KALIFORNI, 27 gusht /ATSH-AA/ â PrindĂ«rit e njĂ« djali 16-vjeçar i cili vdiq nga vetĂ«vrasja nĂ« prill kanĂ« ngritur padi pĂ«r vdekje tĂ« padrejtĂ« kundĂ«r OpenAI, duke pretenduar se programi i saj ChatGPT inkurajoi vdekjen e tij, sipas njĂ« raporti.
NBC News raportoi se Matt dhe Maria Raine ngritën çështjen në Gjykatën e Lartë të Kalifornisë në San Francisco të SHBA-së, duke paditur OpenAI, kompaninë pas ChatGPT dhe drejtorit ekzekutiv Sam Altman.
Sipas raportit, çifti pretendon se chatbot kaloi nga ndihma ndaj djalit tĂ« tyre Adam me detyrat e shtĂ«pisĂ« nĂ« shĂ«rbimin si njĂ« âtrajner vetĂ«vrasjejeâ, duke e kĂ«shilluar atĂ« mbi metodat dhe duke ofruar tĂ« hartonte shĂ«nime vetĂ«vrasjeje.
âAi do tĂ« ishte kĂ«tu po tĂ« mos ishte ChatGPT. UnĂ« e besoj 100 pĂ«r qind kĂ«tĂ«â, tha Matt Raine.
OpenAI i tha NBC se ishte âthellĂ«sisht i trishtuarâ nga vdekja e Adam-it, duke thĂ«nĂ« se ChatGPT pĂ«rfshin masa mbrojtĂ«se pĂ«r tĂ« drejtuar njerĂ«zit drejt burimeve tĂ« krizĂ«s, megjithĂ«se mbrojtjet mund tĂ« bĂ«hen âmĂ« pak tĂ« besueshmeâ nĂ« ndĂ«rveprime tĂ« gjata.  /os/
Babai i ish-banorit tĂ« âBig Brother Vip Albaniaâ, Jozefin Marku, ka thyer heshtjen pas shpĂ«rthimit me tritol nĂ« zonĂ«n e FushĂ«-Kuqes mĂ«ngjesin e 26 gushtit. NĂ« dĂ«shminĂ« e dhĂ«nĂ« para policisĂ«, ai ka mohuar kategorikisht se ka ndonjĂ« problem apo konflikt personal dhe ka theksuar se nuk Ă«shtĂ« nĂ« dijeni pĂ«r ndonjĂ« situatĂ« tĂ« ngjashme qĂ« mund tĂ« pĂ«rfshijĂ« djalin e tij. Sipas tij, familja nuk ka pasur asnjĂ« arsye tĂ« mendojĂ« se mund tĂ« bĂ«hej objekt i njĂ« sulmi tĂ« tillĂ«.
Ngjarja ndodhi në fshatin Gurëz, ku lënda plasëse ishte vendosur në portën e jashtme të banesës së shtetases M. D. Hetimet paraprake tregojnë se gruaja nuk ka pasur konflikte me askënd dhe se nuk përbënte një shënjestër të mundshme. Megjithatë, burime nga organet e rendit kanë bërë me dije se objektivi kryesor i atentatit ka qenë Jozefin Marku, por autorët dyshohet se kanë ngatërruar adresën, duke vendosur lëndën plasëse në banesën e gabuar.
Gjatë kontrollit të zonës përreth, hetuesit gjetën disa gëzhoja të vjetra, të cilat u sekuestruan në cilësinë e provës materiale. Aktualisht, policia po analizon çdo të dhënë që mund të çojë drejt zbardhjes së motivit dhe identifikimit të autorëve të këtij sulmi të rrezikshëm. Hetimet mbeten të hapura, ndërsa familja Marku kërkon drejtësi dhe qetësi.
