĂ« nuk mund tĂ« nĂ«nkuptoj sjelljen e tĂ« gjitha vendeve tĂ« BE-sĂ« nĂ« tregun e pĂ«rbashkĂ«t, bazuar nĂ« meritĂ« nuk duhet tĂ« jetĂ«âŠ
Majda Ruge: ĂfarĂ« po thua saktĂ«sisht, qĂ« nuk duhet tĂ« ketĂ« njĂ« kriter pĂ«r pĂ«rafrimit legjislativ pĂ«r tregun e pĂ«rbashkĂ«t tĂ« BE?
Kryeministri Edi Rama: Mendoj qĂ« kjo tashmĂ« mund tĂ« pĂ«rshpejtohet tĂ«rĂ«sisht, mund tĂ« jetĂ« diçka qĂ« lidhet shumĂ« mĂ« tepĂ«r me sjelljen e asaj pjese tĂ« EuropĂ«s, qĂ« nuk Ă«shtĂ« nĂ« Bashkimin Europian shumĂ« mĂ« pranĂ« nĂ« mĂ«nyra tĂ« ndryshme sesi e mendon kontinenti veten sepse nĂ« qoftĂ« se mendojmĂ« pĂ«r kontinentin si i tĂ«rĂ« pa RusinĂ« jemi 700 milionĂ«, njĂ« treg i jashtĂ«zakonshĂ«m dhe Bashkimi Europian duhet tĂ« bĂ«jĂ« diçka pĂ«r kĂ«tĂ« nĂ« kuptimin qĂ« ajo çfarĂ« Ă«shtĂ« jashtĂ« Bashkimit Europian nuk mund tĂ« jetĂ« njĂ« hapĂ«sirĂ« qĂ« mund ta marrĂ« kushdo, por vetĂ«m Bashkimi Europian dhe Ballkani PerĂ«ndimor duket si tek parku i EuropĂ«s, njĂ« vend ku mund tĂ« ndodhin shumĂ« gjĂ«ra. ShumĂ« gjĂ«ra kanĂ« ndodhur nĂ« Poloni, nĂ« RepublikĂ«n Ăeke, nĂ« Sllovaki kur kompanitĂ« perĂ«ndimore shkuan e investuan shumĂ«, sollĂ«n shumĂ« dividente mbrapsht nĂ« Bashkimin Europian dhe i ndihmuam kĂ«to vende, kĂ«shtu qĂ« tĂ« ecim me njĂ« shpejtĂ«si mbresĂ«lĂ«nĂ«se, kjo Ă«shtĂ« ajo çfarĂ« po them, qĂ« duhet tĂ« ndryshojĂ« shumĂ« Europa dhe kĂ«tĂ« nuk e them vetĂ«m unĂ«, e thonĂ« shumĂ« njerĂ«z.
Mario Draghi nxorri njĂ« raport vĂ«rtetĂ« tĂ« fortĂ« qĂ« Europa duhet tĂ« ndryshojĂ«, ka tĂ« bĂ«jĂ« me konkurrueshmĂ«rinĂ«, ka tĂ« bĂ«jĂ« me sipĂ«rmarrjen e njĂ« fuqie tĂ« re dhe kjo pĂ«rpjekja pĂ«r tâju pĂ«rgjigjur vetes, pĂ«r tâiu referuar vetĂ«m vetes, pĂ«r tĂ« menduar qĂ« ne kemi kĂ«tĂ« vendimin hyjnor pĂ«r tĂ« mbajtur kĂ«tĂ« nivelin mĂ« tĂ« lartĂ« moral dhe tĂ« gjithĂ« kĂ«ta tĂ« tjerĂ«t janĂ« moralisht tĂ« dyshuar sepse pĂ«r shembull, ne nga Ballkani PerĂ«ndimor jemi ata tĂ« dyshuarit nĂ« pikĂ«pamjen morale, por pĂ«r tĂ« qenĂ«, pra, siç e thashĂ«, gjithmonĂ« e mĂ« tepĂ«r tĂ« aftĂ« pĂ«r tâiu pĂ«rshtatur sfidave tĂ« reja.
Ka shumĂ« shumĂ« njerĂ«z qĂ« ndjehen sikur diçka ka shkuar shumĂ« keq, por nuk Ă«shtĂ« e vĂ«rtetĂ«. ĂshtĂ« njĂ« mundĂ«si e jashtĂ«zakonshme pĂ«r tâu zgjuar, pĂ«r tĂ« nisur vrapin pĂ«r tĂ« marrĂ« atĂ« çka ka humbur gjatĂ« kaq shumĂ« viteve, me kaq shumĂ« rregullore, me kaq shumĂ« bisedime dhe me kaq pak veprim.
