Shqipëria zë vendin e fundit mes 35 vendeve europiane sa i përket shpenzimeve për pensione për frymë, sipas të dhënave për vitin 2022.

Me vetëm 1,600 euro për pensionist në vit, vendi mbetet shumë larg mesatares së Bashkimit Europian, e cila arrin në 16,100 euro.

Edhe kur merret parasysh fuqia blerëse, diferenca mbetet e ndjeshme.

Në raport me Prodhimin e Brendshëm Bruto, Shqipëria shpenzon vetëm 5.3% për pensione, kundrejt 9.3% që shpenzon mesatarisht BE-ja — një tregues i qartë i sfidave strukturore që përballet sistemi i pensioneve në vend.

Ndërkohë, Mali i Zi, edhe pse me të njëjtën përqindje të PBB-së si Shqipëria (5.3%), arrin të japë 4,000 euro për pensionist në vit, më shumë se dyfishin e Shqipërisë.

Serbia, nga ana tjetër, shpenzon 3,500 euro për pensionist dhe 6.3% të PBB-së për pensione, duke reflektuar një mbështetje më të lartë financiare të të moshuarve.

 

Europa

Gjithnjë e më shumë brezat e rinj po shprehen se nuk do të tërhiqen kurrë nga puna, për shkak të pasigurive financiare.

Por si ia dalin pensionistët e sotëm? Si i mbulojnë shpenzimet mujore dhe si duken realisht pensionet në Europë sot?

Grafiku më poshtë paraqet të dhënat më të fundit mbi shpenzimet vjetore publike për pension për çdo përfitues në 35 ekonomi europiane, si dhe pjesën që zënë përfitimet e pleqërisë në prodhimin kombëtar të secilit vend.

Të dhënat janë marrë nga dy baza të ndryshme të Eurostat dhe përfshijnë:

Totali i shpenzimeve për pensione publike për vitin 2022, i ndarë me numrin e përfituesve
Vlerat e shprehura si në euro, ashtu edhe sipas standardit të fuqisë blerëse (PPS)
Përqindja e PBB-së që i dedikohet pensioneve, sipas të dhënave nga baza e parë.

Këto të dhëna ofrojnë një panoramë të qartë të hendekut mes vendeve në shpenzimet për kujdesin ndaj të moshuarve, duke vënë në dukje sfidat që përballojnë pensionistët në Europë — veçanërisht ata në vendet me të ardhura të ulëta.

Islanda, Luksemburgu dhe Norvegjia kryesojnë renditjen, me pagesa vjetore pensioni mbi 30,000 euro për përfitues.

Pagat e larta, të ardhurat e qëndrueshme fiskale nga energjia apo sektori financiar, si dhe sistemet e detyrueshme të kursimeve për pension, u japin këtyre ekonomive të vogla dhe të pasura mundësinë të ofrojnë përfitime bujare për të moshuarit.

Danimarka dhe Zvicra plotësojnë pesë vendet e para, secila duke kombinuar pensionet bazë universale me skemat e detyrueshme të pensioneve profesionale.

Në të pesë vendet e para, përfitimet ende konsumojnë më pak se 9% të PBB-së – shumë nën mesataren e BE-së (12.2% të PBB-së) – falë bazave më të larta tatimore.

Pagesat e ulëta të Europës Lindore pasqyrojnë baza tatimore të dobëta

Në vende si Polonia dhe Hungaria, pensionet përthithin një pjesë të ngjashme të PBB-së si vendet nordike, por pagesat vjetore mbeten nën 7,000 euro për përfitues.

Produktiviteti i ulët kufizon fluksin e kontributeve, ndërsa emigracioni i dekadave të fundit ka reduktuar më tej fuqinë punëtore.

Kur llogariten sipas standardit të fuqisë blerëse (PPS), diferenca ngushtohet — pensionistët polakë marrin rreth 11,700 njësi PPS — por të ardhurat reale mbeten modeste.

Rritja e pagave, pjesëmarrja më e lartë e të moshuarve në tregun e punës dhe skemat shtesë të kursimeve vullnetare mund të përmirësojnë qëndrueshmërinë dhe përmbushjen e nevojave, pa rënduar buxhetet publike./ Monitor, Visual Capitalist

 

The post Shqipëria me pensionet më të ulëta në Europë appeared first on Albeu.com.

Kreu i Partisë Demokratike, Sali Berisha, ka dalë këtë të hënë me një tjetër deklaratë të fortë ndaj qeverisë, duke e cilësuar procesin zgjedhor të 11 majit si “një farsë elektorale” dhe “procesin më të diskredituar në 32 vite pluralizëm”. Në një deklaratë për mediat, Berisha ka publikuar një letër të cilën e cilëson si […]

The post Igli Hasani kërcënoi vëzhguesit ndërkombëtarë appeared first on BoldNews.al.

Çmimet e shportës reflektojnë pabarazi të konsiderueshme në të gjitha qytetet europiane, madje edhe midis atyre në të njëjtin shtet. “Indeksi i Shportës” i Institutit të Kërkimeve të Deutsche Bank zbulon vendet europiane ku këto produkte janë më të shtrenjta në vitin 2025. Ai llogaritet duke përdorur çmimet e ponderuara të artikujve ushqimorë të përditshëm, […]

The post Produktet e shportës në Europë/ Cilat qytete kanë çmimet më të larta? appeared first on BoldNews.al.

Zjarret në të gjithë Europën janë rritur në nivele rekord këtë verë, me flakë intensive të nxitura nga temperaturat e larta dhe kushtet e thata. Një total prej 292,855 hektarësh tokë janë djegur në BE, sipas përditësimit të fundit nga Sistemi Europian i Informacionit për Zjarret në Pyje (EFFIS) më 29 korrik. Sipërfaqja totale e […]

The post Nivel rekord! Nxehtësia ekstreme dhe thatësira nxisin përhapjen e zjarreve në Europë appeared first on BoldNews.al.

Vulat në pasaportat do të zëvendësohen me kontrolle biometrike për njerëzit që udhëtojnë brenda dhe jashtë BE-së nga 12 tetori, kanë konfirmuar zyrtarët. Sistemi i Hyrjes/Daljes (EES) do të zëvendësojë kontrollet aktuale në letër. Kjo do të thotë se pasagjerët do të duhet të skanojnë gjurmët e gishtërinjve dhe fytyrën për të kaluar kufirin e […]

The post Mësoni si do të funksionojë sistemi EES, skema në zbatim nga 12 Tetori appeared first on BoldNews.al.

Shqipëria, renditet ndër vendet me nivelin më të ulët të shpenzimeve qeveritare, për kërkim dhe zhvillim në Europë.

Sipas të dhënave më të fundit të Eurostat për vitin 2024, buxheti i alokuar nga qeveria shqiptare për kërkim-zhvillim ishte vetëm 0.19% e PBB-së, ose 40.9 milionë euro në vlerë absolute.

Kjo e vendos Shqipërinë në vendin e parafundit në kontinent, duke lënë pas vetëm Rumaninë. Në Serbi, ku janë të dhënat e disponueshme për 2024, treguesi është 0.4% e PBB-së.

Në krahasim, mesatarja e Bashkimit Europian ishte 0.71% e PBB-së, me një vlerë totale prej afro 128 miliardë euro të alokuara nga buxhetet qeveritare për R&D.

Diferenca është e thellë dhe tregon për mospërputhje serioze mes Shqipërisë dhe vendeve që investojnë në mënyrë të qëndrueshme në dijen, inovacionin dhe zhvillimin teknologjik.

Ekspertët e lidhin këtë nivel të ulët shpenzimesh në Shqipëri, me mungesën e vëmendjes institucionale ndaj kërkimit shkencor dhe me strukturën e ekonomisë shqiptare, e cila është e përqendruar kryesisht në sektorë si ndërtimi dhe turizmi – të cilët nuk nxisin kërkim, teknologji apo risi.

Për më tepër, mungesa e një politike të qartë kombëtare për kërkim dhe zhvillim ka çuar në një nënfinancim të qëndrueshëm dhe në mungesë të infrastrukturës akademike moderne.

Në një epokë ku ekonomitë globale po orientohen drejt teknologjisë së informacionit, inteligjencës artificiale dhe zhvillimeve digjitale, mungesa e investimeve në kërkim dhe zhvillim përbën një pengesë serioze për rritjen afatgjatë të Shqipërisë.

Sipas Eurostat, investimet publike në R&D, janë kyçe për konkurrueshmërinë dhe zhvillimin e qëndrueshëm, ndaj mbetja në fund të listës përbën një thirrje për reflektim dhe ndryshim të drejtimit strategjik të vendit.