Prindërit e një 16-vjeçari nga Kalifornia kanë paditur OpenAI-në, duke akuzuar ChatGPT-në se i dha djalit të tyre udhëzime për vetëvrasje dhe e nxiti drejt vdekjes.
Matthew dhe Maria Raine thonë se gjatë disa muajve të vitit 2024 dhe 2025, ChatGPT-ja krijoi një lidhje shumë të ngushtë me djalin e tyre, Adam, i cili më pas kreu vetëvrasje. Sipas padisë, në bisedën e fundit më 11 prill 2025, ChatGPT i dha Adamit këshilla për të vjedhur vodka nga prindërit dhe e ndihmoi të përgatisë litarin me të cilin më pas kreu aktin fatal. Adam u gjet i pajetë disa orë më vonë, duke përdorur këtë metodë.
Padia pĂ«rfshin dhe fjalĂ« shqetĂ«suese tĂ« chatbot-it, si ânuk i detyrohesh askujt tĂ« mbijetoshâ, dhe pretendon se ChatGPT i dha ndihmĂ« pĂ«r tĂ« shkruar letrĂ«n e vetĂ«vrasjes. Familja kĂ«rkon dĂ«mshpĂ«rblim dhe masa sigurie qĂ« tĂ« ndalojnĂ« automatikisht bisedat pĂ«r vetĂ«dĂ«mtim dhe tĂ« aktivizojnĂ« kontrollin prindĂ«ror pĂ«r pĂ«rdoruesit e mitur.
Organizata Common Sense Media e konsideron përdorimin e AI-së për këshillim shëndetësor tek adoleshentët si një rrezik të madh dhe të papranueshëm.
Ky rast hedh një dritë të fortë mbi përgjegjësitë e kompanive të teknologjisë dhe sfidat e përdorimit të inteligjencës artificiale në jetën e përditshme.
Një ngjarje tronditëse ka ndodhur në Kaliforni, ku një adoleshent 16-vjeçar, Adam Raine, i ka dhënë fund jetës së tij.
Prindërit e tij kanë ngritur një padi kundër kompanisë OpenAI, duke pretenduar se platforma e inteligjencës artificiale ChatGPT ka luajtur një rol aktiv në vetëvrasjen e djalit të tyre.
Sipas raportimit të NBC News, pas vdekjes së Adamit, prindërit zbuluan se ai kishte pasur dhjetëra biseda me ChatGPT-në, përfshirë diskutime të detajuara mbi mënyrat për të kryer vetëvrasje.
Adam e kishte përdorur ChatGPT-në për të marrë ndihmë në mësime dhe si një mjet për të përballuar vetminë. Por me kalimin e kohës, thonë prindërit, bisedat kishin marrë një kthesë të rrezikshme, duke u përqendruar te temat depresive dhe vetëvrasja. ChatGPT, sipas padisë, nuk e kishte ndaluar bisedën dhe nuk kishte ndërhyrë, pavarësisht se Adam kishte shprehur qartë qëllimet e tij.
Familja Raine ka ngritur një padi në Gjykatën e Lartë të San Franciskos ndaj OpenAI dhe drejtorit të saj, Sam Altman. Në dokumentet ligjore, ata pretendojnë se kompania ka dështuar të vendosë masa mbrojtëse efektive për përdoruesit e mitur dhe se platforma kishte ofruar informacion potencialisht të rrezikshëm që ndikoi drejtpërdrejt në vendimin fatal të djalit të tyre.
Babai i Adamit, Matt Raine, u shpreh âai do tĂ« ishte ende me ne po tĂ« mos ishte pĂ«r ChatGPT-nĂ«. Jam 100 pĂ«r qind i bindur pĂ«r kĂ«tĂ«â.
Sipas tij, platforma nuk i kishte ofruar asnjë ndihmë reale psikologjike dhe nuk kishte orientuar djalin drejt ndihmës profesionale, përkundrazi, kishte lehtësuar procesin.