Pra, ideja është e shkrirjes së reformës së brendshme, konkurrueshmërisë dhe një përafrimi më të shpejtë të vendeve të Ballkanin Perëndimor në tregun e përbashkët të BE-së.
Kryeministri Edi Rama: TĂ« gjithĂ« nĂ« kontinent, Komuniteti Politik Europian, tashmĂ« duhet tĂ« shndĂ«rrohet nĂ« platformĂ«n e re dhe Bashkimi Europian duhet tĂ« investojĂ« shumĂ« mendim, shumĂ« prej energjive tĂ« tij tek KPE dhe Europa si e tillĂ« duhet tĂ« bĂ«het njĂ« kontinent shumĂ« ndryshe bazuar pikĂ« sĂ« pari nĂ« dhĂ«nien e mundĂ«sive tĂ« reja gjithkujt pĂ«r tâu rritur ekonomikisht dhe pĂ«r tĂ« qenĂ« nĂ« njĂ« pozitĂ« mĂ« tĂ« mirĂ«. NĂ« tĂ« kundĂ«rt do tĂ« jetĂ« e pamundur.
Majda Ruge: Komisionere Kos doja tâju pyes, a Ă«shtĂ« BE gati sepse Bullgaria ka thĂ«nĂ« qĂ« kjo Ă«shtĂ« çështje e BE-sĂ«, propozimi pĂ«r hyrjen nĂ« fuqi kur Maqedonia e Veriut tĂ« hyjĂ« nĂ« BE. Duket si i arsyeshĂ«m. A Ă«shtĂ« gati BE tĂ« negociojĂ« pĂ«r kĂ«tĂ«?
Marta Kos, Komisionerja pĂ«r FqinjĂ«sinĂ« dhe Negociatat pĂ«r Zgjerimin: Bullgaria dhe Maqedonia Veriut, po flasim tashmĂ« pĂ«r kĂ«tĂ« gjĂ«, kemi ofruar ndihmĂ« nĂ«se Ă«shtĂ« e nevojshme pĂ«r tĂ« negociuar. KurrĂ« nuk Ă«shtĂ« mirĂ« kur hyjnĂ« nĂ« mes çështje dypalĂ«she, por po ndodh herĂ« pas here dhe kjo Ă«shtĂ« pĂ«r tĂ« cilĂ«n po flisja dhe mund ta kuptoj dĂ«shpĂ«rimin. Dinamika e re nĂ« tĂ« gjithĂ« procesin e zgjerimit erdhi prej luftĂ«s nĂ« UkrainĂ« apo edhe po tĂ« kthehem pak mĂ« pas, nga dĂ«shira e UkrainĂ«s, MoldavisĂ« dhe GjeorgjisĂ« pĂ«r tĂ« zgjedhur EvropĂ«n dhe jo RusinĂ«. PĂ«r fat tĂ« keq do na duhet tĂ« merremi gjithmonĂ« me çështje dypalĂ«she, vizioni im Ă«shtĂ«; nĂ«se Ă«shtĂ« e mundur ne do tâju ndihmojmĂ« qĂ« ju ta zgjidhni kĂ«tĂ« jashtĂ« procesit tĂ« zgjerimit, qĂ« nuk Ă«shtĂ« e lĂ«htĂ«. NĂ« fillim po flisja pĂ«r rolin e shteteve anĂ«tare nĂ« tĂ« gjithĂ« procesin, por mendoj qĂ« tashmĂ« ka ardhur koha qĂ« tĂ« ecim pĂ«rpara jo vetĂ«m me MaqedoninĂ« e Veriut. ĂshtĂ« koha qĂ« tĂ« ecim pĂ«rpara edhe me BosnjĂ«n po ashtu, Ă«shtĂ« koha pĂ«r tĂ« ecur pĂ«rpara nĂ« dialogun mes Beogradit dhe PrishtinĂ«s, kur nĂ« mos tani, kur Ă«shtĂ« shumĂ« e qartĂ«? Dhe kurdo e sido qĂ« ta bĂ«jmĂ« kĂ«tĂ« proces zgjerimi e bashkimi tĂ« EvropĂ«s, kurrĂ« nuk duhet tĂ« harrojmĂ« tâi japim pĂ«rgjigje pyetjes pse? jo vetĂ«m sepse vendet kandidateduan tĂ« bĂ«hen pjesĂ« e jona por edhe sepse ne duam qĂ« ata tĂ« bĂ«hen pjesĂ« e BE dhe pĂ«r kĂ«tĂ« mund tĂ« shkoj pas dhe paqe dhe sigurie.
