❌

Reading view

There are new articles available, click to refresh the page.
↗

KOMENT – NYT: A po prodhon Rusia mĂ« shumĂ« armĂ« se NATO?

✇Agjencia Telegrafike Shqiptare
By: Oliver Serani

BRUKSEL, 29 korrik /ATSH/ – Rusia tani “po prodhon tre herĂ« mĂ« shumĂ« municion brenda tre muajsh sesa e gjithĂ« NATO-ja gjatĂ« njĂ« viti”, deklaroi sĂ« fundi sekretari i PĂ«rgjithshĂ«m i NATO-s, Mark Rutte, pĂ«r New York Times.

”Conflict Intelligence Team” (CIT), analizoi prodhimin e armĂ«ve ruse dhe perĂ«ndimore pĂ«r tĂ« vlerĂ«suar nĂ«se Rusia vĂ«rtet ka njĂ« epĂ«rsi kaq tĂ« madhe tĂ« prodhimit ndaj Shteteve tĂ« Bashkuara dhe aleatĂ«ve tĂ« tij – dhe nĂ« cilat kategori armĂ«sh – artileri, municion, tanke, aeroplanĂ«, raketa, dronĂ« dhe mbrojtje ajrore – secila palĂ« ka epĂ«rsi.

Fakt apo ekzagjerim? Prodhimi i municioneve për artileri të NATO-s dhe Rusisë

Nuk Ă«shtĂ« hera e parĂ« qĂ« Rutte pretendon se Rusia po e tejkalon NATO-n sa i pĂ«rket prodhimit tĂ« artilerisĂ«. NĂ« prill, gjatĂ« njĂ« interviste pĂ«r CBS, ai tha se Rusia “po prodhon katĂ«r herĂ« mĂ« shumĂ« municion sesa e gjithĂ« NATO-ja prodhon pĂ«r njĂ« vit”.

Zyrtarët ukrainas dhe perëndimorë vlerësojnë se Rusia kishte prodhuar rreth 2-2.3 milionë municione për artileri më 2024, një rritje krahasuar me rreth 1.25 milionë të prodhuara më 2022, teksa Moska po investon shumë në zgjerimin e kapaciteteve të saj prodhuese.

NdĂ«rkaq, SHBA-ja planifikon tĂ« rrisĂ« prodhimin e predhave 155-milimetĂ«rshe nĂ« 1.2 milion nĂ« vit deri nĂ« fund tĂ« vitit 2025, teksa Evropa prodhon pothuajse tĂ« njĂ«jtin numĂ«r – vetĂ«m nĂ« fabrikĂ«n Rheinmetall nĂ« Gjermani planifikohen tĂ« prodhohen deri nĂ« 700.000 nĂ« vit – sipas vlerĂ«simeve konservatore.

Prodhimi aktual në SHBA i predhave është 40.000 në muaj, apo pak më pak se gjysmë milioni në vit, që do të thotë se në total, SHBA-ja dhe BE-ja kanë prodhuar rreth 1.7 milion predha këtë vit.

Për të prodhuar tri herë më shumë brenda tre muajve, ashtu siç tha Rutte, fabrikat e Rusisë do të duhej të prodhonin një sasi masive prej 20.5 milionë predhash këtë vit.

Sipas analizĂ«s sĂ« CIT-it, zgjerimet e fabrikave nĂ« Bijsk, Kazan dhe vende tĂ« tjera mund t’i lejojnĂ« RusisĂ« tĂ« prodhojĂ« rreth 4 milionĂ« predha 152-milimetrĂ«she dhe 122-milimetrĂ«she nĂ« vit.

Predhat kanë nevojë për armë

Rusia vazhdon të mbështetet shumë në rezervat e saj të sistemeve të artilerisë të epokës sovjetike për predhat që prodhon, ndërsa numri i obusëve që ka prodhuar ka rënë nga rreth 12.000 më 2022 në mbi 6.000 në mesin e vitit 2024. Sipas analistëve të CIT-it, Rusia prodhon më pak se 100 obusë vetëlëvizës në vit të llojeve Msta-S, Giatsint-K dhe Malva.

NATO ka epërsi të qartë në këtë aspekt: Franca planifikon të prodhojë 144 sisteme të artilerisë CAESAR në vitin 2025, ndërsa Polonia do të dyfishojë prodhimin e AHS Krab në 100 njësi në vit. Sllovakia pritet të prodhojë 40 obusë Zuzana, ndërsa SHBA-ja prodhon çdo vit 216 tuba topash për armët M777.

Prodhimi vjetor i sistemeve të artilerisë
 Rusia 2S19 Msta-S më pak se 50
 Rusia 2S44 Giacint-K, 2S43 Malva disa dhjetëra
 Rusia Total më pak se 100
 Franca CAESAR 144
 Gjermania PzH2000 6
 Suedia Archer 12
 Polonia Krab 24
 Sllovakia Zuzana 40
 Shtetet e Bashkuara M109 60
  BE, SHBA Total 286
Armët e rënda

Një aspekt ku Rusia me gjasë ka epërsi janë tanket.

Sikurse artileria, shumica e prodhimit tĂ« saj tĂ« tankeve vjen nga riparimi dhe modernizimi i tankeve sovjetike qĂ« ka nĂ« stoqe. Kjo pĂ«rbĂ«n shumicĂ«n e rreth 1.500 tankeve qĂ«, sipas Christopher Cavoli, ish-komandant i lartĂ« i NATO-s pĂ«r EvropĂ«n, pritet qĂ« Rusia t’ia japĂ« ushtrisĂ« sĂ« saj mĂ« 2025.

MegjithatĂ«, Rusia ka rritur ndjeshĂ«m prodhimin “nga e para” tĂ« tankut tĂ« saj modern T-90M, duke prodhuar rreth 280 nĂ« vit.

Shumica e shteteve nĂ« EvropĂ«, ndĂ«rkaq, prodhojnĂ« shumĂ« pak tanke. Franca nuk ka prodhuar asnjĂ« tank Leclerc qĂ« mĂ« shumĂ« se njĂ« dekadĂ«, ndĂ«rsa Britania ka porositur 148 tanke tĂ« reja Challenger 3, qĂ« pritet t’i dorĂ«zohen deri nĂ« vitin 2030. Gjermania bĂ«n pĂ«rjashtim, pasi prodhon 50 tanke Leopard 2A8 nĂ« vit.

SHBA-ja 109 tanke M1A2 Abrams nĂ« vit – ushtria thotĂ« se kjo shifĂ«r mund tĂ« rritet deri nĂ« 420 nĂ«se Ă«shtĂ« e nevojshme – dhe po ashtu modernizon deri nĂ« 200 modele mĂ« tĂ« vjetra.

Prodhimi vjetor i tankeve
 
 Rusia T-90M 280
 Rusia Total 280
 Gjermania Leopard 2A8 50
 Shtetet e Bashkuara M1A2 Abrams 109
  BE, SHBA Total 159
Epërsia ajrore

PĂ«rderisa Rusia prodhon mĂ« shumĂ« tanke, SHBA-ja dhe BE-ja ia kalojnĂ« tĂ« paktĂ«n pĂ«r katĂ«r herĂ« MoskĂ«s sa i pĂ«rket prodhimit tĂ« aeroplanĂ«ve luftarakĂ«. Rusia vlerĂ«sohet se mund tĂ« prodhojĂ« 50-60 aeroplanĂ« luftarakĂ« nĂ« vit, pĂ«rfshirĂ« aeroplanĂ« qĂ« mund tĂ« pĂ«rdoren pĂ«r qĂ«llime tĂ« ndryshme sikurse Su-57 dhe bombardues strategjikĂ« sikurse Tu-160M2. PavarĂ«sisht sanksioneve, shteti po prodhon mĂ« shumĂ« aeroplanĂ« se para se tĂ« niste pushtimin e UkrainĂ«s – nĂ« vitin 2018, ushtria ruse kishte pranuar vetĂ«m 36 aeroplanĂ« tĂ« rinj luftarakĂ«.

Megjithatë, prodhimi i NATO-s është shumë më i lartë. Kompania amerikane Lockheed Martin do të dorëzojë mbi 170 aeroplanë luftarakë F-35 këtë vit, përveç dhjetëra aeroplanëve Rafale (Franca), Eurofighter Typhoon (konsorciumi evropian) dhe Gripen (Suedia) që prodhohen nga vendet e BE-së dhe aleatët e tjerë të NATO-s.

Prodhimi vjetor i aeroplanëve luftarakë
 
 Rusia Su-57 10-12
 Rusia Su-35S 15
 Rusia Su-34M 12-18
 Rusia Su-30SM2 10
 Rusia Total 47-55
 Bashkimi Evropian Eurofighter Typhoon 6-14
 Franca Dassault Rafale 21-36
 Shtetet e Bashkuara F-35 110-190
 Shtetet e Bashkuara F-16 36
 Shtetet e Bashkuara F-15EX 36
 Shtetet e Bashkuara F/A-18 18
  BE, SHBA Total 227-320
Lufta e dronëve

Sipas Ukrainës, Rusia prodhon çdo muaj afër 5.000 dronë me rreze të gjatë veprimi të llojeve të ndryshme, apo 60.000 në vit. Këtu përfshihen dronët sulmues Geran-2 (versioni rus i dronëve Shahed të Iranit) dhe Gerbera, një dron që nuk ka municion dhe përdoret si dron mashtrues me qëllim që të mbingarkojë sistemet ukrainase të mbrojtjes ajrore.

NATO-ja aktualisht nuk prodhon asnjë dron të krahasueshëm me këta dronë të lirë kamikazë, ndërkaq SHBA-ja ka zgjedhur që të përdorë fluturake pa pilot shumë më të kushtueshëm, sikurse Reaper dhe Global Hawk.

Rusia po ashtu prodhon mbi 200 raketa lundruese dhe balistike në muaj, sipas agjencisë së inteligjencës ushtarake të Ukrainës, duke bërë që prodhimi vjetor të arrijë nga 2.400 deri në 3.000 raketa. SHBA-ja, ndërkaq, vlerësohet se prodhon 700 raketa lundruese të llojit JASSM dhe 500 raketa balistike ATACMS në vit, shkruan REL.  /os/

 

 

 

 

The post KOMENT – NYT: A po prodhon Rusia mĂ« shumĂ« armĂ« se NATO? appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.

↗

Turqia fiton një betejë të gjatë ligjore me SHBA për statujën e perandorit romak, filozofit Mark Aurel

✇Koha Jone
By: berti

Pas mĂ« shumĂ« se gjysmĂ« shekulli, njĂ« statujĂ« bronzi e rrallĂ« e perandorit romak Mark Aureli Ă«shtĂ« kthyer nĂ« Turqi, duke mbyllur njĂ« kapitull tĂ« gjatĂ« betejash ligjore dhe pĂ«rpjekjesh diplomatike. Ky riatdhesim Ă«shtĂ« cilĂ«suar si njĂ« “arritje historike” pĂ«r mbrojtjen e trashĂ«gimisĂ« kulturore tĂ« vendit. Ministri turk i KulturĂ«s dhe Turizmit, Mehmet Nuri Ersoy, bĂ«ri tĂ« ditur se statuja ishte nxjerrë 

Source

↗

“Rezistenca e tĂ« moshuarve ndaj largimit nga rrĂ«njĂ«t!”

✇Citizens.al
By: Elira Kadriu

NĂ«n hijen e pemĂ«ve tĂ« parkut “MbretĂ«resha GeraldinĂ«â€ nĂ« Burrel, takojmĂ« 78-vjeçaren Fatmira Sulaj. Me ikjen nĂ« masĂ« tĂ« banorĂ«ve nga fshati i saj, BatĂ«r e VogĂ«l, pas vdekjes sĂ« bashkĂ«shortit, ajo Ă«shtĂ« zhvendosur nĂ« qendĂ«r tĂ« qytetit pĂ«r t’u afruar me fĂ«mijĂ«t dhe shĂ«rbimet kryesore.

Batër e Vogël, i formuar nga familje që për arsye bujqësore u shkëputën nga Batra e Madhe, tani është gati i braktisur. Tre fëmijët e Fatmirës jetojnë në emigracion, vajza në Itali, një djalë në Angli dhe tjetri në Turqi ku po trajtohet pas një operacioni të ndërlikuar.