Europa

Sipas Eurostat, Në vitin 2024, alokimet buxhetore të qeverive të vendeve të Bashkimit Europian për kërkim dhe zhvillim (GBARD) arritën në rreth 127.9 miliardë euro, ose 0.71% të Prodhimit të Brendshëm Bruto (PBB).

Kjo përfaqëson një rritje prej 3.4% krahasuar me vitin 2023 (123.7 miliardë euro) dhe një rritje prej 59.5% krahasuar me vitin 2014, kur kjo shumë ishte rreth 80.2 miliardë euro.

Në vitin 2024, buxheti qeveritar për kërkim dhe zhvillim në nivelin e BE-së ishte ekuivalent me 284.7 euro për banor, që përbën një rritje prej 57.0% krahasuar me vitin 2014, kur ishte 181.3 euro për banor.

Vendet që shpenzuan më shumë për R&D për frymë ishin Luksemburgu (759.2 euro për banor), ndjekur nga Danimarka (586.8 euro) dhe Holanda (542.7 euro).

Ndërkohë, shpenzimet më të ulëta për banor u regjistruan në Rumani (19.1 euro), Bullgari (38.3 euro) dhe Hungari (58.7 euro).

Duhet theksuar se ndryshimet në shpenzimet për frymë mund të pasqyrojnë gjithashtu ndryshime në popullsinë e vendeve përkatëse.

Të gjitha vendet e Bashkimit Europian, kanë rritur buxhetet e tyre për kërkim dhe zhvillim gjatë periudhës 2014–2024, të llogaritura në euro për banor.

Rritjet më të mëdha në përqindje janë regjistruar në vendet e Europës Lindore, duke reflektuar një përpjekje për të kapur hendekun me pjesën tjetër të kontinentit.

Letonia kryeson listën me një rritje prej 313%, duke kaluar nga vetëm 19.1 euro për banor në vitin 2014 në 78.9 euro në vitin 2024.

Pas saj vjen Sllovenia me një rritje prej 252%, nga 78.3 euro në 275 euro për banor, dhe Lituania me 197%, duke kaluar nga 42.7 euro në 123 euro për banor.

Sa i përket shpërndarjes sipas objektivave socio-ekonomike, 35.7% e fondeve buxhetore qeveritare për kërkim dhe zhvillim (GBARD) u drejtuan për avancimin e përgjithshëm të dijes, kryesisht të financuara përmes një granti të përgjithshëm publik të njohur si fondet publike të përgjithshme universitare (GUF), të cilat përdoren nga institucionet e arsimit të lartë publik për të mbështetur aktivitetet e tyre.

Përveç kësaj, 16.6% e fondeve GBARD iu dedikuan gjithashtu avancimit të përgjithshëm të dijes, por nga burime të tjera përveç GUF.

Ndërkohë, 9.4% e fondeve u orientuan drejt prodhimit industrial dhe teknologjisë, 7.0% për shëndetësinë dhe 6.1% për eksplorimin dhe shfrytëzimin e hapesires/Monitor

The post Shqipëria, e dyta nga fundi në Europë për shpenzimet qeveritare për kërkim dhe zhvillim appeared first on Albeu.com.

Çmimet e naftës u rritën në tregjet evropiane, pasi Presidenti i Shteteve të Bashkuara, Donald Trump, deklaroi se do të shkurtonte afatin për Presidentin rus, Vladimir Putin, për të arritur një marrëveshje paqeje me Ukrainën. Çmimi i naftës bruto WTI u rrit me rreth 2.2%, duke arritur në 66.50 dollarë për fuçi, ndërsa nafta e […]

The post Paralajmërimi i Trump, rriten çmimet e naftës në tregjet evropiane appeared first on BoldNews.al.

Rusia e ka rrëzuar Gjermaninë nga lista e 5 prodhuesve më të mëdhenj të birrës në botë, sipas raportit të fundit të industrisë. Ndërsa vitin e kaluar në Gjermani u prodhua më pak birrë, shifra u rrit ndjeshëm në Rusi, sipas raportit të BarthHaas. Gjermania gjithashtu humbet titullin e saj si prodhuesi kryesor i birrës […]

The post Rusia “rrëzon nga froni” Gjermaninë, bëhet prodhuesi më i madh i birrës në Europë appeared first on BoldNews.al.

Pikërisht pas 2019-s, me uljen e TVSH-së së kreditueshme (nga 20% u bë 6%) prej vitit 2020, konsumatori shqiptar e ka blerë qumështin dhe produktet e bulmetit më shtrenjtë sesa shtetasit europianë dhe ballkanas.

Në vitin 2005, çmimet e produkteve të bulmetit në Shqipëri ishin sa 88.6% e mesatares së Bashkimit Europian (mesatarja e vendeve të BE=100) sipas të dhënave të Eurostat.

Kjo tregon se në atë periudhë, produktet e bulmetit në Shqipëri ishin më të lira se në shumicën e vendeve të BE-së.

Një produkt që kushtonte 100 lekë në Europë, në Shqipëri blihej me 88.6 lekë. Eurostat e llogarit indeksin, sipas barazisë së fuqisë blerëse.

Në vitin 2000, pas ndryshimeve në skemën e TVSH-së, çmimet në Shqipëri filluan të tejkalojnë mesataren europiane, duke arritur në 104.9%, ose 4.9% më shtrenjtë se mesatarja e Europës.

Bulmeti u shtrenjtua vazhdimisht duke arritur në 131.5% të mesatares së BE-së në vitin 2024. Kjo do të thotë se për 2024, çmimet për qumësht, djathë dhe vezë në Shqipëri janë 31,5% më të larta se mesatarja europiane.

 

 

Sipas renditjes së Eurostat, Shqipëria është e katërta në Europë për çmimet më të shtrenjta të treguesit “qumësht, djathë dhe vezë”, pas Irlandës (171.7%), Zvicrës (147.2%), Norvegjisë (132%)

Në vitin 2024, Shqipëria renditet në krye të vendeve me çmimet më të larta të bulmetit në rajon, duke tejkaluar shtete si Greqinë (130.5%) Bullgarinë (125.7%), Malin e Zi (96.7%), Kosovën me 98.6 (Për Kosovën të dhënat janë për vitin 2022).

Për më tepër, çmimet në Shqipëri janë më të larta edhe se në disa vende me ekonomi më të zhvilluar si Italia (105%) dhe Austria (102.8%).

Në Europë, çmimet më të lira të bulmetit janë në Sllovaki (86% e mesatares së BE-së), Poloni (89.8%) dhe Maqedonia e Veriut (91.2%).

 

 

Pse në Maqedoninë e Veriut, bulmeti është ndër më të lirët në Europë

Ndryshe nga Shqipëria, në Maqedoninë e Veriut, skema e subvencionimit të prodhuesve të qumështit mbështet financiarisht fermerët në dy drejtime, si për krerët e lopëve edhe për qumështin e prodhuar.

Për vitin 2025, skema përfshin pagesa për çdo litër qumështi të dorëzuar, për çdo lopë të mbajtur në fermë, si dhe një subvencion për viçat femra.

Konkretisht, fermerët për çdo litër qumësht të prodhuar marrin 9.7 cent euro.

Nëse fermeri prodhon, për shembull, 6,000 litra në vit, kjo përkthehet në dhënie subvencionesh në masën 583 euro.

Për krerë lopësh, skema parashikon dhe dhënien e 130 eurove për krerë. Në zonat malore apo me kushte më të vështira prodhimi, këtyre pagesave u shtohet një bonus prej 15%.

Gjithashtu, për të nxitur rigjenerimin e tufës dhe rritjen e kapaciteteve të prodhimit, aplikohet edhe dhënie subvencionimi për viçat fermerë.

Masa e subvencionit shkon 48.7 euro për krerë.

Në Shqipëri fermerët e fermave të lopëve përfitojnë vetëm një subvencion prej 10,000 lekë apo 95 euro për krerë lopë, si dhe dhënien e naftës falas për tokat e mbjella, por që nuk arrijnë të adresojnë problematikën me rritjen e kostos prodhuese të qumështit.

Për ekspertët e bujqësisë vlerësohet se politikat mbështetëse të subvencioneve që aplikon Maqedonia e Veriut, janë më gjithëpërfshirëse dhe të lidhur direkt me prodhimin e qumështit, ndërsa Shqipëria ka ende një model të kufizuar subvencionesh.

Skemë për kompensimi 10% të TVSh-së te fermeri, gati projektligji

Pas përfundimit të aksionit të nisur për kontrollin e tregtimit me faturë të produkteve blegtorale prej fermerit drejt përpunuesve dhe grumbulluesve qeveria po synon të rikthejë skemën e kompensimit të TVSH-së për fermerët.

“Monitor” mëson se qeveria ka gati projektligjin për rimbursimin e TVSh-së te fermeri. Masa e propozuar e kompensimit do të jetë 10%.