Majda Ruge: Shtetet anĂ«tare meqĂ« po flasim pĂ«r ndĂ«rhyrje, bllokime e kĂ«shtu me radhĂ«, Ă«shtĂ« pjesĂ« e pyetjes sime fillestare, si arrin tâi bindĂ«sh shtetet anĂ«tare pĂ«r vizionin tĂ«nd qĂ« Ă«shtĂ« shumĂ« ambicioz dhe nĂ«qoftĂ«se flasim pĂ«r 202-2027 pĂ«r ShqipĂ«rinĂ« dhe Malin e Zi. PĂ«rballemi me njĂ« luftĂ« tĂ« mundshme tregtare me SHBA qĂ« mund tĂ« shkojĂ« e tĂ« reduktojĂ« deri nĂ« 2.5 tĂ« PBB, duhet tĂ« rrisim shpenzimet pĂ«r mbrojtjen. Kancelari Scholz dje foli pĂ«r ndihmĂ« pĂ«r UkrainĂ«n, megjithatĂ« kur flet me udhĂ«heqĂ«s tĂ« vendeve anĂ«tare i thonĂ« qĂ« Ă«shtĂ« e pamundur pĂ«r tĂ« gjetur fonde pĂ«r mbrojtjen. Kos thotĂ« pĂ«r UkrainĂ«n nĂ« kuadrin e ardhshĂ«m shumĂ« financiar, janĂ« 186 miliardĂ«, 200 miliardĂ« totali. Si do tâi gjejmĂ«, si do tâi bindim shtetet anĂ«tare qĂ« tĂ« bien dakord financiarisht?
Marta Kos, Komisionerja për Fqinjësinë dhe Negociatat për Zgjerimin: Nuk e kemi ende një ide si do të jetë kuadri financiar, shumë financiar por nuk është çështja e parave këtu ndërkohë që BE ka qenë kontribuesi më i madh në Ukrainë, dy herë më shumë se sa SHBA. Tashmë me 140 miliardë të llogaritura nga shtetet anëtare të BE. Ne mund të bëjmë nëqoftëse qëndrojmë bashkë. Ne po kështu kemi mundësi që të jemi pjesë e bisedimeve për paqen e gjithashtu po realizojmë tashmë rindërtimin. U folën për tre pika kryesore për Ukrainën, së pari garancitë e sigurisë. Po flisja më parë që zgjerimi është një element politik i këtij; së dyti, rindërtimi, po e bëjmë tashmë dhe së treti është procesi i anëtarësimit, po e bëjmë tashmë. Kësisoj po realizojmë shumë më tepër. Këtu në Mnynih më së shumti flasim për respektin ushtarak.
Majda Ruge: pra një kufi me Rusinë ku SHBA thotë që nuk do të vrasë një garanci sigurie. Kjo është sfidë e madhe.
Marta Kos, Komisionerja pĂ«r FqinjĂ«sinĂ« dhe Negociatat pĂ«r Zgjerimin: E dimĂ« kĂ«tĂ« dhe po punojmĂ« pĂ«r kĂ«tĂ«. BE ka qenĂ« i aftĂ« tĂ« gjejĂ« zgjidhje problemeve tĂ« paimagjinueshme nĂ« tĂ« shkuarĂ«n dhe ndoshta na duhej dhe kjo shtysĂ«. DĂ«gjoj gjatĂ« gjithĂ« kohĂ«s qĂ« duhet tĂ« pyesim veten se çfarĂ« mund tĂ« bĂ«jmĂ« vetĂ«, pavarĂ«sisht çâbĂ«jnĂ« tĂ« tjerĂ«t. MegjithatĂ« e kuptoj, tĂ« kesh njĂ« mendim kur ke 27 anĂ«tarĂ« apo tĂ« marrĂ«sh njĂ« vendim kur vetĂ«m 1 person e merr vendimin, ju e dini se cila Ă«shtĂ« mĂ« e vĂ«shtirĂ«.
