Duke intensifikuar bashkëpunimin me Hungarinë, presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiç, shpreh dëshirën për krijimin e një aleance apo pakti ushtarak.
Pas Vuçiç, edhe presidenti i Republikës Sërpska (RS) të Bosnje e Hercegovinës, Millorad Dodik, paralajmëroi se ky entitet i Bosnje dhe Hercegovinës do të kërkojë të përfshihet në një marrëveshje ushtarake dhe të sigurisë me Serbinë dhe Hungarinë.
Zyrtarët hungarezë nuk i kanë komentuar këto qëllime të Beogradit dhe Banjallukës, ndonëse Hungaria është tashmë anëtare e një aleance ushtarake, NATO-s.
âKĂ«tu askush nuk i kushtoi vĂ«mendje kĂ«saj çështjeje, prandaj mund tĂ« pĂ«rfundojmĂ« se kjo Ă«shtĂ« mĂ« tepĂ«r njĂ« çështje e zemrĂ«s pĂ«r regjimin nĂ« Beograd, sesa pĂ«r atĂ« nĂ« Budapestâ, vlerĂ«soi pĂ«r REL-in gazetari nga Budapesti, Gabor Bodis.
Ministria e Punëve të Jashtme e Hungarisë nuk iu përgjigj pyetjes së REL-it për qëndrimin e tyre rreth krijimit të mundshëm të një aleance ushtarake apo të sigurisë, për të cilën flasin Vuçiç dhe Dodiku.
As NATO-ja nuk u përgjigj ndaj kësaj pyetjeje të REL-it.
Në Beograd, ministrat e Mbrojtjes së Serbisë dhe Hungarisë, Bratislav Gashiç dhe Kristof Szalay-Bobrovniczky, më 1 prill nënshkruan Planin e bashkëpunimit ushtarak bilateral mes ministrive të tyre për vitin 2025.
Ky dokument konkretizon Marrëveshjen për bashkëpunim strategjik në fushën e mbrojtjes midis dy vendeve, të arritur në vitin 2023.
Pas nënshkrimit, presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiç, deklaroi se beson që marrëveshja për aktivitetet e përbashkëta do të vazhdojë me afrimin e mëtejshëm dhe krijimin e një aleance apo pakti ushtarak midis Serbisë dhe Hungarisë.
Vuçiç tha se ai dhe kryeministri hungarez, Viktor Orban, dĂ«shirojnĂ« tĂ« vazhdojnĂ« pĂ«rshpejtimin e bashkĂ«punimit nĂ« fushĂ«n e mbrojtjes, âveçanĂ«risht duke pasur parasysh gjithçka qĂ« po ndodh nĂ« EvropĂ« dhe botĂ«â.
A është kjo përgjigje ndaj marrëveshjes së Kosovës me Kroacinë dhe Shqipërinë?
Ivana Stradner, bashkĂ«punĂ«tore e Fondacionit pĂ«r Mbrojtjen e DemokracisĂ« nĂ« Uashington, mendon se marrĂ«veshja e nĂ«nshkruar nuk ka rĂ«ndĂ«si tĂ« madhe nĂ« praktikĂ«, por Ă«shtĂ« âpropagandĂ« e Vuçiç pĂ«r publikun e brendshĂ«mâ.
âOrban ndĂ«rhyri pĂ«r tâi ardhur nĂ« ndihmĂ« mikut tĂ« tij, Vuçiç, qĂ« ky tĂ« mos dukej i dobĂ«t para opinionit publik dhe pĂ«r tĂ« ruajtur prestigjin nĂ« Serbi pas deklaratĂ«s pĂ«r bashkĂ«punim ushtarak tĂ« KroacisĂ«, ShqipĂ«risĂ« dhe KosovĂ«s, si dhe protestave masive nĂ« tĂ« gjithĂ« SerbinĂ«â, vlerĂ«soi Stradner.
TĂ« njĂ«jtin mendim ndan edhe ish-shefi i Shtabit tĂ« PĂ«rgjithshĂ«m tĂ« UshtrisĂ« sĂ« SerbisĂ« dhe lideri i lĂ«vizjes opozitare âZemraâ.