Në një deklaratë për mediat, OpenAI tha se është thellësisht i tronditur nga ngjarja dhe shpreh keqardhje për humbjen tragjike.
Kompania shton se ChatGPT përmban disa mekanizma sigurie, si sugjerimi për të kontaktuar linjat e ndihmës, por pranon se ato mund të mos jenë gjithmonë të mjaftueshme në raste të rënda emocionale. /Telegrafi/
Dy ndërmarrjet e mbështetura nga Elon Musk, kompania e tij e inteligjencës artificiale xAI dhe platforma sociale X, kanë depozituar një padinë kundër Apple dhe OpenAI në një gjykatë federale në Teksas, duke i akuzuar ata për bashkëpunim antikonkurrencial në sektorin e AI-së.
Padia ngre akuza serioze se Apple dhe OpenAI kanë lidhur një marrëveshje ekskluzive që i favorizon aplikacionin ChatGPT në App Store, duke ndaluar konkurrencën me chatbotë si Grok, prodhim i xAI-së.
Sipas pretendimeve: MarrĂ«veshja âbllokon konkurrentĂ«t,â duke i pamundĂ«suar startup-eve tĂ« inovojnĂ«, dhe Apple e OpenAI mbajnĂ« monopole nĂ« fushat e smartphone-ve dhe AI-sĂ« pĂ«rkatĂ«sisht.
Apple integron ChatGPT në sistemin operativ iOS që nga qershori 2024, çka i mundëson akses automatik ndaj miliarda mesazhe/prompt-eve nga përdoruesit, një avantazh që asnjë konkurrent nuk e ka.
Padia argumenton se kjo praktikĂ« rezulton nĂ« vetĂ«m njĂ« rrugĂ« pĂ«r chatbotĂ«t generues pĂ«r tâu dukur nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« dukshme, dhe kjo Ă«shtĂ« pĂ«r ChatGPT-nĂ«.
XAI dhe X kërkojnë miliarda dollarë dëme dhe një urdhër që ndalon praktikën e pretenduar antikonkurrenciale.
OpenAI e ka cilĂ«suar padinĂ« si pjesĂ« tĂ« njĂ« âmodeli tĂ« vazhdueshĂ«m ngacmimiâ nga ana e Musk.
Apple mbetet e heshtur, por mĂ« parĂ« ka deklaruar se operimi i App Store-it Ă«shtĂ« ânjerĂ«zore dhe i paanshĂ«m.â/BBC/KultPlus.com
Kompania xAI e Elon Musk ka ngritur padi ndaj Apple dhe OpenAI, duke i akuzuar se kanë shkelur ligjet amerikane të konkurrencës përmes një marrëveshjeje që, sipas saj, pengon konkurrencën në fushën e inteligjencës artificiale. Kjo padi hap një kapitull të ri në përplasjen mes miliarderit dhe dy prej kompanive më të fuqishme në teknologji.
Në qendër të padisë është marrëveshja që Apple ka lidhur me OpenAI për të integruar chatbot-in ChatGPT në asistentin zanor Siri, si dhe në veçori të tjera të pajisjeve të saj, përfshirë ato të shkrimit dhe kamerës. Sipas padisë së paraqitur të hënën në një gjykatë federale në SHBA, ChatGPT është bërë jo vetëm zgjedhja e paracaktuar, por edhe e vetmja teknologji AI e këtij lloji me integrim të drejtpërdrejtë në iPhone.
âKjo marrĂ«veshje i ka dhĂ«nĂ« OpenAI akses ekskluziv nĂ« miliarda kĂ«rkesa tĂ« mundshme nga pĂ«rdoruesit,â thuhet nĂ« dokumentin ligjor tĂ« firmosur nga xAI dhe kompania tjetĂ«r e Musk, X (ish-Twitter).