Majda Ruge: Do tâju bĂ«j njĂ« pyetje tĂ« treve, tĂ« njĂ«jtĂ«n pyetje dhe jam kureshtare se si e shihni. SHBA tradicionalisht ka qenĂ« shumĂ« mbĂ«shtetĂ«se ndaj zgjerimit tĂ« BE-sĂ« dhe nĂ« fakt, shumica e politikave, e instrumenteve amerikane shpesh kanĂ« qenĂ« njĂ« pĂ«rplotĂ«sim me procesin e zgjerimit dhe pĂ«rgjithĂ«sisht me promovimin e vlerave e rregullave tĂ« BE. Shohim njĂ« kthim dhe ndryshim vĂ«rtetĂ« shumĂ« tĂ« madh nĂ« administratĂ«n e Trump; USAID ka shfuqizuar 1.6 miliardĂ« fonde tĂ« dhĂ«na, shumica qĂ« mbĂ«shtesnin projekte tĂ« cilat punonin pĂ«r tĂ« arritur objektivat e BE. Po kĂ«shtu edhe kjo pesha e rĂ«ndĂ«, fuqia e fortĂ«, sanksionet pĂ«r tĂ« ndalur degradimin e BosnjĂ«s nga Dodik apo lufta kundĂ«r pastrimit tĂ« parave, korrupsionit. NĂ«qoftĂ«se kjo tĂ«rhiqet pra mbrapsht, qĂ« Ă«shtĂ« njĂ« mundĂ«si, mendoni qĂ« kjo do tĂ« pĂ«rbĂ«jĂ« njĂ« problem pĂ«r zgjerimin? Mendoni qĂ« do tĂ« pĂ«rbĂ«jĂ« problem pĂ«r vendet tuaja qĂ« tĂ« pĂ«rmbushni kriteret e ndoshta komisionere do tâju pyes çfarĂ« ju do tĂ« bĂ«ni?
Kryeministri Edi Rama: Ajo çfarĂ« shoh Ă«shtĂ« qĂ« qysh kur ke nisur tĂ« merresh me ballkanasit, pyetjen janĂ« shumĂ« tĂ« gjata dhe nuk e di tani, se çâpjese tĂ« pyetjes suaj duhet tâi pĂ«rgjigjem sepse kishte shumĂ« pyetje brenda pyetjes suaj por do tĂ« pĂ«rpiqem. SĂ« pari mendoj se ekziston njĂ« paradoks, pĂ«r tĂ« cilin duket se askush nuk po mendon. Ka njĂ« nxitim pĂ«r tĂ« investuar nĂ« mbrojtje, pĂ«r tĂ« rritur standardin e mbrojtjes, pĂ«r tĂ« bĂ«rĂ« mĂ« shumĂ« pĂ«r mbrojtjen, po cila Ă«shtĂ« pĂ«rgjigjja? NdĂ«rkohĂ« qĂ« fuqitĂ« tĂ« tjera investojnĂ« nĂ« mbrojtje kanĂ« edhe norma mjaft tĂ« arsyeshme tĂ« rritjes ekonomike, ndĂ«rkohĂ« qĂ« Europa nuk e ka. Pra, ku do tâi gjejĂ« paratĂ« Evropa pĂ«r tĂ« bĂ«rĂ« tĂ« gjitha kĂ«to rritje tĂ« investimeve nĂ« mbrojtje dhe nuk kam dĂ«gjuar kurrĂ« asgjĂ« mĂ« traumatike, mĂ« tronditĂ«se e mĂ« tĂ« marrĂ« sesa duhet tĂ« lĂ«mĂ« mĂ«njanĂ« arsimin, kujdesin shĂ«ndetĂ«sor dhe pjesĂ«n tjetĂ«r sepse tani pĂ«rparĂ«sia jonĂ« Ă«shtĂ« tĂ« mbijetojmĂ«. NĂ«qoftĂ«se pĂ«rgjigjja pĂ«r tĂ« pasur mĂ« shumĂ« investime, pĂ«r tĂ« pasur mĂ« shumĂ« fuqi ushtarake Ă«shtĂ« tĂ« shndĂ«rrohemi nĂ« njĂ« kontinent injorance, atĂ«herĂ« mendoj qĂ« nuk vlejmĂ« pĂ«r asgjĂ« dhe mĂ« mirĂ« tĂ« vijĂ« tĂ« na pushtojĂ« dikush. ShqipĂ«ria ka qenĂ« gjithmonĂ« gati qĂ« tĂ« pushtohet nga amerikanĂ«t apo nga europianĂ«t. Problemi Ă«shtĂ« qĂ« asnjeri sâdo tĂ« na pushtojĂ«.