Projektligji pritet të miratohet dhe të zbatohet vitin e ardhshëm, si pjesë e një reforme më të gjerë për formalizimin e zinxhirit agroushqimor dhe uljen e kostove për prodhuesit vendas.

Deri tani, në rang vendi, rezultojnë të regjistruar 100 mijë fermerë të pajisur me NIPT që kanë të drejtë të shesin te përpunuesi, grumbulluesi apo supermaketet produktet e veta, pa faturë TVSH-je, por nëpërmjet autofaturës që plotësohet prej blerësit.

Pas heqjes së skemës së TVSH-së së rimbursueshme që përfitohej nga përpunuesit, kurse fermeri përfitonte tregtimin e produkteve me çmim të leverdishëm, u rrit kostoja e prodhimit, sepse TVSH-ja e paguar nuk kreditohet më dhe bëhet pjesë e kostos së lëndës së parë.

Deri në vitin 2017, rimbursimi i TVSH-së për përpunuesit ishte 20%, çka do të thotë se p.sh,. për çdo blerje të qumështit me faturë tatimore nga fermeri, përpunuesi mund të kreditonte këtë vlerë në TVSH-në e zbritshme.

Kjo skemë e bënte ekonomikisht të leverdishme blerjen edhe me çmim të lartë për fermerin dhe siguronte marzh të qëndrueshëm fitimi për industrinë.

Nga viti 2019 deri në vitin 2022, skema ndryshoi. TVSH-ja në blerje (nga fermerët) u ul në 6%. Ndërsa TVSH-ja në shitje e produkteve të bulmetit mbeti 20%. Kjo krijoi pabarazi fiskale, pasi industria paguante më shumë në dalje sesa kreditonte në hyrje.

Skema e TVSH-së së kreditueshme u hoq plotësisht në vitin 2022, duke vendosur 0% TVSH të zbritshme për blerjet e qumështit nga fermerët.

Shoqata e Industrisë së Përpunuesve të Qumështit propozoi që skema të harmonizohej me praktikat e rajonit, ku TVSH-ja e blerjes dhe e shitjes të unifikohej në 6% ose 9%, për të shmangur pabarazitë tatimore.

Skema e vjetër të zëvendësohej me një mekanizëm neutral fiskal, jo penalizues për përpunuesin. Ky propozim nuk u pranua nga Ministria e Financave në buxhetin e vitit 2022.

Në vend të rimbursimit të TVSH-së, qeveria aplikoi subvencione direkte deri në 10,000 lekë për krerë bagëtie/lopë për fermerët.

Në atë kohë, përpunuesit theksuan se skema e subvencioneve nuk do të ketë efekt të drejtpërdrejtë në uljen e kostos së lëndës së parë për industrinë.

Nuk garanton formalizimin, sepse nuk është e lidhur me volumin real të qumështit të shitur.

Ndryshe nga rajoni, ku subvencionet jepen për litër qumësht të prodhuar e dorëzuar, në Shqipëri mungon kjo logjikë e orientuar drejt prodhimit të formalizuar./ Monitor.al

The post Çmimet e bulmetit në Shqipëri, ndër më të shtrenjtat në Europë appeared first on Albeu.com.

Lufta për pasagjerët, taksitë fitojnë terren në rrugët e Tiranës. Shqipëria, ndër të parat në Europë për numrin e lartë të taksive në raport me popullsinë. Rritja e turistëve, transporti i dobët publik dhe hyrja e flotave të taksive elektrike i kanë dhënë hov zhvillimit të këtij tregu

Në Rrugën e Elbasanit, brenda vetëm 5 minutave kaluan 87 taksi, sipas një vëzhgimi që bëri “Monitor” në orën 9:30 të mëngjesit.

Dhe nëse lëviz pak më pranë qendrës, përballë Toptanit të presin 17 taksi të parkuara, gati për të marrë pasagjerë në zemër të kryeqytetit.

Sipas Drejtorisë së Transportit dhe Trafikut Rrugor, në Tiranë kishte 2850 mjete të licencuara dhe 130 subjekte juridike që operojnë në kryeqytet deri në fund të majit 2025.

Bazuar në të dhënat e Cens 2023 për popullsinë banuese, kryeqyteti shqiptar ka aktualisht 4.8 taksi për çdo 1,000 banorë.

Kjo shifër e rendit Tiranën ndër vendet me numrin më të lartë në Europë dhe në Ballkan, teksa ia kalon vetëm Podgorica (4.9). Pas kryeqytetit shqiptar vjen Sarajeva (4.6).

Në Europë, kryeqyteti më i ngarkuar është Parisi, me 8.5 taksi për 1 mijë banorë.

Sipas burimeve përkatëse nga institucionet zyrtare të çdo vendi, të përpunuara nga “Monitor”, Tirana lë pas shumë nga metropolet më të mëdha dhe më të zhvilluara të kontinentit.

Në krahasim me qytete si Berlini (1.49), Londra (1.62) apo Roma (2.74), Tirana ka dukshëm më shumë taksi në raport me popullsinë.

Vendet e njohura për turizmin si Athina (4.33 taksi për 1,000 banorë), Stambolli (1.17) dhe Madridi (2.3) kanë një numër dukshëm më të ulët taksish për banor në krahasim me Tiranën.

Ky krahasim thekson jo vetëm një veçori të tregut shqiptar të transportit urban, por edhe faktin se, ndonëse Shqipëria është një destinacion më i vogël, ajo ofron një akses më të lartë ndaj shërbimeve të taksive, një element që ndikon pozitivisht në përvojën e vizitorëve dhe lehtësinë e lëvizjes brenda qytetit.

Kthimi i vendit në një destinacion turistik ka nxitur dukshëm këtë treg në vend. Ndërkohë, problemet e vazhdueshme të transportit publik i kanë detyruar qytetarët të mbështeten gjithnjë e më shumë tek alternativa si taksitë.

Këta dy faktorë u kombinuan me hyrjen e flotave të taksive elektrike, që përveçse shtuan ofertën, ulën dhe çmimet e shërbimit për shkak të kostos më të lirë në raport me taksitë e zakonshme që përdornin karburant.

Brenda vetëm pesë muajve të parë të këtij viti janë regjistruar 274 taksi të reja në Tiranë. Sipas të dhënave nga Drejtoria e Përgjithshme e Shërbimeve të Transportit Rrugor, në 2024, numri i taksive të regjistruara ishte 2,576 dhe në maj të këtij viti ky numër arriti në 2,850, duke shënuar një rritje prej rreth 10.6%.

Përballë kërkesës së madhe, shumë operatorë të rinj kanë hyrë në treg, duke sjellë më shumë konkurrencë dhe si rrjedhojë, një ulje të ndjeshme të çmimeve për udhëtime brenda dhe jashtë qytetit.

Platformat online dhe aplikacionet për porositjen e taksive kanë shtuar fleksibilitetin për klientët, ndërkohë që operatorët garojnë për të ofruar çmime sa më të lira dhe shërbim sa më cilësor.

Numri i taksive rritet, çmimet ulen

Rritja e numrit të operatorëve të taksive në treg ka sjellë me vete jo vetëm më shumë alternativa për pasagjerët, por edhe një ulje të dukshme të çmimeve për destinacionet më të kërkuara.

Hyrja e operatorëve që shërbejnë me flota elektrike ka ulur dukshëm kostot e transportit. Një taksi elektrike mund të udhëtojë për 300 km për një kosto karikimi prej 200-500 lekë.

Një taksi me karburant për të njëjtën rrugë shpenzon rreth 4 – 5 mijë lekë naftë ose benzinë.

Sipas një vëzhgimi në treg, me shtimin e konkurrencës janë rritur edhe ofertat, sidomos nga operatorët e mëdhenj, që synojnë të tërheqin klientë me çmime promocionale apo zbritje të herëpashershme.

Në të kaluarën, udhëtimi drejt Aeroportit të Rinasit kushtonte mes 2,000 dhe 2,500 lekë, ndërsa tani, përmes aplikacioneve dhe operatorëve të ndryshëm, ky çmim mesatarisht shkon 1,200 lekë por ka operatorë që ofrojnë çmime edhe më të lira deri në 1,000 lekë.

Sipas të dhënave të publikuara nga disa prej operatorëve më të mëdhenj në vend tarifat aktuale për shërbimin taksi në Tiranë janë si më poshtë

Tarifa e nisjes: 300 lekë për 1.5 km të para

Zona A (5 km pas 1.5 km): 120 lekë/km dhe 25 lekë/minutë

Zona B (10 km pas 6.5 km): 95 lekë/km dhe 21.25 lekë/minutë

Zona C (mbi 16.5 km): 80 lekë/km dhe 20 lekë/minutë

Z. Kurtaj shprehet se te Green Taxi ata përpiqen të ruajnë stabilitet gjatë gjithë vitit, por në raste të veçanta, si gjatë festave ose sezonit turistik, mund të ketë rregullime të moderuara për të përballuar fluksin e shtuar dhe rritjen e kostove për destinacionet jashtë juridiksionit të Bashkisë së Tiranës.