âAi [Vuçiç] e di qĂ« Zagrebi e shikon me dyshim çdo gjĂ« qĂ« vjen nga Budapesti nĂ«n sundimin e Orbanit, prandaj po i kthen njĂ«farĂ« nervozizmi KroacisĂ«â, vlerĂ«soi Zdravko Ponosh.
Qeveria hungareze, e drejtuar nga Viktor Orban, prej vitesh është aleate e presidentit të Serbisë, Aleksandar Vuçiç, brenda Bashkimit Evropian, ku Hungaria është anëtare.
Po ashtu, Orban kohët e fundit ka përqendruar vëmendjen e tij në Republikën Sërpska, e jo në tërë Bosnje dhe Hercegovinën.
Ideja pĂ«r njĂ« âaleancĂ« ushtarakeâ mes SerbisĂ« dhe HungarisĂ« u shfaq rreth dhjetĂ« ditĂ« pas nĂ«nshkrimit tĂ« deklaratĂ«s pĂ«r thellimin e bashkĂ«punimit nĂ« fushĂ«n e mbrojtjes dhe sigurisĂ« mes KroacisĂ«, ShqipĂ«risĂ« dhe KosovĂ«s.
Beogradi zyrtar, i cili nuk e njeh pavarĂ«sinĂ« e KosovĂ«s, e dĂ«noi kĂ«tĂ« dokument duke e cilĂ«suar si âprovokim ndaj SerbisĂ«â dhe âcenim tĂ« stabilitetit rajonalâ.
Gjithashtu, tema e një aleance ushtarake dhe të sigurisë me Hungarinë u shfaq në një kohë tensionesh të shtuara si në Serbi, ashtu edhe në Bosnje e Hercegovinë.
Serbia prej muajsh përballet me protesta të udhëhequra nga studentët për shkak të vdekjes së 16 personave pas rrëzimit të një mbulese betoni në Stacionin Hekurudhor të Novi Sadit.
Ndërkohë, Dodiku ndodhet në qendër të një urdhërarresti në Bosnje e Hercegovinë për shkak të shkeljes së rendit kushtetues të vendit, pasi autoritetet e RS-së kanë marrë një sërë vendimesh anti-kushtetuese dhe secesioniste.
ĂfarĂ« u nĂ«nshkrua nĂ« Beograd?
Budapesti dhe Beogradi kanë rënë dakord për 79 aktivitete të mbrojtjes për vitin 2025, përfshirë trajnime të përbashkëta, stërvitje helikopterësh dhe të tjera, bashkëpunim në industritë ushtarake, sigurinë kibernetike, operacionet paqeruajtëse, arsimin dhe mjekësinë ushtarake.
Sipas presidentit serb, Aleksandar Vuçiç, kjo është pothuajse dyfishi i aktiviteteve të realizuara në vitin 2023, kur u realizuan 48 aktivitete.
Ministri hungarez i mbrojtjes, Kristof Szalay-Bobrovniczky, deklaroi nĂ« Beograd se âHungaria Ă«shtĂ« gjithmonĂ« nĂ« anĂ«n e ruajtjes sĂ« paqes dhe Serbia Ă«shtĂ« gjithmonĂ« aleatja e saj nĂ« kĂ«tĂ«â.
Bashkëpunimi ushtarak midis dy vendeve zhvillohet përmes realizimit të ushtrimeve bilaterale dhe shumëpalëshe, si dhe bashkëpunimit ushtarak-teknik në fushën e blerjes së sistemeve dhe mjeteve të armatimit.
Vuçiç tha se Beogradi, pas blerjes së transportuesve të blinduar nga Budapesti, është i interesuar për blerjen e sistemeve të tjera të mbetura në Hungari nga periudha sovjetike, si dhe për blerjen e automjeteve të reja luftarake Lynx KF-51, të cilat Hungaria i prodhon në bashkëpunim me Rheinmetall-in gjerman.
Ai shtoi se Hungaria blen nga Serbia municion të kalibrit 7.62 mm.
Ministria e Mbrojtjes dhe Presidenca e Serbisë nuk u përgjigjën ndaj pyetjes së REL-it se çfarë do të nënkuptonte një aleancë ushtarake e mundshme mes Serbisë dhe Hungarisë dhe pse do të ishte e nevojshme.