Majda Ruge: Megjithatë po i dyfishoni shpenzimet e mbrojtjes
Kryeministri Edi Rama: Asnjeri nuk do tĂ« na pushtojĂ«. Dhe po tĂ« na pushtojĂ«, i cojmĂ« nĂ« Malin e Zi qĂ« tĂ« argĂ«tohen me ca diell. Pra pika e dytĂ« lidhet me tĂ« parĂ«n. Europa duhet tĂ« mendoje nĂ« dy drejtime. Po, mĂ« e fuqishme ushtarakisht, por edhe mĂ« e fuqishme ekonomikisht. Dhe mĂ« e fuqishme nĂ« tĂ« gjitha sfidat qĂ« lidhen me tĂ« ardhmen. Amerika e shpiku inteligjencĂ«n artificiale. Kina e kopjoi, Europa dhe pa e pasur e rregulloi. Pra pĂ«rcaktoi rregulla pĂ«r kĂ«tĂ«. Si do tĂ« konkurrojmĂ« pĂ«r hir tĂ« Zotit? Dhe pastaj jemi nĂ« kĂ«tĂ« proces. ĂshtĂ« e qartĂ« qĂ« Europa ka çelur diskutime dhe falĂ« Zotit presidentja Von Der Lyen po e merr shumĂ« personalisht qĂ« tĂ« niste rregullimin, pastĂ« fat me kĂ«tĂ«, por ndĂ«rkohĂ« na thonĂ« ârregulloni, hartoni rregulloren, rregulloreâ. Si do vazhdojĂ« kjo gjĂ«? ĂshtĂ« njĂ« lloj inercie.
Nga pĂ«rvoja ime kam njohur dy BE, atĂ« qĂ« njohin tĂ« gjithĂ«, BE i udhĂ«heqĂ«sve, i diskutimeve tĂ« mĂ«dha, ndonjĂ«herĂ« i debateve tĂ« mĂ«dha, ndonjĂ«herĂ« edhe i proceseve neurotike tĂ« mĂ«dha dhe njĂ« Bashkim tjetĂ«r Europian qĂ« funksionon si orĂ« zvicerane 24 orĂ« nĂ« 7 ditĂ« tĂ« javĂ«s. 30, 40 mijĂ« njerĂ«z tĂ« cilĂ«t prodhojnĂ« çdo ditĂ« nuk e di sesa rregullore. Pra nuk ka luftĂ«, nuk ka krizĂ«, nuk ka ndryshim klimaterik a kĂ«rcĂ«nim bĂ«rthamor qĂ« ndryshon mĂ«nyrĂ«n sesi funksionon kjo mĂ«nyrĂ« si orĂ« zvicerane. Hartimi i rregulloreveâŠ
Majda Ruge: Për çfarë e keni fjalën?
Kryeministri Edi Rama: PĂ«r çfarĂ« e kam fjalĂ«n? Pyesni komunitetin e biznesit nĂ« Gjermani tâju thotĂ«, pĂ«r tĂ« çelur njĂ« llogari bankare sot nĂ« EuropĂ«. NjĂ« llogari bankare pĂ«r hir tĂ« Zotit Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« mĂ« e ndĂ«rlikuar sesa tĂ« blesh njĂ« shtĂ«pi dhe ka kaq shumĂ« gjĂ«ra tĂ« tjera njĂ«soj si kjo. Dhe e fundit qĂ« do doja tĂ« thoja, ky zgjerim Ă«shtĂ« trajtuar gjithmonĂ« si njĂ« lloj bujarie, si njĂ« lloj vizioni bujar i mĂ« tĂ« pasurve tĂ« kontinentit kundrejt mĂ« tĂ« varfĂ«rve, por po ju them qĂ« sot BE ka nevojĂ« pĂ«r ne mĂ« shumĂ« sesa kemi ne nevojĂ« pĂ«r ta. MĂ« besoni pĂ«r kĂ«tĂ« dhe kur them ne, nuk po flas vetĂ«m pĂ«r Ballkanin perĂ«ndimor por pĂ«r tĂ« gjitha ato vende qĂ« ende nuk janĂ« pjesĂ« e kĂ«tij unioni. Pse? Jo, mos e merr pĂ«r arrogancĂ«. Sepse ne jemi mĂ«suar tĂ« mbijetojmĂ«, ne jemi mbijetues, tĂ« mbijetuar, çfarĂ«do qĂ« tĂ« ndodhĂ« do tĂ« vazhdojmĂ« tĂ« jemi kĂ«tu prandaj luftojmĂ« me grekĂ«t se kush Ă«shtĂ« mĂ« i vjetri nĂ« kontinent sepse kemi parĂ« kaq shumĂ« tĂ« ikin e tĂ« vijnĂ«. Problemi Ă«shtĂ« qĂ« nĂ«qoftĂ«se BE do tĂ« dojĂ« tĂ« dalĂ« nga tĂ« gjitha kĂ«to kriza duhet tĂ« bashkohet si EuropĂ«. Dhe ashtu siç ka thĂ«nĂ« doktor Kissinger, Amerika pa Europen Ă«shtĂ« thjeshtĂ« njĂ« ishull. Europa pa AmerikĂ«n Ă«shtĂ« njĂ« gadishull, kĂ«shtu qĂ« ai ishull dhe ky gadishull duhet tĂ« jenĂ« bashkĂ« por qĂ« sherifi nĂ« atĂ« ishull tĂ« marrĂ« seriozisht BE, BE duhet tĂ« behet mĂ« i fuqishĂ«m dhe shifrat kanĂ« vlerĂ« pĂ«r sherifin. KĂ«shtu qĂ« ne duhet tĂ« shfaqemi te dera e sherifit si njĂ« treg 700 milionĂ«sh, nĂ« tĂ« kundĂ«rt jemi tĂ« destinuar tĂ« pĂ«rfundojmĂ« si priftĂ«rinjtĂ« nĂ« KostandinopojĂ« qĂ« kur muret binin ata kishin njĂ« diskutim shumĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishĂ«m pĂ«r seksin e engjĂ«jve.