“Jam me qira kĂ«tu! I kam nĂ« kurbet fĂ«mijĂ«t”, thotĂ« ajo pĂ«r Citizens.

ShtysĂ« pĂ«r t’u larguar nga vendlindja ishte gjithashtu distanca nga spitali – nĂ« fshatin BatĂ«r taksia nuk vinte deri pranĂ« shtĂ«pisĂ« dhe nevojitej barela.

Fatmira tregon se fĂ«mijĂ«t i kanĂ« kĂ«rkuar qĂ« ajo t’u bashkohet jashtĂ« shtetit, por thotĂ« se nuk e pĂ«rballon dot jetĂ«n nĂ« njĂ« vend tĂ« huaj.

“PĂ«r Zotin nĂ« Angli nuk rrihet, se nuk njeh njeri; fĂ«mijĂ«t janĂ« nĂ« punĂ«, vijnĂ« nĂ« mbrĂ«mje tĂ« lodhur.. ndenja njĂ« herĂ« njĂ« muaj e gjysmĂ«, herĂ«n tjetĂ«r dy muaj e gjysmĂ«, por nuk rri dot mĂ« gjatĂ«,” thotĂ« ajo.

Burreli, pjesĂ« e BashkisĂ« Mat, Ă«shtĂ« njĂ« nga zonat mĂ« tĂ« prekura nga migrimi drejt TiranĂ«s dhe emigrimi jashtĂ« shtetit, njĂ« prirje qĂ« ka prekur gjithĂ« qarkun e DibrĂ«s. Sipas censit tĂ« popullsisĂ«, nĂ« rreth njĂ« dekadĂ«, Burreli humbi rreth 27% tĂ« banorĂ«ve tĂ« saj – nga 10,862 (2011) nĂ« 7,928 (2023).

MegjithatĂ« mosha e tretĂ« “duket rezistente” ndaj ikjes. Kjo mĂ« shumĂ« pĂ«r faktin se hasin vĂ«shtirĂ«si nĂ« integrimin nĂ« njĂ« zonĂ« tĂ« re, qĂ« nuk Ă«shtĂ« ajo ku kanĂ« kaluar pjesĂ«n mĂ« tĂ« madhe tĂ« jetĂ«s.

Nuk largohemi nga Mati. Nga Burreli shkojmĂ« nĂ« GurrĂ« tĂ« VogĂ«l, 19 km mĂ« larg qytetit, pĂ«r t’u takuar me 82-vjeçarin Imer Kurti. Ai dhe bashkĂ«shortja refuzojnĂ« tĂ« largohen nga kulla mbi 400-vjeçare, nĂ« pronĂ«si tĂ« familjes. Me humor Imeri thotĂ« se Gurra e VogĂ«l Ă«shtĂ« EvropĂ« pĂ«r tĂ«, qĂ« kur kushtet minimale si rruga, apo furnizimi me drita, janĂ« siguruar.

“Ajri! Kur shkoj nĂ« TiranĂ«, se ju jeni mĂ«suar, por unĂ« nuk mbushem me frymĂ«â€, rrĂ«fen Imeri, i cili ka tre fĂ«mijĂ«, – njĂ« djalĂ« i jeton nĂ« Burrel, ndĂ«rsa djali tjetĂ«r dhe vajza nĂ« TiranĂ«. Tek ata mban shpresa pĂ«r tĂ« ruajtur trashĂ«giminĂ«.

“FĂ«mijĂ«t, ose vijnĂ«-ose s’vijnĂ«, punĂ« tjetĂ«r, por mĂ« kanĂ« thĂ«nĂ« se ‘nuk e lĂ«mĂ« shtĂ«pinë’. BĂ«n vaki edhe e gĂ«njejnĂ« babanĂ«, por mĂ« kanĂ« thĂ«nĂ« nuk e lĂ«mĂ«!” thekson Imeri.

Kurti me ironi shprehet se në Tiranë nuk ja di shtëpinë fëmijëve, duke nënkuptuar për një lidhje të fortë me fshatin dhe pavarësisht kërkesave të vazhdueshme për tu zhvendosur atje, ai shpreson se një ditë ata do të kthehen.

“ÇfarĂ« tĂ« bĂ«j nĂ« TiranĂ«? Nuk mund ta lĂ« vendin tim kĂ«tu!” thotĂ« Imeri. “KalamajtĂ« nĂ«se duan le tĂ« vijnĂ«!”

Sistemi shëndetësor, plagë e hapur

Infrastruktura në fshatra nuk është kudo e lehtë, rruga na solli deri tek kulla e Imer Kurtit, por për të takuar kryeinfermierin e qendrës shëndetësore të Gurrës, Ibrahim Ahmatin, u detyruam të përshkruanim një pjesë në këmbë, pasi rruga nuk ishte shtruar ende deri në banesën e tij.

Ahmati e ushtron profesionin e infermierit qĂ« prej vitit ’98, ndĂ«rsa nĂ« kĂ«tĂ« fshat e ka nisur aktivitetin nĂ« shĂ«rbim tĂ« komunĂ«s RripĂ« qĂ« prej vitit ’97.

“ËshtĂ« njĂ« lagje kĂ«tej, pĂ«rtej malit, lagja Lezaj, janĂ« 120 frymĂ«, e ka vĂ«shtirĂ« edhe helikopteri pĂ«r dimĂ«r. Madje njĂ« infermier njĂ« rast, i kishte thĂ«nĂ« nĂ« telefon tĂ« sĂ«murit qĂ« merr Ibrahimin, se unĂ« isha nĂ« RripĂ«, se deri kur tĂ« vi unĂ« atje, o ke vdek, o je shĂ«ndosh, s’ke nevojĂ« mĂ«,” tregon Ibrahimi.

NĂ« tetĂ« vitet e fundit, nga tĂ« dhĂ«nat e Urdhrit tĂ« Infermierit janĂ« mbi 5,400 infermierĂ« qĂ« kanĂ« plotĂ«suar dokumentacionin pĂ«r Gjermani dhe Itali. Mungesa e personelit mjekĂ«sor ka sjellĂ« qĂ« edhe shumĂ« qendra shĂ«ndetĂ«sore tĂ« shkrihen me njĂ«ra – tjetrĂ«n.

“Suç-Gurra tashmĂ« janĂ« shkrirĂ« nĂ« njĂ« qendĂ«r dhe mbulojnĂ« 11 fshatra. KanĂ« bashkuar edhe Xibrin me Klosin (qendrat shĂ«ndetĂ«sore), edhe Bazin me UlzĂ«n, qĂ« kanĂ« qenĂ« dy” shpjegon ai.

Mungesa e ilaçeve përveç auditimeve nga Kontrrolli i Lartë i Shtetit, artikulohet edhe vetë nga specialistët e fushës.

“Ka pas raste qĂ« kam pasur nevojĂ« pĂ«r oksigjen, qĂ« nuk e kam pasur. Kam pasur nevojĂ« pĂ«r kateter, pĂ«r t’u kataterizuar, qĂ« nuk e kam pasur, ka munguar dhe jam detyruar ta çoj nĂ« spital (rajonal, pacientin),”vijon Ibrahimi.

Edhe infermier Ibrahimi ka fĂ«mijĂ« emigrantĂ«, njĂ«ri nĂ« Angli, tjetri iu kthye sĂ« fundmi. “Ka tetĂ« muaj qĂ« ka ardhur, pa asnjĂ« punĂ« [
] e vret sedra vetĂ«â€, rrĂ«fen ai pĂ«r vĂ«shtirĂ«sitĂ« e tĂ« rinjve qĂ« rikthehen nga emigracioni.

“GjithĂ« ky eksod nuk Ă«shtĂ« pa shkak! Nuk falet!” vijon Ibrahimi.“MĂ« dhimbset t’ja kthej shpinĂ«n fshatit! Sa tĂ« kem kĂ«mbĂ«n dhe dorĂ«n, jam duke ndenjur kĂ«tu, kur tĂ« ngel pastaj, me shku ke fĂ«mijĂ«t
” pĂ«rfundon ai.

Fatmira, Imeri dhe Ibrahimi bluajnĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n bindje pĂ«r tĂ« mos i braktisur vendbanimet. PĂ«r ata, gjithçka fillon me ajrin, historinĂ«, rrĂ«njĂ«t dhe shpresĂ«n se dikur fĂ«mijĂ«t do tĂ« rikthehen dhe do t’i japin jetĂ« shtĂ«pive tĂ« vjetra.

QĂ«ndrimi i tyre Ă«shtĂ« simbol i rezistencĂ«s nĂ« sfondin e infrastrukturĂ«s sĂ« dobĂ«t, mungesĂ«s sĂ« investimeve dhe “ikjes” sĂ« resurseve njerĂ«zore, qĂ« pĂ«rshpejton degradimin e fshatrave.

Dëshira e brezit të tretë është për mos ti lënë sofrat, por sesa do ti rezistoj kjo dëshirë vetmisë dhe pamundësive fizike që sjell mosha, kjo mbetet për tu parë. Të vetmit që humbim nga kjo boshatisje e fshatrave drejt qytetit, qytetit drejt perëndimit, jemi ne.

The post “Rezistenca e tĂ« moshuarve ndaj largimit nga rrĂ«njĂ«t!” appeared first on Citizens.al.

↗

Kur natyra pĂ«rballet me betonin: Çmimi i lartĂ« i Aeroportit tĂ« VlorĂ«s

✇Citizens.al
By: Erblin Vukaj

Në Akërni të Vlorës, mes grykëderdhjes së Vjosës dhe lagunës së Nartës, aty ku tingujt e natyrës kryqëzohen me rrugët migratore të shpendëve, sot u ulën dy avionë.

Prej më shumë se dy vitesh, përballjet mbi shkeljet në ndërtimin e Aeroportit të Vlorës janë zhvilluar jo vetëm në sallat e gjyqit, por edhe në hapësirat publike dhe diplomacinë ndërkombëtare.

QĂ« nga padia e parĂ« nĂ« vitin 2022 nga qendra “PĂ«r ruajtjen dhe mbrojtjen e mjedisit natyror nĂ« ShqipĂ«ri” (PPNEA) dhe Shoqata Ornitologjike e ShqipĂ«risĂ« (AOS), mbĂ«shtetur nga EuroNatur, kundĂ«r koncesionit tĂ« qeverisĂ«, e deri te ndĂ«rhyrja e GjykatĂ«s sĂ« LartĂ« qĂ« ende nuk ka zbardhur vendimin e saj mĂ« shumĂ« se njĂ« vit pas dhĂ«nies, saga e kĂ«tij projekti Ă«shtĂ« kthyer nĂ« kauzĂ« kryesore tĂ« mbrojtjes sĂ« trashĂ«gimisĂ« natyrore nĂ« ShqipĂ«ri.

Ndërtimi i nisur pa leje të plotë, procedurat e paqarta të tenderimit, dhe lidhjet me projekte për resorte të mëdha rreth zonës kanë ngjallur shqetësime serioze për të ardhmen.

Mjedisorët paralajmërojnë pasoja të rënda në biodiversitet me dëme direkte për shpendët migratorë dhe në ekosistemin e mbrojtur nga konventa ndërkombëtare.

Bashkia e Mynihut nuk e rinovoi bashkëpunimin me aeroportin e Vlorës, ndërsa përplasja e mëhershme për tjetërsimin e zonës së Divjakë-Karavastasë tregon se kjo histori nuk është vetëm për aeroportin, por për vizionin urban të tërë zonës së bregdetit.

Në horizont ndërhyrje të tjera parashikohen në Sazan, Zvërnec, Darëzezë dhe sërish në Divjakë-Karavasta, pjesët kryesore të të cilave janë zona të mbrojtura.

Dy avionët që u ulën sot në Aeroportin e Vlorës, me një prej të cilit udhëtoi Pacolli.