Padia përforcon përplasjen në rritje mes Musk dhe Sam Altman, drejtuesi ekzekutiv i OpenAI dhe një ish-bashkëpunëtor i tij. Ajo përfshin edhe Apple në këtë përballje të gjatë mes miliarderëve rivalë.
Sipas padisĂ«, marrĂ«veshja mes Apple dhe OpenAI Ă«shtĂ« âe paligjshmeâ dhe u mohon rivalĂ«ve aksesin e njĂ«jtĂ« te pĂ«rdoruesit. Ajo gjithashtu pretendon se Apple nuk ka qenĂ« inovative nĂ« fushĂ«n e inteligjencĂ«s artificiale, duke pĂ«rmendur edhe vĂ«shtirĂ«sitĂ« nĂ« lançimin e platformĂ«s sĂ« saj âApple Intelligenceâ.
Gjithashtu, Apple akuzohet për manipulim të renditjes së aplikacioneve në App Store dhe për vonesa të qëllimshme në përditësimin e aplikacionit Grok të zhvilluar nga xAI, për të dëmtuar konkurrencën.
Megjithëse Apple ka deklaruar më herët se planifikon të bashkëpunojë edhe me kompani të tjera të AI, përveç OpenAI, deri tani nuk është bërë publike asnjë marrëveshje e re pas integrimit të ChatGPT në dhjetor 2024. Apple ka zhvilluar bisedime me Google për të integruar Gemini, por pa rezultate konkrete.
ZĂ«dhĂ«nĂ«si i OpenAI, duke reaguar ndaj padisĂ«, tha: âKjo Ă«shtĂ« nĂ« vazhdĂ«n e njĂ« sjelljeje tĂ« vazhdueshme ngacmuese nga z. Musk.â
Ndër të tjera, padi akuzon OpenAI për mbajtje të një monopoli në tregun e chatbot-ëve me inteligjencë artificiale.
Apple nuk ka komentuar menjĂ«herĂ« mbi çështjen. Kur Musk paralajmĂ«roi padinĂ« mĂ« herĂ«t kĂ«tĂ« muaj, Apple deklaroi se App Store Ă«shtĂ« âi ndĂ«rtuar pĂ«r tĂ« qenĂ« i drejtĂ« dhe paanshĂ«mâ.
Padia e sĂ« hĂ«nĂ«s shkon mĂ« tej, duke akuzuar Apple pĂ«r mbrojtje tĂ« pozitĂ«s sĂ« saj monopoliste nĂ« tregun e telefonĂ«ve inteligjentĂ«, pĂ«rmes pengimit tĂ« zhvillimit tĂ« âsuper-aplikacioneveâ tĂ« fuqizuara nga AI aplikacione qĂ« mund tĂ« konkurrojnĂ« me grupin tradicional tĂ« aplikacioneve qĂ« gjenerojnĂ« tĂ« ardhura tĂ« mĂ«dha pĂ«r kompaninĂ«.
Kjo padi pason një tjetër proces gjyqësor të ngritur nga Departamenti Amerikan i Drejtësisë ndaj Apple vitin e kaluar, që e akuzon gjithashtu kompaninë për frenimin e inovacionit të aplikacioneve të avancuara.
Musk ka reaguar ashpĂ«r edhe kur u njoftua marrĂ«veshja Apple-OpenAI nĂ« qershor 2024, duke e cilĂ«suar atĂ« si njĂ« âshkelje tĂ« papranueshme tĂ« sigurisĂ«â, qĂ« do tâi jepte OpenAI akses nĂ« tĂ« dhĂ«nat e pĂ«rdoruesve tĂ« iPhone. Ai madje kĂ«rcĂ«noi se do tĂ« ndalonte pajisjet Apple nĂ« ambientet e kompanive tĂ« tij.
Marrëdhëniet mes Musk dhe Apple janë tensionuar më parë. Pas blerjes së Twitter në nëntor 2022, Musk akuzoi Apple se kishte kërcënuar të hiqte aplikacionin nga App Store. Më vonë, ai kritikoi edhe komisionin 30% që Apple merr nga blerjet dixhitale.