Zhvillimi teknologjik ka nisur të ndryshojë rrënjësisht mënyrën si operohet në këtë treg. Platforma “Uber” ka futur standarde të reja në shërbim, duke mundësuar pagesa të thjeshta, udhëtime të monitoruara dhe rritje të besimit te klientët.

Teknologjia ka sjellë më shumë transparencë dhe mundësi zgjedhjeje për qytetarët, ndërsa për vetë taksistët ka krijuar një kanal më të drejtë për të ofruar shërbimin, pa qenë të detyruar të operojnë në mënyrë të ndërmjetme apo joformale.

P.sh. Patoko, një platformë vendase, aktualisht numëron mbi 800 shoferë të regjistruar, prej të cilëve 760 operojnë në Tiranë.

Arbër Kadia, CEO dhe bashkëthemelues i Patoko-s, thotë se përdoruesit më aktivë janë të rinjtë nga 18 deri në 42 vjeç, një grup që kërkon komoditet, pagesë të sigurt dhe shërbim të mirë.

“Shohim çdo muaj rritje të pagesave me kartë edhe nga konsumatorët shqiptarë”, – thotë z. Kadia, duke theksuar se besimi në teknologji është rritur ndjeshëm.

Pavarësisht risive në teknologji, problemi mbetet pasi pjesa më e madhe janë taksistë individualë.

Sipas Dashnor Memaj, kreut të Shoqatës së Transportit Publik, “pjesa më e madhe e taksive janë individ taksi, pa qenë të strukturuar në kompani të mëdha dhe kjo e vështirëson kryerjen e shërbimit në kohë dhe me standard të mirë”.

Ndryshe nga kompanitë, që ndjekin orare të paracaktuara dhe plane pune më të sakta, taksistët individualë shpesh “dalin në punë dhe ikin sipas kohës së tyre”, duke krijuar boshllëqe në mbulimin e kërkesës, veçanërisht në orare të ngarkuara apo zona periferike.

Kjo diferencë në mënyrën e organizimit përkthehet në cilësi të ndryshme të përvojës për qytetarët dhe tregon se, ndonëse teknologjia ka nisur të sjellë rregull, tregu ka ende nevojë për standardizim më të plotë.

Numri i taksive rritet, po çmimet?!

Rritja e numrit të operatorëve të taksive në treg ka sjellë me vete jo vetëm më shumë alternativa për pasagjerët, por edhe një ulje të çmimeve për destinacionet më të kërkuara.

Hyrja e operatorëve që shërbejnë me flota elektrike ka ulur dukshëm kostot e transportit.

Një taksi elektrike mund të udhëtojë për 300 km për një kosto karikimi prej 200-500 lekë. Një taksi me karburant për të njëjtën rrugë shpenzon rreth 4 – 5 mijë lekë naftë ose benzinë.

Sipas një vëzhgimi në treg, me shtimin e konkurrencës janë rritur edhe ofertat, sidomos nga operatorët e mëdhenj, që synojnë të tërheqin klientë me çmime promocionale apo zbritje të herëpashershme.

Në të kaluarën, udhëtimi drejt Aeroportit të Rinasit kushtonte mes 2,000 dhe 2,500 lekë, ndërsa tani, përmes aplikacioneve dhe operatorëve të ndryshëm, ky çmim mesatarisht shkon 1,200 lekë por ka operatorë që ofrojnë çmime edhe më të lira deri në 1,000 lekë.

Sipas të dhënave të publikuara nga disa prej operatorëve më të mëdhenj në vend tarifat aktuale për shërbimin taksi në Tiranë janë si më poshtë

Tarifa e nisjes: 300 lekë për 1.5 km të para

Zona A (5 km pas 1.5 km): 120 lekë/km dhe 25 lekë/minutë

Zona B (10 km pas 6.5 km): 95 lekë/km dhe 21.25 lekë/minutë

Zona C (mbi 16.5 km): 80 lekë/km dhe 20 lekë/minutë

Z. Kurtaj shprehet se te Green Taxi ata përpiqen të ruajnë stabilitet gjatë gjithë vitit, por në raste të veçanta, si gjatë festave ose sezonit turistik, mund të ketë rregullime të moderuara për të përballuar fluksin e shtuar dhe rritjen e kostove për destinacionet jashtë juridiksionit të Bashkisë së Tiranës.

Zhvillimi teknologjik ka nisur të ndryshojë rrënjësisht mënyrën si operohet në këtë treg.

Platforma “Uber” ka futur standarde të reja në shërbim, duke mundësuar pagesa të thjeshta, udhëtime të monitoruara dhe rritje të besimit te klientët.

Teknologjia ka sjellë më shumë transparencë dhe mundësi zgjedhjeje për qytetarët, ndërsa për vetë taksistët ka krijuar një kanal më të drejtë për të ofruar shërbimin, pa qenë të detyruar të operojnë në mënyrë të ndërmjetme apo joformale.

P.sh. Patoko, një platformë vendase, aktualisht numëron mbi 800 shoferë të regjistruar, prej të cilëve 760 operojnë në Tiranë.

Arbër Kadia, CEO dhe bashkëthemelues i Patoko-s, thotë se përdoruesit më aktivë janë të rinjtë nga 18 deri në 42-vjeç, një grup që kërkon komoditet, pagesë të sigurt dhe shërbim të mirë.

“Shohim çdo muaj rritje të pagesave me kartë edhe nga konsumatorët shqiptarë”, – thotë z. Kadia, duke theksuar se besimi në teknologji është rritur ndjeshëm.

Pavarësisht risive në teknologji, problemi mbetet pasi pjesa më e madhe janë taksistë individualë.

Sipas Dashnor Memaj, kreut të Shoqatës së Transportit Publik, “pjesa më e madhe e taksive janë individ taksi, pa qenë të strukturuar në kompani të mëdha dhe kjo e vështirëson kryerjen e shërbimit në kohë dhe me standard të mirë”.

Ndryshe nga kompanitë, që ndjekin orare të paracaktuara dhe plane pune më të sakta, taksistët individualë shpesh “dalin në punë dhe ikin sipas kohës së tyre”, duke krijuar boshllëqe në mbulimin e kërkesës, veçanërisht në orare të ngarkuara apo zona periferike.

Kjo diferencë në mënyrën e organizimit përkthehet në cilësi të ndryshme të përvojës për qytetarët dhe tregon se, ndonëse teknologjia ka nisur të sjellë rregull, tregu ka ende nevojë për standardizim më të plotë.

Taksitë rrisin importin e makinave elektrike

Gjatë periudhës 2019–2024 është vërejtur rritje graduale dhe e qëndrueshme në numrin e automjeteve elektrike të regjistruara për herë të parë në Shqipëri, e ndikuar kryesisht nga shtimi i kompanive të taksive që kanë flota elektrike.

Sipas të dhënave nga Drejtoria e Përgjithshme e Shërbimeve të Transportit Rrugor (DPSHTRR) në vitin 2024 u regjistruan 3,127 automjete elektrike, me rritje 72% në krahasim me vitin e mëparshëm dhe gati 5 herë më shumë se në 2022, kur u regjistruan vetëm 675 mjete.

Në pjesën më të madhe, automjetet elektrike janë kryesisht për t’u përdorur si taksi.

Sipas të dhënave të DPShTRr nga 2,576 taksi që operonin në 2024, 1,467 janë elektrike, 63 hibride dhe 1,046 me lëndë djegëse. Mjetet elektrike përbënin 57% të flotës totale të taksive (nga 31.2% që ishin në 2023).

Burimi: DPShTRr

Kjo shihet edhe në infrastrukturën për këto mjete. Ndërsa qytetarët hasin vështirësi për të gjetur poste karikimi, kompanitë e taksive kanë investuar në stacione të posacme për flotën e tyre, duke i dhënë vetes një avantazh të qartë në përdorimin e kësaj teknologjie.

Administratori i Green Taxi pohon për “Monitor” se, “përdorimi i makinave elektrike ka sjellë ulje të konsiderueshme të kostove të karburantit dhe mirëmbajtjes rutinë.Ne si kompani kemi pika të posaçme karikimi, duke na dhënë avantazh operativ”.

Ai thekson se strategjia e kompanisë për një flotë më të qëndrueshme, lidhet ngushtë me kërkesat e reja të tregut dhe pritshmëritë gjithnjë e më të larta të klientëve.