Kalvari i çështjeve gjyqësore

NĂ«ntor 2022 – Me mbĂ«shtetje tĂ« organizatĂ«s ndĂ«rkombĂ«tare EuroNatur, PPNEA dhe AOS paditĂ«n qeverinĂ« nĂ« GjykatĂ«n Administrative. PĂ«rmes studios ligjore “Meçi” dhe qendrĂ«s “Res Publica” ata kĂ«rkuan pezullimin e punimeve, anulimin e koncesionit, shfuqizimin e lejes sĂ« zhvillimit dhe ndĂ«rtimit lĂ«shuar nga KKT-ja dhe ministria e InfrastrukturĂ«s si dhe shfuqizimin e vendimeve tĂ« ministrisĂ« sĂ« Mjedisit dhe AKBN-sĂ« dhĂ«nĂ« nĂ« favor tĂ« projektit.

Dhjetor 2022 – Gjykata Administrative e ShkallĂ«s sĂ« ParĂ« nuk i legjitimoi organizatat mjedisore si palĂ« pĂ«r tĂ« nisur procesin gjyqĂ«sor. Ajo arsyetoi se organizatat nuk mund t’i ngrenĂ« padi akteve administrative dhe pĂ«r rrjedhojĂ« vendosi tĂ« mos e vijojĂ« shqyrtimin e çështjes. Vendimi u apelua.

Qershor 2023 – Gjykata e Apelit i konsideroi palĂ« legjitime organizatat mjedisore, por gjykoi se nuk ka kompetencĂ« pĂ«r tĂ« shqyrtuar ajo çështjen dhe vendosi kthimin e çështjes pĂ«r gjykim nĂ« ShkallĂ«n e ParĂ« me trup tjetĂ«r gjykues. Organizatat bĂ«nĂ« rekurs nĂ« GjykatĂ« tĂ« LartĂ«.

Mars 2024 – Kolegji Administrativ i GjykatĂ«s sĂ« LartĂ«, me trupĂ« gjykuese Enkelejda Metaliaj-Softa, Asim Vokshi dhe Arbena Ahmeti, prishi vendimin e GjykatĂ«s Administrative tĂ« Apelit duke e dĂ«rguar çështjen pĂ«r rishqyrtim nĂ« kĂ«tĂ« gjykatĂ« me tĂ« njĂ«jtĂ«n trupĂ« gjykuese.

Në një përgjigje me shkrim, Gjykata e Lartë tha për Citizens.al se vendimi nuk është zbardhur ende pavarësisht se ka kaluar më shumë se një vit. 

“[Duke]
 marrĂ« nĂ« konsideratĂ« ngarkesĂ«n e gjyqtares relatore [Arbena Ahmeti], aktualisht jemi nĂ« pritje tĂ« pĂ«rfundimit tĂ« arsyetimit tĂ« tij. Sapo tĂ« pĂ«rfundojĂ«, Gjykata do ta publikojĂ« vendimin nĂ« pĂ«rputhje me procedurat e parashikuara,” tha Ida Vodica-Laska nga Drejtoria e MarrĂ«dhĂ«nieve me Publikun nĂ« GjykatĂ«n e LartĂ«.

“Gjykata e LartĂ« Ă«shtĂ« e vetĂ«dijshme pĂ«r rĂ«ndĂ«sinĂ« e çëshjes dhe sikundĂ«r pĂ«r çdo rast tjetĂ«r, garanton trajtimin e saj nĂ« pĂ«rputhje me pĂ«rgjegjĂ«sinĂ« institucionale,” theksoi Vodica-Laska.

Master-Plani i Aeroportit të Vlorës ku bie në sy zhvillimi masiv me ndërtime në zonën mes Hidrovorit dhe grykëderdhjes së Vjosës.

Turqi, Itali, KosovĂ« – Historia e projektit

Aeroporti i Vlorës është një ide e hershme e qeverisë Rama, e cila që në fillim u shoqërua me dritëhije ndikimesh dhe favorizimesh politike nga Turqia.

Zyrtarisht pĂ«r kĂ«tĂ« ide u mĂ«sua nĂ« tetor 2017 kur ministria e InfrastrukturĂ«s shpalli fituesin e tenderit pĂ«r studimin e fizibilitetit – kompaninĂ« Seed Consulting, asokohe nĂ« pronĂ«si tĂ« ortakĂ«ve tĂ« Atelier 4, vĂ«llezĂ«rit Alban, Andi dhe Olsi Efthimi (Eftimi) – nga njĂ« studio arkitekture e lidhur ngushtĂ« me projektet e urbanistike tĂ« qeverisĂ«.

Në janar 2018, kryeministri Rama deklaroi se kishte marrë një kërkesë zyrtare për ndërtimin e aeroportit dhe se ndërtimi do të niste brenda qershorit. Deklarata u bë ende pa u publikuar studimi i fizibilitetit dhe pa u shpallur ndonjë procedurë tenderimi. 

KĂ«rkesa nĂ« fjalĂ« ishte nga konsorciumi turk i tre kompanive: “Cengiz Constr.” (Mehmet Cengiz), “Kalyon Constr.” (Ömer Faruk Kalyoncu) dhe “Kolin Constr.” (Celal Koloğlu) – tĂ« njohura pĂ«r lidhjet e tyre tĂ« ngushta me Presidentin turk Recep Tayyip Erdoğan.

Kjo kĂ«rkesĂ« pasoi njĂ« vizitĂ« tĂ« RamĂ«s nĂ« Turqi, ku ai bĂ«ri tĂ« ditur se Erdoğan kishte premtuar ndihmĂ« pĂ«r krijimin e njĂ« kompanie ajrore shqiptare – Air Albania dhe se selia e saj do tĂ« ishte pikĂ«risht Aeroporti i VlorĂ«s. 

Megjithatë, në prill 2019, konsorciumi turk u tërhoq nga koncesioni pa shumë shpjegime dhe ministria njoftoi hapjen e një gare tjetër. Më herët Komisioneri përgjegjës për zgjerimin në BE qe shprehur se do të shqyrtonte nëse kishte pasur shkelje të Marrëveshjes së Stabilizim-Asociimit (MSA) në rastin e kësaj ujdie.

Master-Plani i Aeroportit të Vlorës ku bie në sy zhvillimi masiv me ndërtime në zonën mes Hidrovorit dhe grykëderdhjes së Vjosës.

NĂ« shtator 2019, kryeministri njoftoi se projekti i ri ishte hartuar nga studioja Archea e arkitektit italian Marco Casamonti – edhe ky i lidhur ngushtĂ« me projektet e urbanistike tĂ« qeverisĂ« – dhe njĂ« ditĂ« mĂ« pas, e prezantoi atĂ« nĂ« qytetin e VlorĂ«s.

Qeveria e dha përfundimisht me koncesion 35-vjeçar projektimin, ndërtimin dhe operimin e Aeroportit të Vlorës në dhjetor 2019.

SipĂ«rmarrĂ«sit Behgjet Pacolli (Mabetex, Mabaco Constructions) dhe Valon Ademi (2A Group) u shpallĂ«n fitues me njĂ« ofertĂ« prej rreth 104 milionĂ« eurosh. NĂ« garĂ« ishte dhe kompania e Aldi Çelit (AL-DE Corporation Ltd), por ajo u skualifikua pasi “nuk paraqiti ofertĂ«â€, argumentim qĂ« u kundĂ«rshtua nga pĂ«rfaqĂ«suesit e Çelit, tĂ« cilĂ«t ngritĂ«n pretendime pĂ«r favorizime.

NĂ« ofertĂ«n fituese tĂ« sipĂ«rmarrĂ«sve Pacolli dhe Ademi ishte edhe dyshja e sipĂ«rmarrĂ«sve turq Cuneyt dhe Huseyin Arslan (YDA Insaat Sanayi Ve Ticaret Anonim Sirketi) – tĂ« cilĂ«t njihen gjithashtu pĂ«r afĂ«rsinĂ« me Presidentin turk Recep Tayyip Erdoğan pasi me urdhĂ«r tĂ« tij ata ndĂ«rtuan Spitalin Rajonal Memorial tĂ« Fierit – por qĂ« nĂ« shtator 2022 ata ia shitĂ«n kuotat (40%) Pacollit pĂ«r vetĂ«m 4,450 euro.

Punimet pĂ«r aeroportin nisĂ«n me njĂ« ceremoni solemne mĂ« 28 nĂ«ntor 2021, pavarĂ«sisht se projekti nuk kishte marrĂ« ende leje mjedisi dhe ndĂ«rtimi – zyrtarisht qe miratuar vetĂ«m “Leja e zhvillimit” dhĂ«nĂ« nga qeveria nĂ« nĂ«ntor tĂ« atij viti, leja e mjedisit u dha njĂ« muaj mĂ« vonĂ« dhe ajo e ndĂ«rtimit pas 15 muajsh tĂ« tjerĂ«, mĂ« 9 nĂ«ntor 2022.

Shqetësimet për ndikimet në mjedis

Aeroporti i VlorĂ«s nisi tĂ« ndĂ«rtohej pranĂ« fshatit AkĂ«rni nĂ« lagunĂ«n e NartĂ«s – njĂ« zonĂ« e mbrojtur dhe vendbanim pĂ«r mĂ« shumĂ« se 62 lloje shpendĂ«sh tĂ« listuar nĂ« DirektivĂ«n e ShpendĂ«ve tĂ« BE-sĂ«.

Organizatat mjedisore denoncuan se si projekti shkelte ligjet kombëtare dhe konventat ndërkombëtare teksa rrezikonte dëme të rënda në ekosistemin e zonës dhe në rrugët migratore të shpendëve.

Qeveria mohoi shkeljet dhe në të gjitha rastet e mbrojti investimin duke u zotuar se ky aeroport është konform planit strategjik për zhvillimin e ekonomisë dhe turizmit, se ai do të jetë ndërkombëtar dhe se do të presë avionë të mëdhenj. 

Por mjedisorët druajnë se zhurmat e mëdha dhe fluturimet e avionëve të mëdhenj do të dëmtojnë shpendë të rrezikuar si pelikanët kaçurrelë. Për këtë Konventa e Bernës ka kërkuar disa herë ndalimin e punimeve dhe rishikimin e projektit.

NdĂ«rkohĂ« masterplani i botuar nga ministria gjatĂ« garĂ«s zbuloi se funksioni i vĂ«rtetĂ« i aeroportit do tĂ« jetĂ« pĂ«r tĂ« pritur flukset e turistĂ«ve qĂ« parashikohet t’i drejtohen zonĂ«s sĂ« lagunĂ«s, e cila prezantohet me ndryshime rrĂ«njĂ«sore me ndĂ«rtime resortesh, mjedisesh sportive, agrikulture dhe njĂ« porti jahtesh.

Përmasat e mëdha të aeroportit të Vlorës marrin kuptim edhe nga projektet e tjera me zhvillime kolosale në dëm të mjedisit që parashikohen në zonat përreth si derdhja e Vjosës, Hidrovori, Zvërneci dhe Sazani, dy të fundit, të prezantuara bujshëm vitin e shkuar nga dhëndri i Presidentit amerikan, Donald Trump, Jared Kushner. Ky fitoi statusin e investitorit strategjik në janar 2025.

Vlen të thuhet se zhvillimi për turizëm në zonën mes kripores dhe grykëderdhjes së Vjosës qe parashikuar edhe nga qeveria e Sali Berishës.

Qindra hektarĂ« qenĂ« caktuar pĂ«r zhvillimin e turizmit bazuar nĂ« njĂ« studim urbanistik pĂ«r bregun nĂ« hapĂ«sirĂ«n “Derdhja e VjosĂ«s-Hidrovor, NovoselĂ«-VlorĂ«â€, i miratuar mĂ« pas me vendim tĂ« ish-KĂ«shillit tĂ« Rregullimit tĂ« Territorit (sot KĂ«shilli KombĂ«tar i Territorit dhe Ujit, vendimi Nr.19 dt.14/07/2009).

Faksemile e vendimit të qeverisë Berisha, 2009.

Në prill 2025, Bashkia e Mynihut njoftoi tërheqjen nga përfshirja e saj si këshilltare në projektin e Aeroportit të Vlorës, pas presionit të vazhdueshëm nga organizatat mjedisore. Komiteti Ekonomik përgjegjës për ekonominë e qytetit gjerman u distancua kështu nga ndikimi negativ mjedisor që paraqet projekti.

Nga ana tjetër, për investitorin kryesor të aeroportit, Behgjet Pacollin, ky nuk është rasti i parë i një projekti të diskutueshëm në raport të keq me mjedisin në Shqipëri.