Majda Ruge: Faleminderit kryeministër Rama. Mesazhi është i qartë. Një pyetje për komisioneren Kos. A shqetësoheni për ndikimin e zgjerimit të BE sidomos në demokraci dhe sundimin e ligjit, pra ndikimi i ndryshimeve në qasjen e SHBA dhe çfarë është mirëqeverisje e kështu me radhë.
Marta Kos, Komisionerja për Fqinjësinë dhe Negociatat për Zgjerimin: Jo nuk kam frikë. Jam shumë e lumtur që Shqipëria do ende të bëhet anëtare pavarësisht kritikave që dëgjova tashmë për BE
Kryeministri Edi Rama: Jo nuk e pranoj sepse ne jemi ende të dashuruar me BE, ndërkohë që anëtarët e BE nuk janë të dashuruar me BE. Ne jemi të dashuruar në BE. Duhet të na merrni sepse ne sjellim dashuri.
â ĂfarĂ« do tĂ« thuash me kĂ«tĂ«?
Kryeministri Edi Rama: BE Ă«shtĂ« gjĂ«ja mĂ« e mirĂ« qĂ« mund tâi ndodhte njerĂ«zit.
Komisionerja Kos: Faleminderit. Dhe unĂ« e besoj vĂ«rtetĂ« kĂ«tĂ«. Gjithçka qĂ« ju kĂ«rkoni Ă«shtĂ« nĂ« nenin 2 tĂ« traktatit tĂ« BE. Ka tĂ« bĂ«jnĂ« me tĂ« drejta tona, me tĂ« drejtat e njeriut, me tĂ« drejtat e pakicave dhe mund tĂ« vazhdoja pafund pĂ«r kĂ«tĂ«. KĂ«sisoj besoj fort se ne jemi vĂ«rtete tĂ« fuqishĂ«m. TĂ« kĂ«rkosh anĂ«tarĂ«sim Ă«shtĂ« fakultative. Mund tĂ« marrĂ«sh njĂ« status, detyrime dhe njĂ« angazhim. Angazhimi im Ă«shtĂ« po kĂ«shtu tĂ« ndihmoj vendet kandidate dhe do doja shumĂ« qĂ« si BE tĂ« ishim tĂ« suksesshĂ«m qĂ« ShqipĂ«ria, Mali i Zi a ndonjĂ« vend tjetĂ«r tĂ« arrinin finish-in me sukses tĂ« procesit tĂ« anĂ«tarĂ«simit. BE po ndryshon nĂ« vetvete ndĂ«rkohĂ«. Ne po bĂ«jmĂ« rishikimin para zgjerimit pĂ«r tĂ« parĂ« çfarĂ« duhet tĂ« ndryshojmĂ« brenda BE qĂ« tĂ« jemi tĂ« aftĂ« ta drejtojmĂ« kĂ«tĂ« familje nĂ« momentin qĂ« do vijnĂ« tĂ« rinjtĂ«. Po flisja pĂ«r sigurinĂ«. Do kontribuojnĂ« tashmĂ«, tĂ« gjithĂ« ju dhe vende kandidate, po kontribuoni nĂ« aspektin e sigurisĂ« sĂ« EuropĂ«s. Po kontribuoni nĂ« konkurrueshmĂ«rinĂ« tonĂ«. Edhe ky integrim gradual qĂ« po ju jep mundĂ«si tĂ« jeni pjesĂ« e tregut tĂ« pĂ«rbashkĂ«t po ndodh tashmĂ« dhe nĂ« ShqipĂ«ri po ecni mirĂ«, urime. Dua tĂ« shoh dhe mĂ« shumĂ« rezultate se natyrisht me mua nuk Ă«shtĂ« kaq kritik kur flasin nivele dypalĂ«she. MegjithatĂ« pres me padurim qĂ« tĂ« vij nĂ« TiranĂ«. UnĂ« madje dhe do tâi hyj me notĂ« detit nĂ«qoftĂ«se ju thoni qĂ« kjo Ă«shtĂ« e nevojshme pĂ«r tĂ« pasur marrĂ«dhĂ«nie tĂ« mira me BE.