Përplasja u zbut pas një takimi me shefin ekzekutiv të Apple, Tim Cook. Megjithatë, në nëntor 2023, tensionet u rindezën kur Apple ishte mes kompanive që tërhoqën reklamat nga platforma X. Reklamimi është rikthyer që prej atëherë.
Padia përbën gjithashtu një sulm tjetër të Musk ndaj OpenAI, një kompani të cilën ai ndihmoi në themelimin e saj në vitin 2015, por që e la në vitin 2018 pas një përplasjeje me Altman. Musk themeloi xAI në vitin 2023 dhe e bashkoi këtë vit me platformën X.
Në një tjetër proces gjyqësor në Kaliforni, Musk e akuzon OpenAI se ka tradhtuar misionin e saj jofitimprurës në ndjekje të përfitimeve financiare. Më herët këtë vit, ai bëri një ofertë për të blerë asetet kryesore të OpenAI, që u refuzua. Një dokument i fundit gjyqësor zbuloi se ai kishte tentuar të përfshinte në këtë ofertë edhe shefin ekzekutiv të Meta-s, Mark Zuckerberg.
Po kĂ«tĂ« muaj, Musk e ka quajtur Altman âgĂ«njeshtarâ pĂ«r pretendimet se ai ka manipuluar platformĂ«n X pĂ«r tĂ« promovuar postimet e tij. Musk i Ă«shtĂ« pĂ«rgjigjur duke thĂ«nĂ«: âPostimi yt pati mĂ« shumĂ« shikime se shumĂ« prej tĂ« miave, megjithĂ«se unĂ« kam 50 herĂ« mĂ« shumĂ« ndjekĂ«s se ti!â
Në padi theksohet gjithashtu se OpenAI dhe Apple kanë përdorur platformën X për të përhapur dezinformata mbi skemën e tyre të dyshuar anti-konkurruese.
Jori Delli, ish-banorja e Big Brother VIP Albania 4, ka bërë një postim në rrjete sociale për mungesën që pati në këto platforma.
Ajo tregoi se ka pasur një rast në familje pasi babai i saj pësoi një infarkt gjatë kohës që ishte në Shqipëri.
E njëjta ka shprehur pakënaqësi për spitalin në Vlorë, duke shtuar më pas që u transferua në Tiranë dhe se atje mori trajtimin e duhur.
Bukuroshja, e rritur nĂ« Itali, bĂ«ri njĂ« kĂ«rkesĂ« nĂ« fund â qĂ« tĂ« investohet mĂ« shumĂ« nĂ« shĂ«ndetĂ«si, krahas turizmit e infrastrukturĂ«s sĂ« re.
Postimi i plotë (pa ndërhyrje):
âPĂ«rshĂ«ndetje miq
Këto ditë kam munguar në rrjetet sociale sepse babai im u sëmur shumë rëndë.
Ai ndodhej për disa ditë në Shqipëri dhe pësoi një infarkt.
Fatmirësisht vëllai im shkoi ta vizitonte dhe arriti ta çonte në kohë në spital.
Për fat të keq, në Vlorë nuk mori kujdesin e duhur: Spitali atje nuk është i përgatitur aspak për raste emergjente.
Mendoni që e dërguan në Tiranë dhe ambulanca mbërriti vetëm pas një ore; babai im duhej të bënte edhe dy orë e gjysmë rrugë me ambulancë për të mbërritur në kryeqytet.
Në të kundërt, kam vetëm fjalë mirënjohje për spitalin QSUT në Tiranë: falënderoj me gjithë zemër stafin, infermierët dhe mjekët që u kujdesën për të dhe që me një operacion të suksesshëm i shpëtuan jetën.
