KOMENT – Pesë gjëra thelbësore rreth valëve të të nxehtit në Evropën e shekullit XXI
PARIS, 13 gusht /ATSH-AFP/ – Temperaturat e larta, si ato që regjistrohen aktualisht, ilustrojnë frekuencën dhe intensifikimin në rritje të valëve të të nxehtit në Evropë, një pasojë e drejtpërdrejtë e ngrohjes globale, sipas shkencëtarëve.
Ja pesë gjërat që duhen mbajtur mend rreth valëve të të nxehtit të përjetuara në shekullin XXI nga Evropa, kontinentit që po ngrohet më shpejt në botë, sipas Observatorit Evropian të Ndryshimeve Klimatike ”Copernicus”.
– Goditja e vitit 2003 –
Vala intensive e të nxehtit që goditi Evropën Perëndimore gjatë gjysmës së parë të gushtit 2003 krijoi një tronditje të vërtetë në disa vende. Në vitet që pasuan, disa vende zbatuan sisteme paralajmërimi për valët e të nxehtit, siç është “plani i valës së të nxehtit” i krijuar në Francë.
Temperaturat e jashtëzakonshme të përjetuara në Francë, Itali, Spanjë dhe Portugali shkaktuan dhjetëra mijëra vdekje: studimet e mëvonshme shkencore kanë vlerësuar “vdekjet shtesë” në 70 000 në 16 vende.
Vala e të nxehtit e vitit 2003 nuk ishte e vetmja që shkaktoi valë vdekjesh: vala e të nxehtit që goditi Rusinë në vitin 2010 çoi në 56 000 “vdekje shtesë”, sipas agjencisë ruse të statistikave Rosstat, ndërsa 60 000 vdekje i atribuoheshin të nxehtit të verës së vitit 2022 në 35 vende evropiane, sipas një studimi franko-spanjoll (Inserm/ISGlobal).
– Nga lindja në perëndim, nga veriu në jug –
Ndërsa vala e të nxehtit e vitit 2003 goditi kryesisht Evropën perëndimore dhe jugore, kontinenti është prekur në të gjitha rajonet e tij nga valët e të nxehtit që nga fillimi i shekullit.
Në vitin 2010, ishte Evropa Lindore ajo që përjetonte vapë, veçanërisht Rusia. Kjo valë jashtëzakonisht e gjatë 45-ditore e të nxehtit u shënua nga një temperaturë rekord prej 37,2°C në Moskë në korrik.
Në qershor dhe korrik 2019, gjysma veriore e Evropës vuajti më shumë, me temperatura rekord të regjistruara në Holandë, Belgjikë, Gjermani dhe Mbretërinë e Bashkuar. Rekordi francez (46°C) gjithashtu daton nga ajo verë.
Në vitin 2021, Evropa Jugore vuajti më shumë, me një temperaturë rekord në gusht në Spanjë dhe “valën më të keqe të nxehtësisë që nga viti 1987” në Greqi.
Në vitin 2023, nxehtësia anormale goditi Evropën Veriore në qershor. Pastaj, jugu u përvëlua në korrik dhe gusht, me temperatura të ndjera deri në 38 deri në 46°C.
– Më herët, më vonë –
Më të përhapura gjeografikisht, valët e nxehtësisë evropiane zënë gjithashtu një hapësirë më të madhe në kalendar.
Në vitin 2019 dhe përsëri në vitin 2022, vala e parë e nxehtësisë që goditi Evropën ndodhi në mesin e qershorit, me, për shembull, rekordet e nxehtësisë që u thyen në vitin 2022 për muajin qershor në Gjermani dhe Austri.
Vitin pasardhës, vala e nxehtësisë evropiane u shtri në shtator, duke përkeqësuar thatësirën në Evropën Jugore dhe duke komplikuar organizimin e Kupës së Botës në Regbi 2023 në Francë.
– Më të shpeshta –
Studimet dhe organizatat shkencore bien dakord për frekuencën në rritje të valëve të nxehtësisë në Evropë. “Ndryshimi i klimës është një faktor kryesor që kontribuon në frekuencën dhe intensitetin në rritje të valëve të nxehtësisë”, thekson ”Copernicus”.
Një studim universitar gjermano-rumun që shqyrtoi valët e nxehtësisë nga viti 1921 deri në vitin 2021 arriti në përfundimin se ka pasur një “rritje të konsiderueshme të frekuencës së valëve të nxehtësisë në shumicën e rajoneve të Evropës, veçanërisht gjatë 30 viteve të fundit”.
”Meteo France” vëren, për shembull, se nga 50 valët e nxehtësisë të regjistruara në nivel kombëtar që nga viti 1947, 33 kanë ndodhur që nga viti 2000.
– Rekorde të temperaturës të të gjitha kohërave –
Valët e nxehtësisë të shekullit XXI në Evropë shoqërohen me temperatura rekord, të tilla si kjo maksimum i të gjitha kohërave për Evropën e arritur më 11 gusht 2021, në Sirakuzë, Siçili (Itali), me 48,8°C, një rekord i certifikuar nga Organizata Botërore Meteorologjike.
Rekorde të tjera kombëtare janë regjistruar në disa vende në të gjithë kontinentin vitet e fundit:
- Franca 46°C – Qershor 2019
- Portugalia 47,3°C – Gusht 2003
- Spanja 47,4°C – Gusht 2021
- Gjermania 41,2°C – Korrik 2019
- Mbretëria e Bashkuar 40,3°C – Korrik 2022./ a.jor.
The post KOMENT – Pesë gjëra thelbësore rreth valëve të të nxehtit në Evropën e shekullit XXI appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.