Kryeministri Edi Rama: Po, sepse keni qenë kampione olimpike noti. Nuk është e vështirë për ju. Problemi është si të bëjmë Brukselin të notojë.
â PĂ«rshĂ«ndetje kryeministĂ«r Rama. Ajo Ă«shtĂ« njĂ« boshnjake me pĂ«rvojĂ« dhe e di shumĂ« mirĂ« sesi mund tĂ« kufizojĂ« gjatĂ«sinĂ« e pyetjes por vet pyetja mbetet shumĂ« e rĂ«ndĂ«sishme. Faleminderit pĂ«r informacionin, diskutimet e qĂ«ndrimet pĂ«r zgjerimin e BE. Mendoj qĂ« absolutisht Ă«shtĂ« mĂ«nyra me tĂ« cilĂ«n duhet tĂ« integrohet BE. Kur vjen fjala pĂ«r NATO-n, kemi tĂ« paktĂ«n 3 nga 6 anĂ«tarĂ«, 6 pjesĂ«tarĂ« tĂ« Ballkanit perĂ«ndimor anĂ«tar, tĂ« tjerĂ« po aplikojnĂ« e po pĂ«rgatiten. Si mendoni, Ă«shtĂ« mundĂ«sia pĂ«r tĂ« ecur pĂ«rpara me strukturĂ«n e sigurisĂ« nĂ« kĂ«to vende. Do ti referohem pas pak dhe Jean-Claude Juncker qĂ« propozoi idenĂ« e anĂ«tarĂ«simit tĂ« pjesshĂ«m. Si mendoni pĂ«r kĂ«tĂ« apo propozimi pĂ«r tĂ« pasur njĂ« qasje graduale duke kombinuar atĂ« çka ju thatĂ«, nevojĂ«n politike, atĂ« strategjike po kĂ«shtu dhe sfidat bazuar nĂ« meritĂ« ku mund tĂ« flasim dhe pĂ«r situatĂ«n nĂ« Bosnje dhe nĂ« vende tĂ« tjera. Si ta zgjidhim kĂ«tĂ« urgjencĂ« pĂ«rkundrejt qartĂ«sisht dhe korrektĂ«sisĂ« sĂ« integrimit.
â MĂ« pĂ«lqen kjo ideja e gjĂ«rave qĂ« kthehen, pra si mundet Ballkani PerĂ«ndimor tĂ« kontribuojĂ« nĂ« Bashkimin Europian pĂ«r konkurueshmĂ«rinĂ«, pĂ«r sigurinĂ«.