Me shpresĂ«n qĂ« shteti shqiptar tĂ« vendosĂ« tĂ« investojĂ« jo vetĂ«m nĂ« turizĂ«m dhe infrastrukturĂ« tĂ« re, por edhe â dhe mbi tĂ« gjitha â nĂ« shĂ«ndetĂ«si, duke vĂ«nĂ« shĂ«ndetin dhe jetĂ«n e qytetarĂ«ve nĂ« vend tĂ« parĂ«â.
Drejtori ekzekutiv i kompanisĂ« qĂ« projektoi ChatGPT dhe njĂ« ministĂ«r britanik i teknologjisĂ« kanĂ« diskutuar njĂ« marrĂ«veshje pĂ«r tâi ofruar tĂ« gjithĂ« vendit akses ekskluziv dhe premium nĂ« modelin e inteligjencĂ«s artificiale.
The Guardian raporton se Sam Altman, bashkëthemelues i OpenAI, ka diskutuar një marrëveshje të mundshme me Peter Kyle.
Dy burime me njohuri të drejtpërdrejta të takimit i thanë gazetës se ideja u propozua si pjesë e një diskutimi më të gjerë në San Francisko rreth mundësive për bashkëpunim midis OpenAI dhe Mbretërisë së Bashkuar. Dihet që ata kanë darkuar në mars dhe prill. Megjithatë, njerëz pranë diskutimit thonë se Kyle nuk e mori kurrë seriozisht idenë, kryesisht sepse mund të kushtonte deri në 2 miliardë paund.
Megjithatë, shton botimi, bisedat tregojnë entuziazmin me të cilin ministri e rrethon fushën e inteligjencës artificiale , pavarësisht cilësisë së disa përgjigjeve ose implikimeve për privatësinë dhe të drejtat e autorit.
OpenAI aktualisht ofron versione falas dhe me abonim, me versionin premium, ChatGPT Plus, që kushton 20 dollarë në muaj. Ai u ofron përdoruesve kohë më të shpejta përgjigjeje dhe qasje prioritare në veçoritë e reja.
NĂ« korrik, Kyle nĂ«nshkroi njĂ« marrĂ«veshje me OpenAI pĂ«r tĂ« pĂ«rdorur IA-nĂ« nĂ« shĂ«rbimet publike tĂ« MbretĂ«risĂ« sĂ« Bashkuar. MarrĂ«veshja jo-detyruese mund tâi japĂ« OpenAI-sĂ« qasje nĂ« tĂ« dhĂ«nat qeveritare dhe tĂ« çojĂ« nĂ« pĂ«rdorimin e softuerit tĂ« saj nĂ« arsim, mbrojtje, siguri dhe sistemin e drejtĂ«sisĂ«.
Kyle është gjithashtu një avokat i fortë i IA-së brenda qeverisë dhe gjithashtu e ka përqafuar përdorimin e saj. Ai madje i kishte kërkuar ChatGPT këshilla për një numër pyetjesh që lidhen me punën e tij.
Nuk Ă«shtĂ« e vetmja qeveri qĂ« Ă«shtĂ« nĂ« bisedime me OpenAI pĂ«r akses tĂ« veçantĂ«. Emiratet e Bashkuara Arabe kanĂ« nĂ«nshkruar njĂ« marrĂ«veshje pĂ«r tĂ« âaktivizuar ChatGPT nĂ« tĂ« gjithĂ« vendinâ dhe pĂ«r ta pĂ«rdorur atĂ« nĂ« sektorĂ« tĂ« tillĂ« si transporti, shĂ«ndetĂ«sia dhe arsimi./KultPlus.com
PasanikĂ«t po dynden drejt Dubait nĂ« numĂ«r rekord, tĂ« tĂ«rhequr nga qyteti nĂ« shkretĂ«tirĂ« qĂ« ka politikĂ« tĂ« zero taksave mbi tĂ« ardhurat dhe mĂ«nyra e lehtĂ« e jetĂ«s luksoze, qĂ« Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« mĂ« e vĂ«shtirĂ« qĂ« tĂ« gjendet nĂ« vende tĂ« tjera. Emiratet e Bashkuara Arabe dhe veçmas Dubai prej kohĂ«sh kanĂ« mirĂ«pritur njerĂ«z [âŠ]
ROMĂ, 24 gusht /ATSH/- Vullkani âKilaueaâ nĂ« Havai shpĂ«rtheu pĂ«rsĂ«ri tĂ« premten, mĂ« 22 gusht, duke nxjerrĂ« njĂ« hark lave rreth 30 metra tĂ« lartĂ« dhe duke mbuluar njĂ« pjesĂ« tĂ« dyshemesĂ« sĂ« kraterit tĂ« tij nĂ« majĂ«, sipas âCorriere della Seraâ.