NdihmĂ«sministri i mbrojtjes, Predrag Bandiç, tha mĂ« 3 prill pĂ«r RTS-nĂ« se marrĂ«veshja e nĂ«nshkruar pĂ«r bashkĂ«punim nĂ« mbrojtje âka pĂ«rmbajtje dhe formĂ« qĂ« mund tĂ« shndĂ«rrohet edhe nĂ« diçka mĂ« shumĂ«â.
Sipas tij, kjo nuk Ă«shtĂ« njĂ« tjetĂ«r rast i ângritjes sĂ« armĂ«veâ nĂ« rajon.
âKjo Ă«shtĂ« njĂ« formĂ« veprimi e mirĂ«dashur nga aktorĂ«t pĂ«rgjegjĂ«s tĂ« sigurisĂ« rajonale qĂ« mendojnĂ« sĂ« bashku pĂ«r sigurinĂ« e rajonitâ, tha Bandiç.
I pyetur nĂ«se kjo Ă«shtĂ« pĂ«rgjigje ndaj deklaratĂ«s sĂ« KroacisĂ«, ShqipĂ«risĂ« dhe KosovĂ«s, BandiçvlerĂ«soi se bĂ«het ajo ishte vetĂ«m njĂ« âakt deklarativ pĂ«r bashkĂ«punimâ, ndĂ«rsa kĂ«tu bĂ«het fjalĂ« pĂ«r njĂ« âmarrĂ«veshje shumĂ« mĂ« pĂ«rmbajtĂ«sore dhe cilĂ«soreâ.
Republika Sërpska nuk mund ta nënshkruajë marrëveshjen
Nurko Pobriç, profesor në pension i së drejtës kushtetuese dhe ish-gjykatës në Bosnje e Hercegovinë, tha për REL-in se një entitet i tillë nuk mund të lidhë marrëveshje të sigurisë me Serbinë dhe Hungarinë.
âPĂ«r njĂ« entitet, kjo Ă«shtĂ« absolutisht e pamundur. Ndoshta Bosnja si shtet do tĂ« mund tĂ« nĂ«nshkruante njĂ« marrĂ«veshje tĂ« tillĂ« me ndonjĂ« shtet fqinj apo tĂ« tretĂ«â, tha ai.
Ai shtoi se Marrëveshja për marrëdhënie speciale, si ajo ndërmjet RS-së dhe Serbisë, në përputhje me Marrëveshjen e Dejtonit dhe Kushtetutën e BeH, nuk mund të përfshijë kompetenca që janë ekskluzivisht të shtetit të BeH.
Megjithatë, ai beson se Serbia dhe Hungaria nuk do ta pranojnë ofertën e Dodikut.
âEntiteti i RepublikĂ«s SĂ«rpska, konkretisht, nuk mund tĂ« lidhĂ« njĂ« marrĂ«veshje ushtarake me SerbinĂ«, sepse kjo do tĂ« ishte nĂ« kundĂ«rshtim me KushtetutĂ«nâ, theksoi Pobriç.
BeH ka të nënshkruar një plan të bashkëpunimit ushtarak bilateral me Hungarinë për vitin 2023, që përfshin një sërë takimesh dhe kurseve të përbashkëta, si dhe shkëmbim instruktorësh në fushën e mbrojtjes.
Një marrëveshje e tillë është nënshkruar edhe me Serbinë në mars, por ekziston edhe me Britaninë, Francën, Turqinë, Austrinë, Kroacinë, Greqinë, Holandën dhe shtete të tjera.
Nga ana tjetĂ«r, Dodiku Ă«shtĂ« i bindur se RS-ja âka tĂ« drejtĂ«â tĂ« kĂ«rkojĂ« statusin e anĂ«tarit nĂ« kuadĂ«r tĂ« marrĂ«veshjes sĂ« sigurisĂ« mes SerbisĂ« dhe HungarisĂ«, dhe se mund ta mbĂ«shtesĂ« kĂ«tĂ« marrĂ«veshje pĂ«r shkak se âka kapacitete tĂ« rĂ«ndĂ«sishme policoreâ.