Kryeministri Edi Rama: Dua ta pĂ«rmbledh duke qenĂ« se koha po na ikĂ«n, duke thĂ«nĂ« apo duke kombinuar tĂ« dyja pyetjet, pĂ«r tĂ« thĂ«nĂ« qĂ« zgjedhja e Donald Trump Ă«shtĂ« akti mĂ« bujar i Zotit kundrejt Bashkimit Europian, pĂ«r tâi dhĂ«nĂ« njĂ« shanc shumĂ« tĂ« madh EuropĂ«s tĂ« zgjohet dhe Europa duhet sĂ« pari tĂ« mos jetĂ« kaq vetĂ« referente. Jam shumĂ« dakord me MartĂ«n, qĂ« vlerat, parimet, ajo çfarĂ« i bĂ«n bashkĂ« shtetet anĂ«tare, duhen tĂ« mbeten tĂ« tilla, ndĂ«rkohĂ« nuk duhet tĂ« jenĂ« kushtĂ«zime, pĂ«r tĂ« pasur miq nĂ« kĂ«tĂ« botĂ«. Pata dje njĂ« debat me njĂ« mik gjerman nĂ« panel, kur tha qĂ« ministrat e JashtĂ«m tĂ« GjermanisĂ« dhe tĂ« FrancĂ«s, shkuan nĂ« Siri dhe u thanĂ« sirianĂ«ve, nĂ«se bĂ«ni kĂ«tĂ« dhe atĂ«, ne mund tĂ« jemi miq. Jo. Ne duhet tĂ« mĂ«sojmĂ« tĂ« jemi miq me tĂ« tjerĂ«t, edhe pse ata mund tĂ« kenĂ« vlera tĂ« ndryshme. Edhe pse mund tĂ« kenĂ« mĂ«nyra tĂ« ndryshme, mendime tĂ« ndryshme si duhet bĂ«rĂ« jeta. GjĂ«ja e fundit qĂ« kam pĂ«r tĂ« thĂ«nĂ«, Ă«shtĂ« qĂ« Europa duhet tĂ« mendojĂ« si pĂ«r fuqinĂ«, ashtu dhe pĂ«r konkurrueshmĂ«rinĂ«, nĂ«se nuk do tĂ« jemi tĂ« aftĂ« tĂ« konkurojmĂ« ekonomikisht, nuk do tĂ« jemi tĂ« aftĂ« tĂ« bĂ«jmĂ« asgjĂ« tjetĂ«r dhe nĂ« kĂ«tĂ« pikĂ«, Ballkani PerĂ«ndimor Ă«shtĂ« njĂ« tokĂ« mundĂ«sish. PĂ«r kĂ«tĂ« Bashkim Europian, pĂ«r tĂ« parĂ« horizonte investimesh dhe pĂ«r tĂ« gjitha kompanitĂ« teknologjike qĂ« tĂ« mos largohen nga Europa, duke qenĂ« se sâmund tĂ« investojmĂ« se Ă«shtĂ« e mbirregulluar, por tĂ« vijnĂ« nĂ« Ballkanin PerĂ«ndimor. TĂ« shkojnĂ« nĂ« pjesĂ« tĂ« tjera tĂ« kontinentit dhe tâi sjellin dividentĂ«t e tyre nĂ« shtĂ«pi nĂ« vend qĂ« tâi lĂ«nĂ« paratĂ« jashtĂ« kontinentit.
Majda Ruge: Komisionerja Kos, do ju bĂ«j vetĂ«m njĂ« pyetje sepse sâkemi kohĂ« tĂ« pĂ«rgjigjemi mĂ« shumĂ«. Cila Ă«shtĂ« ndjesia juaj e njĂ« afati realist qĂ« Ballkani PerĂ«ndimor tĂ« bĂ«het pjesĂ« e BE-sĂ«, po kĂ«shtu dhe pĂ«r UkrainĂ«n.
Marta Kos, Komisionerja për Fqinjësinë dhe Negociatat për Zgjerimin: Nuk flas dot për këtë duke qenë se ka dallime midis vendeve në Ballkanin Perëndimor. Përgjatë mandatit tim, mund të sjellin dy ndoshta tri vende në finishin e procesit të anëtarësimit, që do të thotë të mbyllin të gjitha kapitujt e negociatave. Një koment doja po kështu, për shtetet e Ballkanit Perëndimor, disa prej tyre, ka qenë më e lehtë të bëhen anëtare të NATO-s, sesa anëtare të BE-së, ndërkohë që tashmë kemi të kundërtën me Ukrainën dhe me vende të tjera. Pse po na ndodh kjo?
Majda Ruge: Cilat janĂ« dy prej tyre qĂ« mund tâi sillni dhe cilat janĂ« afatet.
Marta Kos, Komisionerja për Fqinjësinë dhe Negociatat për Zgjerimin: Në bazë të parimit të meritës tashmë janë Shqipëria e Mali i Zi, që tashmë janë në radhë të parë, megjithatë mund të vazhdojmë të ecim me Maqedoninë e Veriut që mund të eci shumë shpejt.
Majda Ruge: Do vazhdoni ti mbeteni afatit 2026-2027?
Marta Kos, Komisionerja për Fqinjësinë dhe Negociatat për Zgjerimin: Kjo është për Malin e Zi dhe Shqipërinë.
Kryeministri Edi Rama: I vetmi emër i ri që mund të pranojmë është Shtet e Bashkuara apo Kanada.
Â
Â
Â
Â
Â
Â
Â
Â
Â
Â
Â
Â
Â
Â
Â
Â
Â
Â
Â
Â
Â
The post Mynih â Rama: Zgjedhja e Trump, shans qĂ« Europa tĂ« zgjohet (E plotĂ«) appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.
Login
fans in MĂŒnchen
before tomorrow match with PSG
, click here for LIVE report: 