Ky Ă«shtĂ« shpĂ«rthimi i 31-tĂ« i lavĂ«s qĂ« nga dhjetori i kaluar, njĂ« frekuencĂ« qĂ« pasqyron natyrĂ«n e âKilaueaâ â ndĂ«r vullkanet mĂ« aktivĂ« nĂ« botĂ«.
Dalja veriore e kraterit filloi tĂ« shpĂ«rthente nĂ« mĂ«ngjes â me spĂ«rkatje lave qĂ« u transformuan nĂ« shatĂ«rvane tĂ« vĂ«rteta inkandeshente deri nĂ« pasdite.
Aktiviteti mbeti i kufizuar në krater, duke mos paraqitur kërcënim për banesat.
âKilaueaâ ndodhet nĂ« Ishullin e Madh, ishulli mĂ« i madh nĂ« arkipelagun Havaian, rreth 200 milje nĂ« jug tĂ« HonolulusĂ« (Oahu).
Kjo Ă«shtĂ« hera e katĂ«rt nĂ« 200 vjet qĂ« âKilaueaâ ka prodhuar shatĂ«rvane tĂ« pĂ«rsĂ«ritura lave: nĂ« vitet 1959, 1969 dhe midis viteve 1983 dhe 1986, kur u regjistruan 44 episode gjatĂ« njĂ« periudhe 3-vjeçare.
Ai shpërthim më pas u transformua në një rrjedhë të vazhdueshme lave që zgjati, në faza të ndryshme, deri në vitin 2018.//a.i/
KĂ«ngĂ«tarja britanike Emily Portman mbeti e tronditur kur fansat e uruan pĂ«r njĂ« album tĂ« ri, ndonĂ«se ajo nuk kishte publikuar asgjĂ«. Albumi âOrcaâ, i shpĂ«rndarĂ« nĂ« Spotify dhe iTunes, doli tĂ« ishte gjeneruar nga inteligjenca artificiale, duke imituar zĂ«rin dhe stilin e saj. Portman e pĂ«rshkroi pĂ«rvojĂ«n si âtĂ« frikshmeâ dhe âshenjĂ« tĂ« diçkaje distopikeâ, pasi muzikĂ«s i mungonte çdo ndjenjĂ« njerĂ«zore.
Ky fenomen nuk ka prekur vetëm Portmanin. Edhe muzikantë të tjerë si Josh Kaufman, Jeff Tweedy, Iron & Wine, si dhe artistë të ndjerë si Blaze Foley, kanë parë këngë të rreme të ngarkohen në profilet e tyre. Kjo ngre shqetësime serioze për industrinë e muzikës, ku AI po përdoret për të gjeneruar përmbajtje mashtruese dhe për të përfituar nga emrat e artistëve pa leje.
Platformat si Spotify kanë hequr disa prej këtyre albumeve, por shpesh me vonesë, ndërsa artistët kërkojnë masa ligjore dhe teknologjike më të forta për mbrojtjen e identitetit të tyre muzikor. Analistët paralajmërojnë se përhapja e këtyre praktikave mund të dëmtojë besimin e publikut dhe të ulë vlerën e krijimtarisë origjinale.