âMund tĂ« jemi vĂ«zhgues, anĂ«tarĂ«, apo vetĂ«m bashkĂ«punĂ«torĂ« nĂ« çështje policore ose tĂ« tjera tĂ« inteligjencĂ«sâ, tha Dodik nĂ« mbledhjen e qeverisĂ«.
Kabineti i presidentit të RS-së nuk iu përgjigj pyetjes së REL për çfarë marrëveshjeje të sigurisë bëhet fjalë, dhe nëse është çështje policore apo bashkëpunim tjetër.
Nga ana tjetĂ«r, Ramo Isak, ministĂ«r i policisĂ« nĂ« FederatĂ«n e BeH, tha pĂ«r REL-in se âDodiku dhe RS-ja nuk mund tĂ« nĂ«nshkruajnĂ« asgjĂ«â, sepse âvetĂ«m shtetiâ ka kĂ«tĂ« tĂ« drejtĂ«.
Ai tha se marrëveshje të tilla ekzistojnë, por janë nënshkruar nga shteti i BeH me Kroacinë, Serbinë dhe shumë shtete të tjera.
âEdhe Ministria e PunĂ«ve tĂ« Brendshme (MPB) e RS-sĂ«, edhe MPB-ja e FederatĂ«s sĂ« BeH kanĂ« ushtrime tĂ« rregullta me vende tĂ« tjera, ose dĂ«rgojnĂ« zyrtarĂ« pĂ«r trajnime, por tĂ« gjitha kĂ«to kalojnĂ« nĂ«pĂ«r institucionet shtetĂ«rore, pĂ«rkatĂ«sisht MinistrinĂ« e SigurisĂ« sĂ« BeHâ, tha Isak.
âPĂ«r shembull, zyrtarĂ« tĂ« policisĂ« nga Federata e BeH shkojnĂ« pĂ«r trajnim nĂ« Turqi, dhe nga Turqia vijnĂ« tek neâ, shtoi ai.
Në shkurt, policët nga Qendra Hungareze për Luftën kundër Terrorizmit dhe njësia speciale antiterroriste e policisë së RS-së zhvilluan ushtrime dhe trajnime në atë entitet të BeH.
Më parë, drejtorët e policisë së RS-së dhe të Qendrës për Luftën kundër Terrorizmit të Ministrisë së Brendshme të Hungarisë nënshkruan një Memorandum Mirëkuptimi për forcimin e bashkëpunimit policor.
Hungaria ka detyrime ndaj NATO-s
Zdravko Ponosh, ish-gjeneral dhe tani lider opozitar në Serbi, mendon se nuk do të ketë aleancë ushtarake me Hungarinë.
âKjo Ă«shtĂ« pak lojĂ« me fjalĂ« nga Vuçiç, sepse i duhet pĂ«r publikun e brendshĂ«mâ, vlerĂ«soi Ponosh pĂ«r REL-in.
Ai theksoi se Plani i bashkëpunimit bilateral i nënshkruar është një dokument teknik, dhe se marrëveshje të tilla kanë ekzistuar me Hungarinë për 20 vjet.
âE kishim edhe kur isha unĂ« shef i Shtabit tĂ« PĂ«rgjithshĂ«m. Kjo nuk Ă«shtĂ« gjĂ« e reâ, tha Ponosh, qĂ« ka mbajtur kĂ«tĂ« post nga viti 2006 deri nĂ« 2008.
Ponosh: Aleanca ushtarake është niveli më i lartë i marrëdhënieve ushtarake
Aleanca është niveli më i lartë i marrëdhënieve ushtarake dhe një aleancë e tillë është NATO-ja, tha Ponosh.
Më poshtë renditen marrëveshjet e bashkëpunimit ushtarak, ku përfshihen forma më të avancuara të bashkëpunimit si bashkëpunimi tekniko-ushtarak, shkëmbimi i përvojave apo blerja dhe shitja e armatimeve.