Sipas Entit Rregullator të Energjisë, në total, në Republikën e Shqipërisë janë regjistruar gjithsej rreth 178 kontrata për stacione karikimi, me fuqi të instaluar totale prej 26,627 kWh.

Pavarësisht rritjes, numri i mjeteve elektrike mbetet minimal në raport me totalin e makinave të reja të regjistruara në një vit.

Në vitin 2019, numri i automjeteve elektrike ishte vetëm 35, nga një total prej 51,994 mjeteve të regjistruara atë vit.

Kulmi i kësaj tendence arriti në vitin 2024, me 3,127 automjete elektrike të regjistruara, që përbëjnë rreth 3.1% të totalit prej 99,441 regjistrimesh të reja.

Burimi: DPShTRr

Sfidat teknike dhe infrastrukturore

Megjithatë, ky tranzicion nuk është i lehtë. Shqipëria ende përballet me mungesë të specialistëve të trajnuar për mirëmbajtjen e makinave hibride dhe pjesët e këmbimit shpesh mungojnë ose janë të shtrenjta.

Për më tepër, infrastruktura rrugore lë për të dëshiruar: gropat, trotuaret e dëmtuara dhe ndalesat e pakta të karikimit elektrike mund të shkaktojnë dëme dhe vonesa për drejtuesit
që përdorin automjete elektrike.

Z. Kurtaj nga Green Taxi shprehet se, “sfida kryesore është mungesa e pjesëve rezervë specifike për modelet elektrike në tregun vendas”.

Kompanitë më të mëdha në treg

Në Tiranë operojnë disa kompani të mëdha taksish, të cilat zënë një pjesë të konsiderueshme të tregut të transportit të udhëtarëve brenda dhe jashtë qytetit.

Sipas të dhënave nga QKB mbi xhiron vjetore të realizuar në vitin 2023, katër nga emrat më të njohur në këtë sektor janë:

Merr Taxi, aktualisht një nga operatorët më të mëdhenj në vend, ka realizuar një xhiro prej 562.6 milionë lekësh.

Lux Taxi, i njohur për shërbimin me mjete të kategorisë së lartë, ka raportuar të ardhura në vlerën 138.1 milionë lekë.

City Taxi, një tjetër emër i konsoliduar në treg, ka gjeneruar 79.7 milionë lekë të ardhura.

Smart Taxi, një operator më i vogël në krahasim me të tjerët, ka raportuar një xhiro prej 9.2 milionë lekësh.

Norma e fitimit të operatorëve luhatet në 8-10%, sipas bilanceve të operatorëve, duke mos rezultuar një biznes shumë fitimprurës./ Monitor

The post Tirana, ndër qytetet me numrin më të lartë të taksive në Europë në raport me popullsisë appeared first on Albeu.com.

Katari ka kërcënuar të ndërpresë furnizimet me gaz për Bashkimin Evropian në përgjigje të ligjit të bllokut për kujdesin e duhur mbi punën e detyruar dhe dëmtimin e mjedisit. Kjo dëshmohet nga letra e Katarit drejtuar qeverisë belge. Katari është eksportuesi i tretë më i madh në botë i gazit natyror të lëngshëm (LNG) pas […]

The post Katari kërcënon Evropën me ndërprerje të furnizimit me gaz appeared first on BoldNews.al.

Të qenit i pasur nuk ka të bëjë vetëm me të ardhurat e larta. Çmimet ndryshojnë nga një vend në tjetrin dhe një pagë modeste mund të ketë më shumë vlerë atje ku kostoja e jetesës është më e ulët. Edhe orët e punës nuk janë të njëjta: në disa vende arrihen të ardhura të […]

The post Shqiptarët punojnë shumë dhe fitojnë pak/ Nga fundi i Europës për vlerën ekonomike të punës appeared first on BoldNews.al.

Jared Kushner, dhëndri i Donald Trump njëherësh ish-këshilltar i tij në Shtëpinë e Bardhë, u shfaq (me videocall) sot në Tiranë si investitor strategjik, i cili me projektet që ka marrë përsipër në Shqipëri dhe Serbi po e prezanton veten si “shpëtimtari” që po ndërlidh një rajon – që ka dalluar për konflikte – drejt një të ardhme të begatë.

Por prezantimi i tij nuk tha gjë për transparencën, konkurrencën, trashëgiminë kulturore dhe çështjet e mjedisit, pika këto të mbrojtura dhe promovuara fort nga Bashkimi Evropian.

Në samitin e “Future Investment Initiative (FII) Institute” të quajtur “FII Priority Europe Tirana 2025” – një platformë globale që synon promovimin e dialogut ndërkombëtar mbi investimet dhe zhvillimin ekonomik – Kushner nuk u paraqit fizikisht sikurse pritej, por foli përmes një thirrjeje videofonike.

Ai u shfaq si themeluesi dhe drejtori i Affinity Partners, e cila në Shqipëri ka marrë statusin e investitorit strategjik për ndërtimin e dy komplekseve turistike me qindra vila dhe hotele në Zvërnec dhe Sazan.

Kushner foli për horizontin e investimeve “në një Shqipëri të bashkuar me një treg në rritje si Ballkani”. Prezantimi si folës në Tiranë vjen rreth një vit pasi projektet e tij në Serbi dhe Shqipëri kanë ngjallur shqetësime.

Projekti $500 milionësh për të ndërtuar tre kulla 30 katëshe në truallin e ish-Shtabit të Përgjithshëm dhe Ministrisë së Mbrojtjes – bombarduar nga NATO në vitin 1999 – është vënë në pikëpyetje këtë javë pasi rezultoi se dy godinave iu hoq statusi si monumente kulture përmes një ekspertize të falsifikuar.

Administrata e Presidentit Vucic e ka justifikuar “marrëveshjen Kushner” me idenë e rritjes së investimeve të huaja dhe se qeveria do të përfitojë 22.5% të të ardhurave nga projekti, ndërsa dhëndri i Trump do të përfshijë në ndërtimin e “Trump Hotel” një memorial për viktimat e bombardimeve të NATO-s dhe një muze kushtuar historisë së ish-ministrisë.

Por, aty ku disa shohin investime, të tjerë shohin përfitime mbi traumat kolektive dhe trashëgiminë historike. Përballë kritikave nga opozita dhe opinioni publik serb se “po jepet truall për influencë politike”, qeveria serbe është mbrojtur duke thënë se trualli “nuk është shitur, por dhënë në përdorim për 99 vjet”.

Godinat, të cilat mbartin vlerë arkitektonike të stilit modernist, janë përfshinë në listën e organizatës Europa Nostra mes 7 ndërtesave historike më të rrezikuara në Evropë.

Rasti kujton qasjen që u ndoq me Teatrin Kombëtar në Shqipëri, i cili gjithashtu qe përfshirë në listën e Europa Nostra. Ndërtesës iu hoq statusi monument kulture, dhe pas dy vitesh protesta, me një akt-ekspertimi të kontestuar – pa oponencë teknike – mbrëmjen e 14 majit 2020, Këshilli Bashkiak i Tiranës votëbesoi me email shembjen e tij.

Në këtë kontekst, ajo që po ndodh në Beograd me projektet e Kushner, dhe e shkuara aspak pozitive me procedurat e ndjekura për projektet e mëdha të infrastrukturës dhe investimeve publike në Shqipëri, vjen si paralajmërim i asaj që po i afrohet brigjeve të Zvërnecit dhe ishullit të Sazanit:

Dy resorte gjigande me të paktën 10 mijë dhoma, të cilat do të ndërtohen pavarësisht shkeljeve të mundshme në procedura dhe ligje.

Në janar, Citizens.al shpjegoi se si Kushner siguroi të drejtën për të zhvilluar Sazanin nëpërmjet një procesi që ngjan më shumë si manovër politike për të fituar përkrahjen e familjes dhe Presidentit amerikan, Donald Trump, sesa garë transparente për zhvillimin e turizmit.

Nga një “vizitor” i ftuar nga autoritetet shqiptare, brenda pak muajve Kushner u shndërrua në “investitor strategjik”, ndërkohë që legjislacioni për zonat e mbrojtura ndryshoi me urgjencë për të lejuar ndërtimet në territore të ndjeshme ekologjikisht siç është zona e Zvërnecit dhe Sazanit.

Pjesëmarrja e Kushner si folës kryesor në forumin e investimeve këtë fundjavë në Shqipëri konfirmon se projektet e tij kanë mbështetje politike të nivelit të lartë në Shqipëri dhe Serbi.

Ai zbuloi se nisma për të investuar në Sazan dhe Zvërnec i erdhi pasi takoi Ramën në një vizitë turistike në vitin 2021 dhe mori dijeni për ndërtimin e Aeroportit të Vlorës, e cila ishte një incentivë për projektin e madh turistik jo shumë larg tij.