MĂ« herĂ«t, ai pati shfaqur interes pĂ«r zhvillimin e njĂ« kompleksi pallatesh, hotelesh dhe 370 vilash turistike nĂ« Parkun KombĂ«tar DivjakĂ«-Karavasta. Propozimi, i quajtur “Divjaka Resort”, premtonte investim prej 1 miliard eurosh, por gjithashtu tjetĂ«rsim rrĂ«njĂ«sor tĂ« zonĂ«s sĂ« mbrojtur. PĂ«r kĂ«tĂ« u kundĂ«rshtua ashpĂ«r nga organizatat mjedisore dhe mĂ« vonĂ«, nĂ« nĂ«ntor 2019, u refuzua nga qeveria Rama.

MegjithatĂ« Divjaka nuk mbetet paqtĂ«, pasi sikurse Citizens ka raportuar mĂ« parĂ«, njĂ« projekt tjetĂ«r – sikurse “Kingscoast Divjaka” nga sipĂ«rmarrĂ«si turkoaustriak Cevdet Caner – e rrezikon atĂ«.

Lexoni gjithashtu:

The post Kur natyra pĂ«rballet me betonin: Çmimi i lartĂ« i Aeroportit tĂ« VlorĂ«s appeared first on Citizens.al.

↗

“Djali mĂ« tha po vi”, babai i Renis DobrĂ«s: Mendoja se e kishte marrĂ« polica

✇BoldNews
By: Elva

Babai i Renis DobrĂ«s, nĂ« njĂ« prononcim ekskluziv pĂ«r “MĂ« ZemĂ«r tĂ« Hapur” ka rrĂ«fyer detaje nĂ« lidhje me natĂ«n kur ndodhi ngjarja qĂ« i mori jetĂ«n tĂ« birit. Ai ka zbuluar se Renisi i kishte thĂ«nĂ« se po vinte nĂ« shtĂ«pi, gjĂ« qĂ« nuk ndodhi kurrĂ«. “Gjendja e bashkĂ«shortes time Ă«shtĂ« shumĂ« e rĂ«ndĂ«. [
]

The post “Djali mĂ« tha po vi”, babai i Renis DobrĂ«s: Mendoja se e kishte marrĂ« polica appeared first on BoldNews.al.

↗

Sulmi ajror izraelit vret 10 fëmijë pranë një qendre mjekësore në Gazë

✇Lapsi
By: user7

Një sulm ajror izraelit ka goditur palestinezë pranë një qendre mjekësore në Rripin e Gazës të enjten, duke i vrarë 10 fëmijë dhe gjashtë të rritur, sipas zyrtarëve shëndetësorë.

Sulmi ndodhi në një kohë kur nuk duket se do të arrihet së shpejti ndonjë marrëveshje në bisedimet për armëpushim që janë duke u zhvilluar.

Pamjet e verifikuara nga sulmi në Deir al-Balah, në pjesën qendrore të Rripit të Gazës, shfaqin trupat e grave dhe fëmijëve të shtrirë në pellgje gjaku, raporton Reuters.

Një video tjetër shfaq disa fëmijë të palëvizshëm të shtrirë mbi një karrocë gomari.

“Ajo nuk bĂ«ri asgjĂ«, ishte e pafajshme, betohem. Ëndrra e saj ishte qĂ« lufta tĂ« pĂ«rfundonte dhe qĂ« ata tĂ« njoftonin sot, nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« ajo tĂ« kthehej nĂ« shkollĂ«â€, tha Samah al-Nouri, duke qĂ«ndruar pranĂ« trupit tĂ« vajzĂ«s sĂ« saj qĂ« u vra nĂ« sulm.

“Ajo thjesht po merrte trajtim nĂ« njĂ« qendĂ«r mjekĂ«sore. Pse i vranĂ«?” tha ajo.

Ushtria izraelite tha se e goditi një militant që kishte marrë pjesë në sulmin e udhëhequr nga Hamasi më 7 tetor 2023 në Izrael, i cili e shkaktoi fillimin e luftës në Gazë.

Hamasi është organizatë e shpallur terroriste nga Shtetet e Bashkuara dhe fuqitë e tjera.

Ushtria izraelite shtoi se është në dijeni të raportimeve për kalimtarë të plagosur dhe theksoi se po e heton këtë incident.

Sulmi me raketë në Deir al-Balah ndodhi ndërsa negociatorët izraelitë dhe të Hamasit po zhvillonin bisedime me ndërmjetësit në Katar për një marrëveshje të propozuar për armëpushim 60-ditor dhe për lirimin e pengjeve.

Një zyrtar i lartë izraelit tha të mërkurën se nuk pritej arritja e ndonjë marrëveshjeje për të paktën një ose dy javë, megjithatë sekretari amerikan i Shtetit, Marco Rubio, tha të enjten se është shpresëplotë për një marrëveshje.

“Mendoj se jemi mĂ« pranĂ«, ndoshta mĂ« afĂ«r se sa kemi qenĂ« prej kohĂ«sh”, tha Rubio pĂ«r gazetarĂ«t nĂ« samitin e ASEAN-it nĂ« Malajzi.

Në disa runde bisedimesh indirekte mes Izraelit dhe grupit militant palestinez Hamas nuk është arritur ndonjë përparim që nga rifillimi i fushatës ushtarake izraelite në mars, pas një armëpushimi të mëparshëm.

Sulmet e përsëritura nga forcat izraelite javët e fundit kanë vrarë qindra banorë të Gazës, shumë prej tyre civilë, dhe kanë plagosur mijëra të tjerë, sipas autoriteteve lokale shëndetësore.

Presidenti amerikan, Donald Trump, u takua këtë javë me kryeministrin izraelit, Benjamin Netanyahu, për të diskutuar situatën në Gazë.

Zyrtari izraelit që ishte në Uashington me Netanyahun tha se, nëse të dyja palët pajtohen për planin e armëpushimit, Izraeli do ta përdorte atë periudhë për të ofruar një marrëveshje për paqe të përhershme që do të kërkonte çarmatosjen e Hamasit.

NĂ«se Hamasi refuzon, “ne do tĂ« vazhdojmĂ«â€ me operacionet ushtarake nĂ« GazĂ«, tha zyrtari nĂ« kushte anonimiteti.

Një zyrtar palestinez tha se bisedimet në Katar janë në krizë dhe se çështjet e diskutueshme, përfshirë nëse Izraeli do të vazhdojë të pushtojë pjesë të Gazës pas një armëpushimi, nuk janë zgjidhur ende.

Lufta nisi pasi Hamasi sulmoi Izraelin më 7 tetor 2023, duke vrarë rreth 1.200 njerëz dhe duke marrë peng 251 të tjerë.

Shumica e pengjeve janë liruar gjatë armëpushimeve të mëparshme.

Ofensiva e Izraelit në Gazë ka vrarë më shumë se 57.000 palestinezë, mbi gjysma e tyre gra dhe fëmijë, sipas Ministrisë së Shëndetësisë në Gazë./REL

The post Sulmi ajror izraelit vret 10 fëmijë pranë një qendre mjekësore në Gazë appeared first on Lapsi.al.

↗

Vrasja e Renis Dobrës/ I riu u ndoq nga një makinë nga Burreli deri në Ulëz

✇Lapsi
By: user 8

Detaje të reja janë zbardhur lidhur me ngjarjen që ka tronditur paraditen e sotme veriun. Trupi i 23-vjeçarit, Renis Dobra u gjet pranë liqenit të Shkopetit, ndërsa dyshohet se i riu është vrarë.

Sipas raportimeve, Dobra që po lëvizte i vetëm me makinë është ndjekur nga një tjetër automjet nga qyteti i Burrelit deri në Ulëz të Shkopetit. Lidhur me këtë grupi hetimor ka sekuestruar pamjet filmike të disa kamerash sigurie brenda qytetit të Burrelit, por në pjesën tjetër ku ka vijuar ndjekja mungojnë kamerat. Ka dyshime se i riu është rrëmbyer, dhunuar dhe më pas është hedhur bashkë më automjetin e tij pranë liqenit.

Siç u raportua më herët në trupin e viktimës janë konstatuar shenja të dukshme dhune, përfshirë mavijosje në zonën e fytit. Këto shenja përforcojnë dyshimet se i riu është mbytur fillimisht me litar dhe më pas është hedhur në zonën e Shkopetit, me qëllim për të fshehur krimin, por do të jetë autopsia e Mjekësisë Ligjore që do të përcaktojë shkaqet e vdekjes.

Hetimet janë përqendruar në dy pista kryesore. E para lidhet me një përplasje të mundshme për shkak të parcelave të kultivuara me kanabis dhe pista e dytë ka të bëjë me një konflikt të mundshëm për motive xhelozie apo lidhje sentimentale. Gjithashtu Dobra nuk ka precedentë të rëndë kriminalë dhe njihej vetëm për disa raste vjedhjesh.

The post Vrasja e Renis Dobrës/ I riu u ndoq nga një makinë nga Burreli deri në Ulëz appeared first on Lapsi.al.

↗

Renis Dobra u ndoq me makinë nga Burreli në Ulëz, sekuestrohen pamjet e kamerave

✇BoldNews
By: Elva

Detaje tĂ« reja janĂ« zbardhur mbi ngjarjen e rĂ«ndĂ« qĂ« tronditi kĂ«tĂ« tĂ« mĂ«rkurĂ« veriun e vendit, ku trupi i pajetĂ« i 23-vjeçarit Renis Dobra u gjet pranĂ« liqenit tĂ« Shkopetit. Sipas raportimeve dyshohet se i riu Ă«shtĂ« ndjekur nga njĂ« makinĂ« tjetĂ«r qĂ« nga Burreli deri nĂ« zonĂ«n e UlĂ«zĂ«s, ku mendohet se ka [
]

The post Renis Dobra u ndoq me makinë nga Burreli në Ulëz, sekuestrohen pamjet e kamerave appeared first on BoldNews.al.

↗

Nis heqja e barrikadave në Serbi, protestuesit kërkojnë lirimin e të ndaluarve

✇Lapsi
By: user7

Në Serbi kanë nisur të hiqen barrikadat dhe të normalizohet trafiku, pasi mijëra protestues antiqeveritarë në orët e para të 30 qershorit bllokuan rrugët në disa qytete serbe dhe kërkuan lirimin e protestuesve të cilët u ndaluan nga policia, teksa protestat po rrisin presionin ndaj presidentit populist, Aleksandar Vuçiç.

Protestuesit, tĂ« udhĂ«hequr nga studentĂ«t, vendosĂ«n barrikada metalike dhe kosha mbeturinash nĂ«pĂ«r rrugĂ«t e Beogradit dhe bllokuan urĂ«n Gazela, qĂ« gjendet mbi lumin Sava. AgjencitĂ« e lajmeve raportuan se protestuesit nĂ« Novi Sad – ku nisi kjo valĂ« protestash antiqeveritare tetĂ« muaj mĂ« parĂ« – rrethuan zyrat e PartisĂ« Progresive Sebe (SNS) tĂ« Vuçiçit, duke goditur ndĂ«rtesĂ«n me vezĂ«.

NjĂ« ueb-faqe Ă«shtĂ« krijuar nga studentĂ«t organizatorĂ« ku Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« e ditur se nĂ« 30 pika nĂ« kryeqytetin serb ishin ngritur barrikada, duke shtuar se veprime tĂ« ngjashme po kryeheshin nĂ« tĂ« paktĂ«n 22 qytete tĂ« tjera serbe. Protestat u intensifikuan pasi zyrtarĂ«t policorĂ« nisĂ«n tĂ« ndalonin pjesĂ«marrĂ«sit nĂ« tubimin masiv qĂ« u mbajt nĂ« Beograd mĂ« 28 qershor. Vuçiç deklaroi se agjencitĂ« e zbatimit tĂ« ligjit pritet tĂ« kryejnĂ« “shumĂ« mĂ« tepĂ«r arrestime”.

Turmat antiqeveritare u rikthyen në rrugë mbrëmjen e 29 qershorit, duke kërkuar lirimin e dhjetëra personave të ndaluar në natën e parë të protestës.