Niveli mĂ« i ulĂ«t janĂ« planet bilaterale vjetore, qĂ« pĂ«rcaktojnĂ« aktivitetet pĂ«r atĂ« vit, vizita reciproke, stĂ«rvitje ushtarake tĂ« pĂ«rbashkĂ«ta, ndonjĂ«herĂ« edhe shkollim â siç ndodh me kadetĂ«t nga RS-ja qĂ« studiojnĂ« nĂ« Beograd ose nga BiH dhe Mali i Zi.
Megjithatë, Ponosh shton se është e vërtetë që Serbia dhe Hungaria kanë bashkëpunim të avancuar ushtarak.
âPor kjo Ă«shtĂ« pĂ«rmes marrĂ«veshjeve dhe planeve vjetore, qĂ« pĂ«rfshijnĂ« edhe blerjen e armatimeve sovjetike tĂ« papĂ«rdorura nga Hungaria, qĂ« ne i modifikojmĂ«, si dhe dĂ«rgesat tona tĂ« municionit pĂ«r taâ, tha ai.
Por, sipas tij, âasgjĂ« nga kĂ«to nuk Ă«shtĂ« aleancĂ« ushtarake dhe nuk do tĂ« bĂ«hetâ.
âHungaria ka detyrime shumĂ« mĂ« tĂ« forta ndaj çdo anĂ«tari tĂ« NATO-s. Ădo lidhje ushtarake jashtĂ« NATO-s kalon pĂ«rmes njĂ« procedure tĂ« caktuar brenda NATO-sâ, tha Ponosh.
Edhe Ivana Stradner nga Fondacioni për Mbrojtjen e Demokracisë në Uashington thekson se Hungaria ka detyrime ndaj NATO-s si anëtare e këtij aleance.
âVeprimet e Vuçiçt janĂ« shpesh nĂ« kundĂ«rshtim me interesat e NATO-sâ, tha ajo.
Ajo shtoi se nuk duhet harruar se Vuçiç, Orban dhe kryeministri sllovak Robert Fico janĂ«, sipas saj, âmbartĂ«s tĂ« njĂ« koalicioni autokratĂ«sh nĂ« EvropĂ« me retorikĂ« populisteâ.
âPrandaj, kjo deklaratĂ« nuk Ă«shtĂ« gjĂ« tjetĂ«r veçse njĂ« tigĂ«r prej letreâ, tha Stradner.
Orban si aleat i Vuçiç dhe Dodik
Aleksandar Vuçiç dhe Viktor Orban prej vitesh thellojnĂ« bashkĂ«punimin mes dy vendeve, marrĂ«dhĂ«niet e tĂ« cilĂ«ve i cilĂ«sojnĂ« si ânĂ« nivelin mĂ« tĂ« lartĂ« dhe historikâ.
Orban Ă«shtĂ« pĂ«rkrahĂ«si kryesor i anĂ«tarĂ«simit tĂ« shpejtĂ« tĂ« SerbisĂ« nĂ« BE, ndĂ«rsa Vuçiç e quan atĂ« âmik tĂ« madhâ.
Hungarezët janë minoriteti më i madh në Serbi sipas regjistrimit të vitit 2022 me mbi 184.000 qytetarë, ndërsa numri i serbëve në Hungari është i vogël.
Gjithashtu, edhe Serbia edhe Hungaria po intensifikojnë marrëdhëniet me Pekinin dhe Moskën, çka has në pakënaqësi nga BE-ja.
Orban është afruar me Dodikun në vitet e fundit, me vizita të ndërsjella mes tyre. Ai ishte figura kyçe në bllokimin e sanksioneve të BE-së ndaj Dodikut.
Presidenti i RS-së dhe e gjithë udhëheqësia e atij entiteti janë nën sanksionet e SHBA-së për korrupsion dhe minimin e BeH.
Hungaria është i vetmi shtet anëtar i BE që në Asamblenë e Përgjithshme të OKB-së në maj 2024 votoi kundër Rezolutës për gjenocidin në Srebrenicë, duke mbështetur qëndrimin e Serbisë dhe autoriteteve të RS-së./REL
The post Analiza: Vuçiç dhe Dodik âkĂ«rcĂ«nojnĂ«â me njĂ« aleancĂ« ushtarake me HungarinĂ« appeared first on Lapsi.al.