Ishulli i Sazanit përmban monumente natyrore si “Barriera koralore e grykës së Djallit” dhe “Faleza e Sazanit”, të cilat janë të mbrojtura me ligj. Ndërtimi në këtë zonë ngre pikëpyetje mbi ruajtjen e pasurisë natyrore dhe ndikimin në ekosistemet lokale.

“Zona është 60 milje larg nga Italia, 60 milje larg nga Korfuzi dhe një aeroport po ndërtohet jo shumë larg, kështu që është një mundësi fantastike investimi,” tha Kushner, sipas së cilit mjedisi në zonë do të ruhet. Megjithatë ai nuk tregoi aspekte konkrete se si do ta bënte këtë.

Por a është kjo ajo që i duhet Shqipërisë, një vendi që pret të integrohet në BE?

Çështja nuk është vetëm për luksin që pretendon të sjellë Kushner, i cili tregoi se familjarisht do të ketë një rezidencë në zonën ku po investon në Shqipëri. Është për precedentët që po konfirmohen: Zhvillimi i zonave të mbrojtura pa konsultim publik, në mungesë të plotë transparence në procesin e përzgjedhjes së investitorëve, dhe lidhjet e dyshimta mes interesave të politikës dhe kapitalit ndërkombëtar.

Për Shqipërinë, rasti i Sazanit dhe Zvërnecit nuk është thjesht çështje turistike, por një provë për integritetin e institucioneve të saj përballë rasteve që përsëriten: Aeroporti i Vlorës, Marina e Vlorës, Marina e Durrësit dhe në horizont Divjaka apo zonat e mbrojtura në male të kërcënuara nga e ashtuquajtura “Paketa e Maleve”.

Prej vitit 2024 kur Kushner bëri publik projektet, pak ose aspak është bërë me dije nga autoritetet shqiptare. Prej janarit 2025 kur u mësua se Kushner mori statusin 10-vjeçar të investitorit strategjik nuk dihet gjë për vijimin e procedurave të mëtejshme.

Palët do të duhet të vendosnin për mënyrën se si do t’i jepen Kushnerit mbi 45 hektarë truall dhe formulën e partneritetit publik-privat, – me gjasë do të zbatohet formula që i dha rreth 80 hektarë të Portit të Durrësit projektit me plot dritë-hije “Durrës Yacht & Marina” të Mohamed Alabbar ku Autoriteti Portual Durrës mbajti 33% të aksioneve – por nga qeveria dhe Korporata e Investimeve nuk ka transparencë nëse është arritur ndonjë marrëveshje dhe nëse po, cila është ajo.

Në regjistrat e qeverisë është dhe shembulli i keq i “Marina di Valona”, ku sipërmarrësit Geront Çela iu dha statusi i investitorit strategjik dhe mundësia për të privatizuar 5.75 hektarë të portit të Vlorës përmes ligjit kontrovers “Shqipëria 1 euro”.

Nëse historia e këtyre projekteve përsëritet – dhe gjasat janë që të ndodhë – atëherë kjo nuk është më rastësi, por një strategji që kërkon të zhbëjë përfundimisht kufijtë mes privatit dhe publikes, fitimit dhe përgjegjësisë, kufij shumë larg “begatisë” që Kushner prezantoi në platformën “FII Priority Europe Tirana 2025”, kufij të një praktike korruptive ndikimi për influenca dhe pushtet.

Lexoni gjithashtu:

• Nga vizitor në investitor strategjik, si e siguroi Sazanin Jared Kushner
• Kur natyra përballet me betonin: Çmimi i lartë i Aeroportit të Vlorës
• Si i fali qeveria €23 mln investitorit te Marina e Vlorës

The post Kushner, Rama, Vuçiç: Trekëndësh interesash në kurriz të publikes appeared first on Citizens.al.

BRUKSEL, 17 korrik /ATSH/ – Shtetet e Bashkuara e kërcënuan gjatë fundjavës Bashkimin Evropian me tarifa prej 30 për qind, duke tronditur Brukselin pikërisht kur po mendonte se bërja e një marrëveshjeje tregtare transatlantike ishte pothuajse punë e kryer.

Blloku ende shpreson se një marrëveshje do të mundë të arrihet para afatit të 1 gushtit, kur pritet të hyjnë në fuqi tarifat ndëshkuese të SHBA-së.

Por, BE-ja gjithashtu ka përgatitur kundërmasa, duke rritur mundësinë e një lufte tregtare me pasoja të rënda për ekonominë botërore.

Mund të thuhet se njoftimi i Donald Trumpit më 12 korrik – për vendosjen e një tarife të përgjithshme prej 30 për qind për të gjitha importet nga blloku me 27 vende anëtare – ishte goxha tronditës.

Prej se presidenti amerikan kërcënoi për herë të parë BE-në, si dhe shumicën e partnerëve të tjerë tregtarë botërorë, me masa të rënda tregtare në fillim të prillit, Brukseli ka qenë i gatshëm për ta gjetur njëfarë kompromisi.

Diplomatët dhe politikanët evropianë besojnë se një marrëveshje transatlantike ishte shumë pranë, duke lënë të kuptohet se mund të pranohej një tarifë bazë prej rreth 10 për qind, me përjashtime dhe kuota për industri të ndryshme që do të shtjelloheshin më vonë.

Duke folur në kushte anonimiteti, ata thonë se e shohin kthesën e papritur nga Shtëpia e Bardhë si një “taktikë negociuese” për ta siguruar një marrëveshje më të mirë, veçanërisht për kompanitë teknologjike amerikane që përballen me taksa të rritura në Evropë.

BE-ja ende shpreson se mund të arrihet diçka para afatit të 1 gushtit, edhe në qoftë se është vetëm një shtyrje për disa muaj.

Qëllimi është të rikthehen tarifat në 10 për qind apo afër kësaj shifre. BE-ja është e gatshme të pranojë tarifë prej 15 për qind si kufi maksimal pa ndërmarrë masa hakmarrëse.

Kundërmasa në vlerë miliarda euro

Ndërkohë, Komisioni Evropian ka përgatitur pikërisht kundërmasa të tilla. Madje ka përpiluar një listë 200-faqëshe me mallra amerikane që mund të goditen.

Të miratuara nga ministrat e Tregtisë të BE-së gjatë një takimi në Bruksel më 14 korrik, komisioni propozoi kundërmasa në vlerë 72 miliardë euro, që synojnë gjithçka, nga avionët, pjesët e makinave dhe pijet alkoolike si burboni, deri te sende më të vogla si çakmakët dhe tubat për duhan, shkruan REL.   /os/

The post FOKUS – Kërcënimi i SHBA-së me tarifa rrit rrezikun për Evropën teksa shtohet frika për luftë tregtare appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.

PARIS, 14 korrik  /ATSH/ – Presidenti francez, Emmanuel Macron ka paraqitur planet për një rritje të madhe të shpenzimeve për mbrojtjen, duke paralajmëruar se liria e Evropës po përballet me një “kërcënim më të madh” se kurrë më parë që nga fundi i Luftës së Dytë Botërore, sipas BBC.

Në një fjalim drejtuar forcave të armatosura në Paris, ai tha se “po jetojmë në një moment vendimtar” për shkak të gjendjes komplekse gjeopolitike.

Macron kërkoi që shpenzimet për mbrojtjen e Francës të rriten me 3,5 miliardë euro vitin e ardhshëm dhe më pas edhe me 3,0 miliardë euro të tjera në vitin 2027.

Duke iu referuar kërcënimit nga Rusia, ai dënoi “politikat imperialiste” dhe “fuqitë që aneksojnë territore”.

Macron premtoi të dyfishojë buxhetin ushtarak të Francës deri në vitin 2027, tre vjet më herët nga sa ishte planifikuar fillimisht.

Në vitin 2017, buxheti i mbrojtjes ishte 32 miliardë euro dhe sipas planeve do të arrijë në 64 miliardë euro për dy vjet.

Këto propozime duhet ende të miratohen nga qeveria franceze.

“Që të jesh i lirë në këtë botë, duhet të jesh i frikshëm. Që të jesh i frikshëm, duhet të jesh i fuqishëm”, tha ai në fjalim, i cili u mbajt në prag të Ditës së Bastijës.

Macron tha se bota po përjeton rikthimin e fuqisë bërthamore dhe “përhapjen e konflikteve të mëdha”.

Ai përmendi gjithashtu bombardimin amerikan të Iranit, luftimet mes Indisë dhe Pakistanit dhe atë që e quajti “luhatjet e mbështetjes amerikane për Ukrainën”.