“Ata duhet t’i lirojnĂ« tĂ« ndaluarit. ËshtĂ« e shĂ«mtuar se si Qeveria trajton tĂ« rinjtĂ«. Ne duam tĂ« jetojmĂ« nĂ« njĂ« shtet tĂ« lirĂ«, siç kĂ«rkojnĂ« studentĂ«t”, tha Gordana Atalanc pĂ«r Radion Evropa e LirĂ«.

“Po u bĂ«jmĂ« thirrje institucioneve qĂ« tĂ« nisin tĂ« bĂ«jnĂ« punĂ«n e tyre. TĂ« arrestojnĂ« ata qĂ« janĂ« me tĂ« vĂ«rtetĂ« pĂ«rgjegjĂ«s pĂ«r dhunĂ«n. MbrĂ«mĂ« rrahĂ«n njerĂ«z, kapĂ«n kĂ«do qĂ« u dilte pĂ«rpara”, tha Millan Antonijeviç pĂ«r Radion Evropa e LirĂ«.

NjĂ« gazetar i REL-it raportoi se qindra persona po bllokonin nyjĂ«n kryesore tĂ« komunikacionit nĂ« Autokomanda, nĂ« njĂ« aksion tĂ« organizuar nga banorĂ«t e komunĂ«s Vozdovac. Sanja, studente nĂ« Fakultetin Juridik nĂ« Beograd, i tha Radios Evropa e LirĂ« se doli sĂ«rish nĂ« protestĂ« pĂ«r tĂ« “vazhduar luftĂ«n pĂ«r njĂ« shtet ligjor”.

Prokurorët kanë deklaruar se të ndaluarit do të mbahen deri në 48 orë, nën dyshimet për akte dhune dhe sulm ndaj policisë në Beograd gjatë protestës masive të organizuar nga studentët, në të cilën vlerësohet se morën pjesë 140.000 persona. Ministri i Brendshëm, Ivica Daçiq, tha më 29 qershor se policia ka ndaluar 77 persona, dhe të paktën 38 nga ta ishin ende në paraburgim.

Në tetë muajt e fundit, mijëra serbë, shpesh të udhëhequr nga grupe studentore, të cilëve gjithnjë e më shumë po u bashkohen qytetarë të tjerë, kanë protestuar kundër Vuçiqit dhe Qeverisë së tij. Protestat u nxitën pasi 16 persona vdiqën kur u shemb një strehë betoni në Stacionin Hekurudhor në Novi Sad më 1 nëntor 2024.

Protestuesit thanë se tragjedia u shkaktua nga korrupsioni dhe paaftësia e autoriteteve dhe protestat shpejt u shpërndan shpejt, duke reflektuar një zemërim më të gjerë ndaj Vuçiqit, mandati pesëvjeçar i të cilit pritet të përfundojë më 2027. Vuçiç është president i Serbisë që nga viti 2017 dhe paraprakisht për tre vjet kishte qenë kryeministër.

Zgjedhjet parlamentare në Serbi pritet të mbahen në fund të vitit të ardhshëm. Vuçiç dhe Qeveria e tij kanë mohuar akuzat për korrupsion dhe kanë deklaruar se janë duke hetuar tragjedinë në Novi Sad, ku dhjetëra zyrtarë janë arrestuar në kuadër të hetimeve për këtë ngjarje.

GjatĂ« fundjavĂ«s, grupe mĂ« tĂ« vogla tĂ« mbĂ«shtetĂ«sve tĂ« QeverisĂ« po ashtu kanĂ« protestuar nĂ« Beograd. Vuçiç, i cili po pĂ«rpiqet tĂ« balancojĂ« lidhjet me aleaten tradicionale RusinĂ« dhe PerĂ«ndimin – duke synuar qĂ« shteti i tij tĂ« bĂ«het anĂ«tar i Bashkimit Evropian – ka akuzuar “fuqitĂ« e huaja” – duke mos treguar se pĂ«r kĂ« e ka fjalĂ«n – si nxitĂ«se tĂ« protestave tĂ« fundit.

“Shteti do tĂ« mbrohet dhe banditĂ«t do tĂ« pĂ«rballen me drejtĂ«sinĂ«â€, u tha ai gazetarĂ«ve pas natĂ«s sĂ« parĂ« tĂ« protestave./REL

The post Nis heqja e barrikadave në Serbi, protestuesit kërkojnë lirimin e të ndaluarve appeared first on Lapsi.al.

↗

KOMENT – Cilat janĂ« dy pikat mĂ« tĂ« cenueshme tĂ« Ballkanit nga kriza nĂ« LM

✇Agjencia Telegrafike Shqiptare
By: Oliver Serani

TIRANE, 29 qershor /ATSH/ – Pasojat ekonomike pĂ«r vendet e Ballkanit PerĂ«ndimor nga konflikti nĂ« Lindjen e Mesme janĂ« indirekte dhe tĂ« kufizuara, sipas tĂ« dhĂ«nave pĂ«r tregtinĂ« e jashtme dhe analizave tĂ« ekspertĂ«ve ekonomikĂ«.

Ata thonë se ndikimi është më i dukshëm përmes qëndrimeve ideologjike ose përplasjeve gjeopolitike.

 Mal i Zi

Turizmi në këtë vend tashmë po përjeton pasoja negative, për shkak të anulimit të dhjetëra fluturimeve dhe rezervimeve hoteliere nga Izraeli.

“Tri linja ajrore izraelite i kanĂ« pezulluar pĂ«rkohĂ«sisht fluturimet e pasagjerĂ«ve pĂ«r nĂ« Mal tĂ« Zi. Ato kanĂ« anuluar mĂ« shumĂ« se 70 fluturime pĂ«r nĂ« Tivat, tĂ« planifikuara deri nĂ« fund tĂ« qershorit”, thanĂ« nga Aeroporti i Malit tĂ« Zi pĂ«r Radion Evropa e LirĂ«.

Sulmet e Izraelit dhe Shteteve të Bashkuara kundër objekteve bërthamore dhe ushtarake në Iran, si dhe kërcënimet për mbylljen e rrugëve kryesore ujore shkaktuan një tronditje të lehtë në tregun e naftës dhe rritën çmimet e naftës bruto dhe të derivateve të saj.

Zhvillimet e mëtejshme të mundshme, pas arritjes së një armëpushimi, janë kryesisht hipotetike dhe varen nga ajo nëse dhe sa do të përshkallëzohet konflikti dhe nëse do të shkaktojë trazira më të mëdha në tregun global të energjisë.

Fluturime të anuluara për në Mal të Zi

Trafiku ajror nga Izraeli në Mal të Zi, sipas informacioneve të fundit, është pezulluar deri më 30 qershor.

Deri tani është konfirmuar se turistët izraelitë i kanë anuluar rezervimet e tyre në hotelet e Kollashinit, në pjesën veriore të Malit të Zi.

Këtë e ka bërë të ditur Zorica Millashinoviq, drejtoreshë e Organizatës Turistike të Kollashinit, në një deklaratë për televizionin shtetëror malazez.

Verën e kaluar, mbi 130.000 udhëtarë nga Izraeli kanë mbërritur në Mal të Zi me avion.

“Nga prilli deri nĂ« tetor, rreth 112.000 pasagjerĂ« kanĂ« pĂ«rdorur linjĂ«n Tel Aviv – Tivat, ndĂ«rsa mĂ« shumĂ« se 18.500 kanĂ« pĂ«rdorur atĂ« Tel Aviv – PodgoricĂ«â€, bĂ«nĂ« tĂ« ditur nga Aeroporti i Malit tĂ« Zi pĂ«r Radion Evropa e LirĂ«.

Ministrja e Turizmit e Malit të Zi, Simonida Kordiq, ka thënë më herët se viti 2024 ka qenë një vit rekord për numrin e turistëve izraelitë.

TĂ« dhĂ«nat nga Zyra ShtetĂ«rore e Statistikave – Monstat tregojnĂ« se, vitin e kaluar, nĂ« Mal tĂ« Zi kanĂ« qenĂ« 74.000 turistĂ« nga Izraeli, tĂ« cilĂ«t kanĂ« kaluar 249.000 net.

Sipas këtyre të dhënave, ata kanë qenë turistët joevropianë më të shumtë në atë vend dhe numri i tyre është rritur vazhdimisht që nga viti 2021.

Për këtë vit ishte paralajmëruar mbërritja e 200.000 turistëve nga Izraeli në Mal të Zi. Kjo, sipas deklaratës së Nimrod Rinotit, konsull nderi i Malit të Zi në Izrael, dhënë në muajin maj.

Ministria e EnergjisĂ« nĂ« kĂ«tĂ« vend paralajmĂ«roi se, “pĂ«r shkak tĂ« pĂ«rshkallĂ«zimit aktual tĂ« konfliktit nĂ« Lindjen e Mesme”, çmimet e naftĂ«s mund tĂ« rriten, por shtoi se furnizimi me produkte nafte nuk Ă«shtĂ« i kĂ«rcĂ«nuar pĂ«r momentin.

“Kujtoj se nĂ« vitin 2022 [kur filloi pushtimi rus i UkrainĂ«s], çmimet e produkteve dhe shĂ«rbimeve tĂ« shumta u rritĂ«n pa ndonjĂ« bazĂ« realiste, dhe ato çmime nuk u kthyen mĂ«, edhe pse çmimet e karburanteve tani janĂ« pothuajse 25 pĂ«r qind mĂ« tĂ« ulĂ«ta. NjĂ« praktikĂ« e tillĂ« Ă«shtĂ« e papĂ«rgjegjshme”, tha ministri i EnergjisĂ« nĂ« Mal tĂ« Zi, Admir Shahmanoviq.

Ai shtoi se krizat globale nuk duhet të lejohen të përdoren si justifikim për rritje të çmimeve.

Kriza energjetike, rrezik kryesor për Serbinë

“NĂ« rast tĂ« njĂ« shpĂ«rthimi tĂ« krizĂ«s nĂ« Lindjen e Mesme, rreziku kryesor ekonomik pĂ«r SerbinĂ« lidhet me burimet e energjisĂ«, kryesisht naftĂ«n dhe gazin”, thotĂ« pĂ«r Radion Evropa e LirĂ« Branimir Jovanoviq, nga Instituti i VjenĂ«s pĂ«r Studime Ekonomike NdĂ«rkombĂ«tare.

Ai paralajmĂ«ron se nĂ«se pĂ«rsĂ«ritet skenari i vitit 2022 – kur pas shpĂ«rthimit tĂ« luftĂ«s nĂ« UkrainĂ«, çmimet e energjisĂ« mbetĂ«n nĂ« njĂ« nivel mĂ« tĂ« lartĂ« pĂ«r disa muaj – ai do tĂ« çojĂ« nĂ« rritje tĂ« çmimeve dhe pĂ«rkeqĂ«sim tĂ« standardeve tĂ« jetesĂ«s.

Kosova veçanërisht e ekspozuar

Adrian Shtuni, nga Qendra Ndërkombëtare kundër Terrorizmit, thekson se Kosova është veçanërisht e ndjeshme ndaj pasojave ekonomike që mund të shkaktojë konflikti në Lindjen e Mesme.

Ai shpjegon se situata do të përkeqësohej ndjeshëm në rast se Irani vendos të mbyllë Ngushticën e Hormuzit, nga kalon rreth 20 për qind e konsumit global të naftës dhe gazit natyror.

Varësia energjetike e Maqedonisë së Veriut

Derisa sulmet midis Iranit dhe Izraelit vazhdonin, çmimet e energjisë luhateshin. Për pasojë, në tregun e Maqedonisë së Veriut kishte disa rritje të çmimeve të naftës.

Pritjet e udhëheqësve të Komisionit Rregullator të Energjisë në këtë vend janë që trendi i stabilizimit të çmimeve të naftës të vazhdojë, duke pasur parasysh armëpushimin e shpallur disa ditë më parë mes Izraelit dhe Iranit.

“Besoj se do tĂ« kemi stabilizim tĂ« çmimeve tĂ« produkteve tĂ« naftĂ«s dhe çmimeve tĂ« gazit natyror, e rrjedhimisht edhe tĂ« çmimeve tĂ« energjisĂ« elektrike”, thotĂ« pĂ«r Radion Evropa e LirĂ« kryetari i Komisionit Rregullator tĂ« EnergjisĂ«, Marko Bislimoski.

Udhëheqësi i Unionit të Dhomave të Tregtisë, Trajan Angelovski, thotë se është jashtëzakonisht e rëndësishme që të mos ketë veprime ushtarake, sepse çmimet e energjisë mund të prishin shumë gjëra, shkruan REL.   /os/

The post KOMENT – Cilat janĂ« dy pikat mĂ« tĂ« cenueshme tĂ« Ballkanit nga kriza nĂ« LM appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.

↗

Të paktën 34 persona të vrarë në Gazë teksa rriten shpresat për armëpushim

✇Lapsi
By: user7

Të paktën 34 persona janë vrarë në Gazë si pasojë e sulmeve izraelite, kanë bërë të ditur autoritetet shëndetësore të Gazës. Sulmet është raportuar të kenë nisur të premten dhe kanë vazhduar në mëngjesin e së shtunës. Në mesin e të vrarëve janë 12 persona në stadiumin e qytetit të Gazës, ku po strehoheshin njerëzit, sipas stafit të spitalit Shifa.

Raportimet pĂ«r sulmet vijnĂ« teksa presidenti amerikan, Donald Trump ka thĂ«nĂ« se marrĂ«veshja pĂ«r armĂ«pushim mund tĂ« arrihet brenda javĂ«s tjetĂ«r. Duke pranuar pyetje nga gazetarĂ«t nĂ« ZyrĂ«n Ovale tĂ« premten, presdidenti ka thĂ«nĂ« se “po punojmĂ« nĂ« GazĂ« dhe po pĂ«rpiqemi tĂ« kujdesemi pĂ«r tĂ«â€.

NjĂ« zyrtar nĂ« dijeni me zhvillimet i ka thĂ«nĂ« agjencisĂ« sĂ« lajmeve Associated Press se ministri izraelit pĂ«r Çështje Strategjike, Ron Dermer, do tĂ« arrijĂ« tĂ« Uashington javĂ«n e ardhshme pĂ«r tĂ« diskutuar armĂ«pushimin nĂ« GazĂ«, situatĂ«n me Iranin dhe tema tjera.

Bisedimet janë ndalur dhe kanë vazhduar disa herë prej kur Izraeli ka thyer armëpushimin e fundit në mars dhe ka vazhduar fushatën ushtarake në Gazë, duke e përkeqësuar edhe më tej krizën humanitare.

Rreth 50 pengje vazhdojnĂ« tĂ« jenĂ« nĂ« GazĂ«, dhe mĂ« pak se gjysma e tyre besohet se janĂ« gjallĂ«. Ata janĂ« pjesĂ« e rreth 250 pengjeve qĂ« janĂ« marrĂ« nga Hamasi – grup palestinez i shpallur terrorist nga Shtetet e Bashkuara dhe fuqi tjera – nĂ« sulmin kundĂ«r Izraelit, mĂ« 7 tetor 2023, duke nxitur kĂ«shtu luftĂ«n qĂ« vazhdon tash e 21 muaj.

Si pasojë e luftës janë vrarë mbi 56.000 palestinezë, sipas autoriteteve shëndetësore të Gazës. Prej tyre, shumica besohet se janë gra dhe fëmijë.

Shpresat pĂ«r marrĂ«veshje janĂ« rritur me pĂ«rfshirjen e Trumpit nĂ« kĂ«tĂ« çështje. Hamasi ka thĂ«nĂ« se Ă«shtĂ« i gatshĂ«m t’i lirojĂ« pengjet nĂ« kĂ«mbim tĂ« pĂ«rfundimit tĂ« luftĂ«s nĂ« GazĂ«. Kryeministri izraelit, Benjamin Netanyahu, ka thĂ«nĂ« se do t’i japĂ« fund luftĂ«s vetĂ«m pasi tĂ« çarmatoset Hamasi, diçka qĂ« grupi e ka hedhur poshtĂ«.

Ndërkohë, palestinezët e uritur janë duke jetuar në situatë të përshkruar si katastrofike. Pas bllokimit të të gjitha ndihmave për dy muaj e gjysmë, Izraeli e ka lejuar një pjesë të vogël të ndihmave në territorin e Gazës në mesin e muajit maj./REL

The post Të paktën 34 persona të vrarë në Gazë teksa rriten shpresat për armëpushim appeared first on Lapsi.al.

↗

Mes luftërave globale, gratë afgane druajnë se harrohen nga Perëndimi

✇Lapsi
By: user7

Që nga rikthimi i talibanëve në pushtet gati katër vjet më parë, shumica e grave i kanë humbur vendet e punës, për shkak të ndalimeve dhe kufizimeve të ashpra të lirive të tyre. Ameena është ndër të paktat që punon ende.

Por, tani, ajo dhe pak gra tĂ« tjera si ajo, kanĂ« njĂ« shqetĂ«sim tjetĂ«r – se luftĂ«rat, si ato nĂ« UkrainĂ« dhe Lindjen e Mesme, si dhe ndryshimet e politikave tĂ« jashtme tĂ« vendeve perĂ«ndimore, do ta pĂ«rkeqĂ«sojnĂ« edhe mĂ« tej gjendjen e rĂ«ndĂ« tĂ« tĂ« drejtave tĂ« grave nĂ« Afganistan, nĂ«n sundimin e talibanĂ«ve.

“TalibanĂ«t po ia dalin mbanĂ« me shtypjen e tyre ndaj nesh, sepse e dinĂ« se Afganistani nuk Ă«shtĂ« mĂ« prioritet pĂ«r bashkĂ«sinĂ« ndĂ«rkombĂ«tare”, thotĂ« Ameena.

Ameena – emri i sĂ« cilĂ«s Ă«shtĂ« ndryshuar pĂ«r shkak tĂ« shqetĂ«simeve pĂ«r sigurinĂ« – thotĂ« se puna nĂ« njĂ« medium privat Ă«shtĂ« jetike pĂ«r “mbijetesĂ«n e saj si financiare, ashtu edhe mendore”. Paga e saj prej rreth 170 dollarĂ«sh nĂ« muaj nuk e ndihmon vetĂ«m tĂ« sigurojĂ« ushqim pĂ«r prindĂ«rit dhe familjen e saj.

“TĂ« kesh mundĂ«si tĂ« punosh, pĂ«r mua Ă«shtĂ« shumĂ« mĂ« tepĂ«r se paratĂ«: i jep kuptim jetĂ«s sime, ndiej se po bĂ«j diçka me jetĂ«n time. Do tĂ« çmendesha po tĂ« detyrohesha tĂ« rrija e mbyllur mes katĂ«r mureve tĂ« shtĂ«pisĂ«, ashtu si shumica e grave nĂ« vendin tim sot”, thotĂ« 25-vjeçarja pĂ«r Radion Evropa e LirĂ«.

Por, Ameena ka frikĂ« se “laku po shtrĂ«ngohet edhe mĂ« shumĂ«â€ rreth lirisĂ« sĂ« grave nĂ« Afganistan, sidomos jashtĂ« Kabulit. Sipas saj, talibanĂ«t po i kufizojnĂ« edhe mĂ« tepĂ«r tĂ« drejtat e grave, duke ua mohuar ato qĂ« i kishin fituar gjatĂ« 20 vjetĂ«ve tĂ« qeverisĂ« sĂ« mbĂ«shtetur nga PerĂ«ndimi, pĂ«rpara se ajo tĂ« rrĂ«zohej nĂ« gusht tĂ« vitit 2021. Edhe pse talibanĂ«t premtuan se do tĂ« krijonin njĂ« qeveri gjithĂ«pĂ«rfshirĂ«se, do t’i respektonin tĂ« drejtat themelore tĂ« njeriut dhe do tĂ« ndalonin qĂ« Afganistani tĂ« pĂ«rdorej si bazĂ« pĂ«r grupet ekstremiste ndĂ«rkombĂ«tare, ata nuk i pĂ«rmbushĂ«n kĂ«to premtime.

Regjimi i ashpĂ«r islamist ka ndaluar nĂ« mĂ«nyrĂ« sistematike qasjen e grave dhe vajzave afgane nĂ« arsim, punĂ«sim dhe lĂ«vizje tĂ« lirĂ«, duke i ndaluar tĂ« mbajnĂ« edhe role tĂ« rĂ«ndĂ«sishme nĂ« qeveri ose shoqĂ«ri. OKB-ja e ka dĂ«nuar trajtimin e grave afgane nga talibanĂ«t si “aparteid gjinor” dhe ka nxjerrĂ« nĂ« pah zhdukjen sistematike tĂ« tyre nga jeta publike dhe dĂ«nimet e rĂ«nda pĂ«r rezistencĂ«n.

Në një raport të publikuar muajin e kaluar, Zyra e Kombeve të Bashkuara në Afganistan (UNAMA) dokumentoi diskriminimin e vazhdueshëm dhe të gjerë ndaj grave dhe theksoi se Ministria për Përhapjen e Virtyteve dhe Parandalimin e Veseve ka zbatuar ligje të rrepta të moralit, të miratuara nga udhëheqësi suprem shpirtëror, Haibatullah Akhundzada, në vitin 2024.

Urdhërarrestet e Gjykatës Ndërkombëtare Penale

Ligjet e moralit tĂ« talibanĂ«ve, mes tjerash, i ndalojnĂ« gratĂ« tĂ« flasin ose t’i tregojnĂ« fytyrat e tyre nĂ« publik, tĂ« shkojnĂ« nĂ« parqe publike dhe argĂ«tuese, si dhe tĂ« udhĂ«tojnĂ« ose tĂ« hanĂ« jashtĂ« pa njĂ« kujdestar mashkull. Palestrat dhe sallonet e bukurisĂ« pĂ«r gra janĂ« mbyllur nĂ« tĂ« gjithĂ« vendin.

Më herët këtë vit, Gjykata Ndërkombëtare Penale ka lëshuar urdhërarreste për Akhundzadën dhe kryetarin e Gjykatës Supreme të talibanëve, Abdul Hakim Haqqani, duke i akuzuar për persekutimin e grave. Qeverisja e talibanëve i ka hedhur poshtë urdhërarrestet, ashtu si edhe dënimet e OKB-së për politikat e tyre kufizuese mbi të drejtat e grave.

Shkaku kryesor i shkeljeve të të drejtave të grave në Afganistan mbeten politikat shtypëse të talibanëve, por konfliktet në botë dhe ndryshimet në prioritetet ndërkombëtare janë duke e vështirësuar edhe më shumë situatën për gratë afgane.

Mbajtja në fokus e të drejtave të grave

Vendimi i fundit i administratĂ«s sĂ« presidentit amerikan, Donald Trump, pĂ«r tĂ« reduktuar ndjeshĂ«m programin e saj tĂ« ndihmave, USAID, Ă«shtĂ« njĂ« nga kĂ«to ndryshime. Sipas grupit avokues OneAid, kjo masĂ« do t’i kushtojĂ« Afganistanit mĂ« shumĂ« se 500 milionĂ« dollarĂ« ndihma, qĂ« nuk do tĂ« arrijnĂ« nĂ« kĂ«tĂ« vend.

“Duket sikur Afganistani dhe problemet e tij, pĂ«rfshirĂ« edhe tĂ« drejtat e grave, janĂ« harruar nga PerĂ«ndimi”, thotĂ« Rahila Yousofi, gazetare e pavarur afgane, e cila sĂ« voni ka lĂ«nĂ« Kabulin dhe Ă«shtĂ« larguar nĂ« Pakistanin fqinj.

“Afganistani po largohet gjithnjĂ« e mĂ« shumĂ« nga radari, pĂ«r shkak tĂ« konflikteve tĂ« reja, si ato nĂ« Iran dhe nĂ« GazĂ«. Shtetet perĂ«ndimore, gjithashtu, po pĂ«rqendrohen mĂ« shumĂ« te çështjet e tyre tĂ« brendshme, natyrisht”, thotĂ« ajo pĂ«r Radion Evropa e LirĂ«. NdĂ«rsa vĂ«mendja e botĂ«s po shpĂ«rndahet, shumĂ« aktiviste pĂ«r tĂ« drejtat e grave nĂ« Afganistan po punojnĂ« edhe mĂ« shumĂ« pĂ«r t’i mbajtur kĂ«to çështje nĂ« fokusin ndĂ«rkombĂ«tar.