Muajin e kaluar, vendet anëtare të NATO-s ranë dakord të angazhohen që të shpenzojnë 5% të PBB-së çdo vit për mbrojtje, nga objektivi i mëparshëm prej 2%./  /Ad.Ab./

The post FRANCË – Macron: Liria e Evropës po përballet me sfidat më të mëdha që nga LIIB appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.

Presidenti francez Emmanuel Macron ka prezantuar planet për një rritje të konsiderueshme të shpenzimeve për mbrojtjen, duke paralajmëruar se Europa po përballet me kërcënimin më të madh ndaj lirisë së saj që nga përfundimi i Luftës së Dytë Botërore. Në një fjalim drejtuar forcave të armatosura në Paris, Macron theksoi se po jetojmë në një […]

The post Macron paralajmëron rritje të madhe të shpenzimeve për mbrojtjen e Europës appeared first on BoldNews.al.

Në gjithë Europën, sidomos atë në zhvillim, njerëzit lëvizin në kërkim të një jete më të mirë. Globalizimi, hapja e tregjeve, lehtësimi i lëvizjes dhe kritereve të lejeve të punës nga shtetet e zhvilluara që po plaken, janë mundësi që, natyrshëm, shumëkush do të përpiqet t`i shfrytëzojë, sidomos të rinjtë që sot kanë pritshmëri më të larta nga jeta.

Por, askush nuk ikën me ritmin që po largohen shqiptarët. Të dhënat e fundit të Eurostat, të përpunuara nga “Monitor”, tregojnë se popullsia e Shqipërisë është reduktuar me 18.2% në fund të vitit 2024, në krahasim me 2011, periudhë që përfshin dhe zhvillimin e dy censeve.

Gjatë kësaj periudhe, vendi është reduktuar me mbi 500 mijë banorë. Vendi ka zyrtarisht sot 2.36 milionë banorë, shifër e raportuar dhe tek Eurostat.

Kjo rënie në përqindje (e matur me madhësinë relativ të kombit) është më e larta në Europë, sipas Eurostat.

Shteti i dytë që ka humbur më shumë banorë, pas Shqipërisë, është Bullgaria, popullsia e së cilës është reduktuar me 12.3% brenda së njëjtës periudhë.

Maqedonia e Veriut renditet e treta, duke humbur 11.4%, e ndjekur nga Bosnjë-Hercegovina (-11.2%), Kroacia )-9.7), Letonia (-9.4) dhe Serbia (-9%).

Vendi i rajonit që ka arritur të ruajë nivelet pothuajse të pandryshuara të popullsisë është Mali i Zi, që ka parë një rritje me 0.6% nga 2011-a. (Shifrat për Kosovën mungojnë).

Shtetet e Europës Perëndimore, ndonëse janë më të plakura, kanë arritur që të shtojnë popullsisë, si rrjedhojë e politikave agresive të emigrimit, si një zgjidhje për të adresuar problemet demografike, që kanë ardhur nga plakja e popullsisë dhe rënia e lindjeve.

Eurozona e ka rritur popullsinë me 3.2% nga 2011-a. Në Itali, shteti më i plakur në Europë, së bashku me Spanjën, popullsia ka ndryshuar përkatësisht me -1.8% dhe +4.5%.

Gjermania, që vitet e fundit ka lehtësuar kriteret e lejeve të punës, ka rritur popullsinë me 4% në më shumë se një dekadë.

Në Shqipëri, tkurrja e fortë e popullsisë lidhet me dy faktorë. Së pari, ngadalësimi i shtesës natyrore, që gjatë pandemisë u kthye në negativ dhe tashmë është në nivele minimale, me vetëm 1.2 mijë persona plus në 2024-n, nga mbi 60 mijë persona që ishte në fillim të viteve 90.

Faktori i dytë dhe më i rëndësishëm është emigracioni, që njohu një valë të re pas vitit 2016, kryesisht nga popullsia e re në moshë. Në vitin 2024, sipas Eurostat, emigracioni neto ishte 28.8 mijë persona.

I dyti më i larti në Europë, pas Turqisë, që kishte një emigracion neto prej -156 mijë personash, por që është një shtet me një popullsi me 86 milionë banorë!

Që pas viteve 90, në çdo dekadë, kur janë dhe të dhënat e Censeve, nga vendi janë larguar mesatarisht 500 mijë persona.

Të dy këto faktorë kanë ndikuar në plakjen e popullsisë. Sipas të dhënave të të tjera të Eurostat, mosha mediane e Shqipërisë arriti në 44.3 vite në 2024-n, duke iu afruar mesatares së BE-së prej 44.7 vite vitin e kaluar.

Kjo do të thotë që në Shqipëri, gjysma e popullsisë është nën 44.3-vjeç dhe gjysma mbi këtë moshë. Në 2010-n, gjysma e popullsisë shqiptare ishte nën 31.9-vjeç.

Rënia e popullsisë dhe plakja e saj ka shkaktuar ngërç në tregun e punës, duke detyruar bizneset të frenojnë zgjerimin, ka frenuar produktivitetin, teksa janë rritur pagat pa u shoqëruar me rendimentin, ka frenuar konsumin dhe në afat të gjatë pritet të ndikojë skemën e pensioneve dhe rritjen e qëndrueshme ne vend, teksa qeveria nuk duket ende ta pranojë si një problem madhor, ritmet e larta me të cilat po reduktohet popullsia e vendit./ Monitor

The post Shqipëria, me rënien më të fortë të popullsisë në Europë në dekadën e fundit appeared first on Albeu.com.

Migrimi drejt Bashkimit Evropian ka çuar popullsinë e tij në një nivel rekord prej 450.4 milionë banorësh në vitin 2024, duke kompensuar për të katërtin vit me radhë rënien natyrore të popullsisë. Që nga viti 2012, në BE ka pasur më shumë vdekje sesa lindje, duke e bërë migrimin burimin e vetëm të rritjes demografike.

Vitin e kaluar, migrimi neto ishte 2.3 milion persona, duke balancuar një rënie natyrore prej 1.3 milion banorësh. Vdekjet arritën në 4.82 milion, ndërsa lindjet ishin vetëm 3.56 milion. Ndërkohë, Gjermania, Franca dhe Italia përbëjnë gati gjysmën e popullsisë së Unionit.

Në vitin 2024, 19 shtete anëtare regjistruan rritje të popullsisë, ndërsa tetë pësuan rënie. Malta kishte rritjen më të lartë (19 për 1,000 banorë), ndërsa Letonia pësoi rënien më të madhe (-9.9).

Eurostat thekson se rikthimi i lëvizjes pas pandemisë ka ndikuar ndjeshëm në këtë rritje. Megjithë shqetësimet për migrimin, kalimet e paligjshme ranë me 38% dhe ishin më të ulëtat që nga viti 2021. Disa vende si Gjermania, Belgjika dhe Polonia vendosën kontrolle kufitare të përkohshme.

Rënia e normave të lindshmërisë dhe plakja e popullsisë përbëjnë sfida serioze për të ardhmen ekonomike dhe sociale të BE-së.

The post Popullsia e BE-së arrin rritje rekord, migrimi drej Europës çon në 450 milionë banorë në 2024 appeared first on Albeu.com.

Me rritjen e turizmit masiv, sjellja e pushuesve po analizohet më shumë se kurrë.

Francezët ankohen, gjermanët janë të fiksuar pas rregullave, ndërsa japonezët janë të përmbajtur. Këto klishe mbi turistët mbeten të forta.

Por çfarë mendojnë realisht vendasit për vizitorët e huaj?

Daily Telegraph intervistoi banorë dhe profesionistë të turizmit në Francë, Spanjë, Greqi dhe Itali për të hartuar një “hartë” të popullaritetit sipas kombësisë.

Francezët – ankues, por të dashur

Turistët francezë perceptohen si ankues, një tipar që irriton, por njëkohësisht konsiderohet me një lloj “sharmi”. Një hotelier grek tha: “Francezët ankohen për gjithçka, ne kretanët jemi të qetë, ndaj na duket e çuditshme. Por i preferojmë më shumë se gjermanët, të paktën buzëqeshin dhe përshëndesin.”

Megjithatë, francezët admirohen për kulturën e tyre të gastronomisë dhe verës. Shumë i konsiderojnë të edukuar dhe të sjellshëm, edhe pse ndonjëherë arrogantë dhe tepër kërkues.

Britanikët – të sjellshëm, por të zhurmshëm

Në Francë, britanikët vlerësohen për edukatën dhe diskrecionin. Por në Spanjë, imazhi i tyre dëmtohet nga sjelljet e tepruara gjatë festimeve, sidomos beqaritë, me alkool dhe zhurma të natës. Në Itali, admirohen për pasionin ndaj artit dhe historisë, edhe pse incidente si vandalizimi i Koloseut nga një turist britanik dëmtojnë reputacionin e tyre.