Fawzia Koofi, ish-anĂ«tare e parlamentit dhe themeluese e grupit GratĂ« pĂ«r Afganistanin, Ă«shtĂ« njĂ« nga aktivistet qĂ« punon me OrganizatĂ«n e Kombeve tĂ« Bashkuara, GjykatĂ«n NdĂ«rkombĂ«tare tĂ« DrejtĂ«sisĂ«, GjykatĂ«n NdĂ«rkombĂ«tare Penale dhe grupe tĂ« tĂ« drejtave tĂ« njeriut, pĂ«r tĂ« dokumentuar “shkeljet e rĂ«nda tĂ« vazhdueshme” tĂ« tĂ« drejtave tĂ« grave nĂ« Afganistan.

Koofi u bĂ«n thirrje qeverive perĂ«ndimore qĂ« tĂ« mos braktisin Afganistanin dhe gratĂ« e tij, duke thĂ«nĂ« se “njĂ« veprim i tillĂ« do tĂ« ishte gabim, pĂ«r tĂ« cilin mund tĂ« pendohen mĂ« vonĂ«â€.

“Ndikimi” te talibanĂ«t

Pavarësisht varfërisë së thellë që ka përfshirë Afganistanin, Qeveria e talibanëve nuk pranon që ndihmat e Perëndimit të kushtëzohen me respektimin e të drejtave të grave dhe pakicave etnike. Në vend se me Perëndimin, autoritetet talibane në Kabul po bashkëpunojnë me vende si Kina, Rusia dhe shtetet e Azisë Qendrore, që nuk u kushtojnë shumë rëndësi të drejtave të njeriut.

Këto vende kanë krijuar marrëdhënie tregtare, ekonomike dhe politike me Qeverinë e talibanëve, e cila nuk është njohur zyrtarisht nga asnjë vend në botë.

“PerĂ«ndimi ka ende ndikim tĂ« madh mbi talibanĂ«t”, thotĂ« Yousofi.

“TalibanĂ«t janĂ« tĂ« dĂ«shpĂ«ruar pĂ«r t’u njohur ndĂ«rkombĂ«tarisht. PerĂ«ndimi nuk duhet t’i japĂ« legjitimitet QeverisĂ« talibane nĂ«se ajo vazhdon t’i injorojĂ« ankesat e popullit tĂ« Afganistanit”,pĂ«rfundon ajo./REL

The post Mes luftërave globale, gratë afgane druajnë se harrohen nga Perëndimi appeared first on Lapsi.al.

↗

ÇfarĂ« do tĂ« thotĂ« objektivi i ri i NATO-s pĂ«r shpenzime nĂ« mbrojtje?

✇Lapsi
By: user7

LiderĂ«t e vendeve anĂ«tare tĂ« OrganizatĂ«s sĂ« Traktatit tĂ« Atlantikut Verior (NATO) pritet tĂ« pajtohen pĂ«r objektivin e ri tĂ« madh pĂ«r shpenzime nĂ« mbrojtje nĂ« njĂ« samit tĂ« aleancĂ«s qĂ« mbahet tĂ« mĂ«rkurĂ«n nĂ« HagĂ«. KĂ«rkesa pĂ«r rritje tĂ« shpenzimeve vjen nga presidenti amerikan, Donald Trump. Ata pritet tĂ« pajtohen qĂ« vendet anĂ«tare tĂ« NATO-s tĂ« shpenzojnĂ« 5 pĂ«r qind tĂ« prodhimit tĂ« tyre tĂ« brendshĂ«m bruto – nĂ« mbrojtje dhe pĂ«r investime tĂ« lidhura me mbrojtjen dhe sigurinĂ«.

Kjo Ă«shtĂ« rritje e konsiderueshme, nĂ« krahasim me synimin aktual prej 2 pĂ«r qind, qĂ« Ă«shtĂ« miratuar nĂ« samitin e aleancĂ«s nĂ« Uells mĂ« 2014. Por, targeti i ri do tĂ« matet ndryshe. Vendet anĂ«tare tĂ« NATO-s pritet tĂ« shpenzojnĂ« 3.5 pĂ«r qind tĂ« prodhimit tĂ« brendshĂ«m bruto nĂ« mbrojtje, pĂ«rfshirĂ« armĂ«t dhe trupat ushtarake. Pjesa tjetĂ«r prej 1.5 pĂ«r qind fokusohet nĂ« investime tĂ« lidhura me sigurinĂ« – sikurse adaptimi i rrugĂ«ve, urave dhe porteve pĂ«r pajisje ushtarake, nĂ« siguri kibernetike dhe mbrojtje tĂ« gazsjellĂ«sve tĂ« energjisĂ«. E jashtĂ«zakonshme pĂ«r shumicĂ«n prej tyre.

Janë 22 vende të aleancës me 32 anëtarë që shpenzuan 2 për qind të prodhimit të brendshëm bruto apo më tepër në mbrojtje gjatë vitit të kaluar. Në tërësi, vendet anëtare kanë shpenzuar vitin e kaluar 2.61 të prodhimit të brendshëm bruto të NATO-s në mbrojtje, sipas vlerësimeve të aleancës. Mirëpo, kjo shifër ndryshon nëse analizohen vendet individualisht. Për shembull, Polonia shpenzon më shumë se 4 për qind të prodhimit të brendshëm bruto në mbrojtje, duke e renditur këtë shtet të parin në këtë drejtim. Në fund të listës është Spanja me 1.3 për qind.

MĂ« 2035. Objektivi mund tĂ« ndryshohet pas njĂ« rishikimi qĂ« planifikohet tĂ« bĂ«het mĂ« 2029. ËshtĂ« e vĂ«shtirĂ« qĂ« tĂ« saktĂ«sohet me numra, sepse gjithçka do tĂ« varet se sa tĂ« mĂ«dha do tĂ« jenĂ« kĂ«to ekonomi nĂ« tĂ« ardhmen. Po ashtu, NATO-ja aktualisht nuk i mat shpenzimet nĂ« kategorinĂ« e mbrojtjes dhe tĂ« investimeve nĂ« sektorin e sigurisĂ« – prandaj nuk ekziston njĂ« vlerĂ« fillestare e krahasimit. Por, vendet e NATO-s kanĂ« shpenzuar mbi 1.3 trilion dollarĂ« nĂ« mbrojtje mĂ« 2024, nĂ« krahasim me gati 1 trilion me çmimet e vitit 2021. NĂ«se tĂ« gjitha vendet e NATO-s do tĂ« shpenzonin 3.5 pĂ«r qind tĂ« prodhimit tĂ« brendshĂ«m bruto nĂ« mbrojtje vitin e kaluar, shifra do tĂ« shkonte nĂ« 1.75 trilion dollarĂ«.

Kjo do tĂ« thotĂ« se arritja e objektivit mund tĂ« nĂ«nkuptojĂ« qindra miliarda dollarĂ« mĂ« shumĂ« nĂ« vit, nĂ« krahasim me shpenzimet aktuale. Lufta e RusisĂ« nĂ« UkrainĂ«, shqetĂ«simet pĂ«r njĂ« kĂ«rcĂ«nim potencial nga Rusia nĂ« tĂ« ardhmen dhe presioni amerikan, i kanĂ« shtyrĂ« kryeqytetet evropiane qĂ« t’i rrisin shpenzimet nĂ« mbrojtje dhe tĂ« planifikojnĂ« rritje edhe mĂ« tĂ« madhe nĂ« tĂ« ardhmen.

“Rusia mund tĂ« jetĂ« e gatshme tĂ« pĂ«rdorĂ« forcĂ« ushtarake kundĂ«r NATO-s brenda pesĂ« vjetĂ«ve”, ka thĂ«nĂ« Sekretari i PĂ«rgjithshĂ«m i NATO-s, Mark Rutte mĂ« herĂ«t gjatĂ« muajit.

Evropa Ă«shtĂ« duke u pĂ«rgatitur, gjithashtu, pĂ«r mundĂ«sinĂ« qĂ« nĂ«n udhĂ«heqjen e presidentit Trump, Shtetet e Bashkuara do t’i tĂ«rheqin disa trupa ushtarake nga Evropa.

“Amerika nuk mund tĂ« jetĂ« nĂ« çdo vend gjatĂ« gjithĂ« kohĂ«s, dhe as nuk duhet tĂ« jetĂ«â€, ka thĂ«nĂ« Sekretari amerikan i Mbrojtjes, Pete Hegseth mĂ« herĂ«t gjatĂ« vitit.

NATO-ja Ă«shtĂ« pajtuar kĂ«tĂ« muaj pĂ«r kapacitete tĂ« reja ushtarake – pĂ«r trupat ushtarake, njĂ«sitet ushtarake, armĂ«t, dhe pajisjet qĂ« NATO-ja beson se secili shtet duhet t’i ketĂ« pĂ«r tĂ« mbrojtur veten dhe aleancĂ«n. KĂ«to targete janĂ« konfidenciale, mirĂ«po Rutte ka thĂ«nĂ« se shtetet janĂ« pajtuar qĂ« duhet investuar mĂ« tepĂ«r nĂ« “mbrojtje ajrore, aeroplanĂ« luftarakĂ«, tanke, dronĂ«, personel dhe logjistikĂ«â€.

Jo. Kryeministri spanjoll, Pedro Sanchez ka thĂ«nĂ« se shteti i tij mund t’i pĂ«rmbushĂ« objektivat ushtarake duke shpenzuar vetĂ«m 2.1 pĂ«r qind tĂ« prodhimit tĂ« brendshĂ«m bruto. Qeveria e tij e ka miratuar njĂ« draft-deklaratĂ« pĂ«rmes sĂ« cilĂ«s pĂ«rcakton se nuk synon tĂ« shpenzojĂ« mĂ« shumĂ«. Disa analistĂ« kanĂ« thĂ«nĂ« se ka shtete qĂ« janĂ« shprehur tĂ« gatshme pĂ«r t’i rritur shpenzimet, ndonĂ«se nuk do tĂ« kenĂ« kapacitete.

Aleatët e NATO-s ndajnë një pjesë shumë më të vogël të ekonomisë së tyre për mbrojtje, në krahasim me Rusinë, mirëpo së bashku, ato shpenzojnë shumë më tepër sesa Moska. Shpenzimet e Rusisë në ushtri janë rritur për 38 për qind më 2024, duke arritur në 149 miliardë apo 7.1 për qind e l prodhimit të brendshëm bruto, sipas Institutit të Stokholmit për Kërkime Ndërkombëtare të Paqes (SIPRI).

Kina, shteti i dytë më i madh në botë për shpenzime ushtarake, vlerësohet të ketë ndarë 1.7 për qind të prodhimit të brendshëm bruto në këtë drejtim, sipas SIPRI-it. Në vendet anëtare të NATO-s, mbrojtja e zë një hapësirë të vogël në buxhetet shtetërore. Shpenzimet ushtarake përbënin 3.2 për qind të shpenzimeve qeveritare në Itali, 3.6 për qind në Francë dhe 8.5 për qind në Poloni më 2023, sipas të dhënave të SIPRI-t. Në Rusi, atë vit, shpenzimet ushtarake përbënin 19 për qind të shpenzimeve qeveritare./ REL

The post ÇfarĂ« do tĂ« thotĂ« objektivi i ri i NATO-s pĂ«r shpenzime nĂ« mbrojtje? appeared first on Lapsi.al.

↗

Spanja e kundërshton rritjen e shpenzimeve për mbrojtjen e NATO-s

✇Abc News
By: Rovena

Spanja e ka hedhur poshtĂ« kĂ«rkesĂ«n e NATO-s pĂ«r t’i shpenzuar 5 pĂ«r qind tĂ« prodhimit tĂ« brendshĂ«m bruto (PBB) pĂ«r nevojat e mbrojtjes, duke e quajtur atĂ« “tĂ« paarsyeshĂ«m”.

NĂ« njĂ« letĂ«r dĂ«rguar tĂ« enjten sekretarit tĂ« PĂ«rgjithshĂ«m tĂ« NATO-s, Mark Rutte, kryeministri spanjoll, Pedro Sanchez, tha se Spanja “nuk mund tĂ« zotohet pĂ«r njĂ« synim tĂ« veçantĂ« shpenzimesh nĂ« pĂ«rqindje tĂ« prodhimit tĂ« brendshĂ«m bruto” nĂ« samitin e ardhshĂ«m tĂ« NATO-s nĂ« HagĂ«.