Kinezët – shpenzues, por pushtues

Turistët kinezë janë të lakmuar për fuqinë e tyre blerëse – shpenzuan 196.5 miliardë dollarë në 2023, më shumë se çdo komb tjetër – por kritikohen për sjellje të vrazhda dhe mungesë respekti ndaj kulturës vendase. Në Greqi, një banor i Santorinit tha: “Ata bllokojnë rrugët dhe bëjnë selfie mbi çatitë e shtëpive tona.” Në Itali, grupet e mëdha dhe selfie-stick-et shkaktojnë përplasje kulturore, edhe pse shpenzimet e tyre janë të mirëpritura.

Gjermanët – të respektueshëm, por të kursyer

Në Francë, gjermanët shihen si korrektë, të sjellshëm dhe puntualë. “Janë zakonisht mysafirët e mi të preferuar,” thotë një pronar hoteli pranë Mont-Saint-Michel. Por në Spanjë dhe Greqi, ndonjëherë kritikohen për mungesë përpjekjeje për të folur gjuhën vendase dhe për festime të tepruara. Në Balearike, një hotelier tha: “Na duhen gjermanët, por nuk jemi gjithmonë të lumtur kur vijnë. Nuk flasin fare spanjisht dhe pinë pothuajse sa britanikët.”

Italianët – spontanë dhe miqësorë

Italianët adhurohen për gjestet e tyre ekspresive dhe pasionin për artin, verën dhe historinë. Në Greqi, një floktar tha me humor: “Italianët flasin gjithë kohës me duar dhe pijnë shumë kafe – janë si grekët, por me amfetamina.” Në Spanjë, perceptohen si “kushërinj kulturorë” dhe rrallëherë kritikohen, edhe kur janë pak të zhurmshëm.

Amerikanët – të entuziazmuar dhe bujarë

Amerikanët vlerësohen për pozitivitetin dhe bujarinë e bakshisheve. Një punonjëse muzeu në Dordogne tha: “Edhe pas dy orësh turne, mbeten të entuziazmuar dhe duan detaje.”

Megjithatë, shpesh kritikohen për mungesë njohurish historike ose kërkesa tepër të larta në hotele luksoze.

Po zviceranët?

Edhe pse Daily Telegraph nuk analizoi turistët zviceranë, ata janë ndër më të pasurit: në 2024 shpenzuan 19 miliardë franga jashtë vendit (+7.8%). Janë të njohur për organizim, kujdes dhe diskrecion, edhe pse ndonjëherë perceptohen si të ftohtë. Në korrik 2023, një 17-vjeçare zvicerane u arrestua në Romë pasi gdhendi inicialet e saj në një mur të Koloseut, duke shkaktuar zemërim publik.

Kur perceptimet bëhen të njëanshme

Ekspertët theksojnë se këto perceptime varen edhe nga vendi. Në qytetet e mbingarkuara si Venecia, Barcelona apo Parisi, lodhja nga turizmi masiv i deformon gjykimet. Përkundrazi, në rajone më pak turistike, diferencat kulturore zbuten më shumë. Sidoqoftë, të gjithë bien dakord: ata që respektojnë kulturën vendase, mësojnë disa fjalë të gjuhës lokale dhe sillen me përgjegjësi mjedisore, janë të mirëpritur kudo.

Moti i nxehtë i zgjatur po riformëson qytetet e Europës, ndërsa temperaturat mbi 32°C shtrihen deri në vjeshtë. Ndërsa temperaturat globale vazhdojnë të rriten, qytetet europiane po përjetojnë vapë ekstreme për shumë më gjatë se muajt tradicionalë të verës.

Disa qytete në Europë tani përballojnë temperatura të larta deri në pesë muaj në vit, pohon një studim i ri nga Climate Resilience for All.

Analiza, e udhëhequr nga ekipi meteorologjik i OJQ-së, shqyrtoi të dhënat e temperaturës nga viti 2019 deri në vitin 2023 në 85 qytete në të gjithë botën. Ajo u përqendrua në ditët e para dhe të fundit kur secili qytet arriti 32°C, një prag për nxehtësinë ekstreme që paraqet rreziqe serioze për shëndetin dhe mjedisin.

Ata zbuluan se të ashtuquajturat ‘stinë të nxehtësisë’ nuk kufizohen më vetëm në muajt e njohur të verës dhe tani kanë kohëzgjatje shumë më të gjatë. Mesatarisht, ekipi, i udhëhequr nga shkencëtari i klimës Dr. Larry Kalkstein, thotë se stinët e nxehtësisë zgjasin 214 ditë në të gjitha qytetet që ata shqyrtuan.

Ditë jashtëzakonisht të nxehta ndodhën në çdo kohë të vitit në 20 nga 85 qytete. Studimi thotë se Athina në Greqi tani përballet me një nga stinët më të gjata të nxehtësisë në kontinent, me temperatura të larta që zgjasin rreth 145 ditë, nga mesi i majit deri në fillim të tetorit.

Tirana, kryeqyteti i Shqipërisë, renditet e dyta me një diferencë të ngushtë në listën e “Rezistencës ndaj Klimës për të Gjithë” me 143 ditë me nxehtësi ekstreme.

Në Portugali, sezoni i nxehtësisë në Lisbonë zgjat rreth 136 ditë, nga fundi i pranverës deri në fillim të vjeshtës. Madridi në Spanjë përjeton një sezon nxehtësie prej 119 ditësh, që shtrihet nga fundi i majit deri në mesin e shtatorit.

Zyrtarët e Parisit po përgatiten për një ngrohje prej 4°C , por kryeqyteti francez tashmë po përjeton gati tre muaj nxehtësi ekstreme, me temperatura mbi 32°C nga mesi i qershorit deri në mesin e shtatorit.

Mynihu dhe Varshava kanë stinë të nxehta më të shkurtra, por ende të konsiderueshme, që zgjasin rreth një ose dy muaj.

Pse sezonet më të gjata të nxehtësisë janë problem?

Studimet e mëparshme kanë zbuluar se ndryshimet klimatike të shkaktuara nga njeriu shtuan mesatarisht 30 ditë nxehtësi ekstreme për rreth gjysmën e popullsisë së botës vitin e kaluar. Kjo do të thotë se katër miliardë njerëz u ekspozuan ndaj temperaturave të zgjatura dhe të rrezikshme.

Studimi nga World Weather Attribution, Climate Central dhe Qendra e Klimës së Kryqit të Kuq shqyrtoi periudhën midis majit 2024 dhe majit 2025. Ai zbuloi se ndryshimi i klimës të paktën dyfishoi numrin e ditëve të klasifikuara si “nxehtësi ekstreme” në 195 nga 247 vendet dhe territoret që ata analizuan krahasuar me mesataren e mëparshme.

Europa është një nga rajonet që tashmë vuan pasojat më të dukshme dhe vdekjeprurëse të ngrohjes globale. Periudhat e zgjatura të nxehtësisë nxjerrin në pah se si po ndryshon klima e kontinentit dhe shqetësimet shëndetësore dhe infrastrukturore që vijnë me këtë ndryshim.

Sezonet më të gjata të nxehtësisë nënkuptojnë një rrezik në rritje të sëmundjeve që lidhen me nxehtësinë, duke çuar në një barrë më të madhe në sistemet e kujdesit shëndetësor dhe sfida për popullatat vulnerabël. Është veçanërisht problematike për të moshuarit dhe ata me sëmundje të mëparshme.

“Kjo analizë e bën të qartë: nuk mund ta trajtojmë më nxehtësinë si një pjesë normale të verës”, thotë Kathy Baughman McLeod, CEO e Climate Resilience for All.

Studimi thekson efektin e ishullit të nxehtësisë urbane , ku qytetet bëhen më të nxehta se zonat rurale përreth për shkak të infrastrukturës së dendur dhe hapësirës së gjelbër të kufizuar, si një faktor kyç që përkeqëson stresin e nxehtësisë në qendrat urbane të Evropës.

“Qytetet që nuk janë projektuar kurrë për ngrohje, tani përballen me goditje dhe strese të reja nga nxehtësia”, shpjegon Baughman McLeod.

Me stinët e nxehtësisë që shtrihen shumë përtej muajve të njohur të verës, qeveritë dhe planifikuesit e qytetit përballen me një sfidë urgjente: si t’i mbroni njerëzit nga valët e të nxehtit gjithnjë e më të shpeshta dhe të zgjatura?

The post Temperatura ekstreme/ Zgjatet vera në Europë, qytete si Tirana dhe Athina, përjetojnë ‘ferrin’ për pesë muaj appeared first on Sot News | Lajme.