Shumica e vendeve aleate tĂ« Shteteve tĂ« Bashkuara tĂ« AmerikĂ«s nĂ« NATO pritet ta mbĂ«shtesin kĂ«rkesĂ«n e presidentit amerikan, Donald Trump, qĂ« ato t’i shpenzojnĂ« 5 pĂ«r qind tĂ« prodhimit tĂ« brendshĂ«m bruto pĂ«r nevojat e tyre ushtarak dhe tĂ« mbrojtjes.

Në fillim të qershorit, Suedia dhe Holanda thanë se synojnë ta arrijnë këtë synim të ri.

Nga 32 vende sa ka aleanca ushtarake, Spanja është vendi me shpenzimet më të ulëta për mbrojtje, pasi i harxhon më pak se 2 për qind të prodhimit të brendshëm bruto për mbrojtjen.

NĂ« prill, Sanchez tha se Qeveria spanjolle do t’i rrisĂ« shpenzimet pĂ«r mbrojtjen pĂ«r 10.5 miliardĂ« euro pĂ«r ta arritur cakun e mĂ«parshĂ«m tĂ« NATO-s prej 2 pĂ«r qind tĂ« prodhimi tĂ« brendshĂ«m bruto./REL

↗

Sot feston ditëlindjen aktori komik Stan Laurel

✇KultPlus
By: Kult Plus

16 Qershor 1890 – Lindi Stan Laurel (1890 – 1965), njĂ« ndĂ«r figurat mĂ« tĂ« dashura tĂ« komedisĂ« klasike.

Stan Laurel, aktori dhe komediani anglez, mbeti i pavdekshëm falë dysheve të tij me Oliver Hardy, duke krijuar njërin nga duetet më ikonike të humorit në historinë e kinemasë: Laurel & Hardy.

Me mimikën e tij të pafajshme, sytë e mëdhenj plot habitje, dhe lëvizjet e ngathëta por plot finesë, Stan Laurel nuk kishte nevojë për shumë fjalë për të nxjerrë të qeshura nga publiku.

Ai ishte mjeshtër i komedisë fizike, i detajeve të vogla, i një thjeshtësie që shkëlqente në ekran.
Filmat e tyre bardh e zi, pa efekte, por me shumë zemër, janë ende të dashur edhe sot.

Sepse e qeshura e sinqertë  nuk plaket kurrĂ«. Sot kujtojmĂ« njĂ« gjigand tĂ« vogĂ«l nĂ« trup, por tĂ« madh nĂ« ndikim, shkruan naishtedikur./KuktPlus.com

Screenshot
↗

Forcat izraelite konfiskojnë anijen e nisur drejt Gazës

✇Lapsi
By: user7

Forcat detare izraelite e kanë ndalur dhe konfiskuar të hënën një anije bamirësie, e cila po përpiqej të thyente bllokadën detare në Gazën e shkatërruar nga lufta.

Anija me ekuipazh prej 12 personash, përfshirë aktivisten Greta Thunberg, tani është duke u dërguar në një port në Izrael.

Jahti me flamur britanik, Madleen, i operuar nga Koalicioni i Flotës së Lirisë propalestineze (FFC), synonte të dërgonte një sasi simbolike ndihmash në Gazë të hënën pasdite dhe të rriste ndërgjegjësimin ndërkombëtar për krizën humanitare në territorin palestinez.

Megjithatë, anija u kap gjatë natës para se të arrinte në breg, tha FFC-ja në llogarinë e saj në Telegram.

Ministria e Jashtme izraelite konfirmoi më pas se Izraeli e ka marrë nën kontroll anijen.

“‘Jahti i selfie-ve’ i ‘tĂ« famshmĂ«ve’ po shkon sigurt drejt brigjeve tĂ« Izraelit. Pritet qĂ« pasagjerĂ«t tĂ« kthehen nĂ« vendet e tyre tĂ« origjinĂ«s”, shkroi Ministria izraelite nĂ« X.

Të gjithë udhëtarët janë të sigurt dhe të padëmtuar, shtoi më vonë Ministria.

“U janĂ« dhĂ«nĂ« sandviçë dhe ujĂ«. Spektakli mbaroi”, shtoi ajo.

Pjesë e ekuipazhit prej 12 vetash ishin edhe aktivistja suedeze për klimën, Greta Thunberg dhe Rima Hassan, anëtare franceze e Parlamentit Evropian.

“Ekuipazhi i FlotĂ«s sĂ« LirisĂ« u arrestua nga ushtria izraelite nĂ« ujĂ«ra ndĂ«rkombĂ«tare rreth orĂ«s 2 tĂ« mĂ«ngjesit”, postoi Hassan nĂ« X.

Një fotografi shfaq ekuipazhin të ulur në anije, të gjithë me jelekë shpëtimi dhe me duart në lart.

Jahti po transportonte një sasi të vogël ndihmash humanitare, përfshirë oriz dhe qumësht pluhur për foshnja.

Ministria e Jashtme izraelite tha se ndihmat do të dërgohen në Gazë.

“Sasia e vogĂ«l e ndihmĂ«s qĂ« ndodhej nĂ« jaht dhe nuk u konsumua nga ‘tĂ« famshmit’ do tĂ« dĂ«rgohet nĂ« GazĂ« pĂ«rmes kanaleve tĂ« vĂ«rteta humanitare”, thuhej nĂ« deklaratĂ«.

Ministri i Mbrojtjes së Izraelit, Yoav Gallant, urdhëroi ushtrinë të dielën të mos e lejonte anijen të mbërrinte në Gazë, duke e quajtur misionin e saj përpjekje propagandistike në mbështetje të Hamasit.

Hamasi është grup palestinez i shpallur organizatë terroriste nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe Bashkimi Evropian.

Hamasi e dĂ«noi konfiskimin e anijes si “terrorizĂ«m shtetĂ«ror” dhe tha se pĂ«rshĂ«ndet aktivistĂ«t e saj.

Izraeli vendosi bllokadë detare mbi enklavën bregdetare pas marrjes së kontrollit nga Hamasi në vitin 2007, me qëllim të ndalimit të dërgesave të armëve për grupin militant.

Bllokada ka mbetur në fuqi gjatë disa konflikteve, përfshirë edhe luftën e tanishme, e cila filloi kur militantët e drejtuar nga Hamasi sulmuan jugun e Izraelit më 7 tetor 2023, duke vrarë mbi 1.200 njerëz dhe duke marrë 251 pengje, sipas të dhënave izraelite.

Lufta hakmarrëse e Izraelit ndaj Hamasit prej atëherë ka vrarë mbi 54.000 palestinezë, sipas zyrtarëve shëndetësorë në Gazën e kontrolluar nga Hamasi, dhe ka lënë mbi 2 milionë banorë të zhvendosur dhe në rrezik urie, sipas Kombeve të Bashkuara.

Raportuesja speciale e OKB-së për të drejtat e njeriut në territoret palestineze, Francesca Albanese, ka mbështetur operacionin e FFC-së dhe të dielën u bëri thirrje anijeve të tjera ta sfidojnë bllokadën e Gazës.

“UdhĂ«timi i Madleen mund tĂ« ketĂ« pĂ«rfunduar, por misioni nuk ka mbaruar. Çdo port mesdhetar duhet tĂ« dĂ«rgojĂ« anije me ndihma dhe solidaritet pĂ«r GazĂ«n”, shkroi ajo nĂ« X./REL

The post Forcat izraelite konfiskojnë anijen e nisur drejt Gazës appeared first on Lapsi.al.

↗

Radio Europa e Lirë: Ballkani është pjesë e strategjisë amerikane për dëbimin e emigrantëve

✇Koha Jone
By: redi

Vendet e rajonit tĂ« Ballkanit janĂ« pĂ«rfshirĂ« nĂ« kontaktet brenda njĂ« strategjie mĂ« tĂ« gjerĂ« amerikane pĂ«r dĂ«bimin e shtetasve tĂ« huaj pa status tĂ« rregulluar, konfirmoi Departamenti amerikan i Shtetit pĂ«r Radion Evropa e LirĂ«. Ai nuk i komentoi raportimet e mediumit amerikan, Bloomberg, se administrata e presidentit amerikan, Donald Trump, po pĂ«rpiqet t’i bindĂ« vendet e Ballkanit qĂ« t’i pranojnë 

Source

↗

Aksident rrugor në Burrel, policia: 6 persona të plagosur

✇Agjencia Telegrafike Shqiptare
By: Ermira Isufaj

TIRANË, 5 qershor/ATSH/ Policia e Matit ka dhĂ«nĂ« detaje mbi aksidentin e ndodhur sot rreth orĂ«s 19.10, nĂ« vendin e quajtur “Ish Agjensia”, nĂ« Burrel, ku shtetasi A.L., 38 vjeç, duke drejtuar automjetin tip “Benz”, Ă«shtĂ« pĂ«rplasur me njĂ« automjet tjetĂ«r me drejtues shtetasin L.K., 36 vjeç.

Si pasojë e përplasjes, kanë mbetur të lënduar dy drejtuesit e automjeteve dhe 4 pasagjerë që udhëtonin me to,  të cilët po marrin ndihmë mjekësore në spital.

Grupi hetimor ndodhet në vendngjarje dhe po punon për zbardhjen e plotë të rrethanave të aksidentit.

/a.f/

The post Aksident rrugor në Burrel, policia: 6 persona të plagosur appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.

↗

Detaje nga aksidenti nĂ« Burrel/ Dy “Benz”-a u pĂ«rplasĂ«n kokĂ« mĂ« kokĂ«, policia: Mes tĂ« plagosurve, edhe njĂ« fĂ«mijĂ«

✇Sot News | Lajme
By: Klaudio Hoxha

NjĂ« aksident i rĂ«ndĂ« rrugor ka ndodhur pasditen e sotme nĂ« zonĂ«n e quajtur “Ish Agjensia” nĂ« Burrel, ku dy automjete tĂ« tipit “Benz” janĂ« pĂ«rplasur kokĂ« mĂ« kokĂ«. Si pasojĂ«, gjashtĂ« persona kanĂ« mbetur tĂ« plagosur, pĂ«rfshirĂ« njĂ« fĂ«mijĂ« 8-vjeçar.

Një nga automjetet transportonte një familje me tre anëtarë, ndërsa mjeti tjetër drejtohej nga një person i vetëm. Fëmija 8-vjeçar dhe një tjetër i plagosur janë dërguar me urgjencë në spitalin e Traumës në Tiranë për ndihmë të specializuar mjekësore.

Policia ka bërë të ditur se aksidenti ndodhi rreth orës 19:10 dhe se drejtuesit e mjeteve janë identifikuar si shtetasi A.L., 38 vjeç, dhe L.K., 36 vjeç. Të dy janë mes të plagosurve, së bashku me katër pasagjerët që udhëtonin me ta.

Forcat policore dhe grupi hetimor ndodhen ende në vendin e ngjarjes dhe po punojnë për të përcaktuar shkakun e aksidentit, i cili për momentin mbetet i paqartë.

The post Detaje nga aksidenti nĂ« Burrel/ Dy “Benz”-a u pĂ«rplasĂ«n kokĂ« mĂ« kokĂ«, policia: Mes tĂ« plagosurve, edhe njĂ« fĂ«mijĂ« appeared first on Sot News | Lajme.

↗

Aksidenti në Burrel, policia: 6 të plagosur! Mes të plagosurve është një fëmijë

✇BoldNews
By: Ardit

GjashtĂ« persona kanĂ« mbetur tĂ« plagosur nga aksidenti i ndodhur pasditen e sotme nĂ« Burrel. PĂ«rmes njĂ« njoftimi, Policia bĂ«n tĂ« ditur se aksidenti ka ndodhur nĂ« vendin e quajtur ‘Ish Agjensia’. Si pasojĂ« e pĂ«rplasjes, kanĂ« mbetur tĂ« lĂ«nduar dy drejtuesit e automjeteve (njĂ« 38 dhe njĂ« 34-vjeçar) dhe 4 pasagjerĂ« qĂ« udhĂ«tonin me [
]

The post Aksidenti në Burrel, policia: 6 të plagosur! Mes të plagosurve është një fëmijë appeared first on BoldNews.al.

❌