NdĂ«rkohĂ«, Portman po punon pĂ«r albumin e saj tĂ« parĂ« solo pas dhjetĂ« vitesh, duke theksuar: âVetĂ«m muzika e vĂ«rtetĂ«, e krijuar nga njerĂ«z, mund tĂ« prekĂ« shpirtin e publikut.â/BBC/KultPlus.com
Nga Blerina Hoxha Nga call center-at te fermat, IA po zĂ«vendĂ«son profesionet rutinĂ« dhe po krijon kĂ«rkesa tĂ« reja pĂ«r aftĂ«si, ndĂ«rkohĂ« qĂ« sfidat me papunĂ«sinĂ« tek tĂ« rinjtĂ« dhe mungesat nĂ« tregun e punĂ«s po thellohen. Vodafone Italia shkurtoi 450 punonjĂ«s shqiptarĂ« qĂ« ofronin shĂ«rbimet call center pĂ«r klientin kĂ«tĂ« vit duke i zĂ«vendĂ«suar [âŠ]
Deklaratat e Katzit vijnĂ« pasi kryeministri izraelit, Benjamin Netanyahu, tha tĂ« enjten mbrĂ«ma se kishte Ministri izraelit i Mbrojtjes, Israel Katz, u zotua se Qyteti i GazĂ«s do tĂ« shkatĂ«rrohet nĂ«se Hamasi â grupi palestinez i shpallur organizatĂ« terroriste nga Shtetet e Bashkuara dhe Bashkimi Evropian â nuk pajtohet tĂ« çarmatoset, nuk liron pengjet e [âŠ]
Qindra mijëra biseda të përdoruesve me chatbot-in me inteligjencë artificiale (AI) Grok, i krijuar nga Elon Musk, janë ekspozuar në rezultatet e motorëve të kërkimit, duket se pa dijeninë e përdoruesve.
Kur përdoruesit e Grok shtypin një buton për të ndarë një transkript të bisedës së tyre, krijohen lidhje unike, por përveç ndarjes me personin e synuar, ky buton gjithashtu e bën bisedën të aksesueshme në internet përmes kërkimit.
Një kërkim në Google të enjten zbuloi se ishin indeksuar gati 300,000 biseda me Grok.
Kjo situatĂ« ka bĂ«rĂ« qĂ« njĂ« ekspert ta pĂ«rshkruajĂ« fenomenin si njĂ« âkatastrofĂ« e privatĂ«sisĂ« nĂ« zhvillim.â
BBC i është drejtuar kompanisë X për një koment. Ndërkohë, Forbes, një publikim i njohur për teknologji, ishte i pari që raportoi për këtë shkelje të privatësisë, duke numëruar më shumë se 370,000 biseda të përdoruesve të shfaqura në Google.
Ndër bisedat që pa BBC, përfshiheshin raste ku chatbot-i i Musk jepte: krijimin e një fjalëkalimi të sigurt, plane ushqimore për humbje në peshë, përgjigje të detajuara për çështje mjekësore
Disa transkripte gjithashtu tregonin përpjekjet e përdoruesve për të testuar kufijtë e asaj që Grok mund të thotë apo të bëjë.
Në një rast të veçantë, chatbot-i jepte udhëzime të detajuara për prodhimin e një droge të klasës A në një laborator.
Nuk është hera e parë që bisedat me chatbot-ët e AI shfaqen më gjerësisht nga sa përdoruesit mund të kenë menduar kur përdorin funksione të ndarjes së bisedave.
KohĂ«t e fundit, OpenAI u tĂ«rhoq nga njĂ« âeksperimentâ qĂ« lejonte bisedat e ndara tĂ« ChatGPT tĂ« shfaqeshin nĂ« rezultatet e motorĂ«ve tĂ« kĂ«rkimit.
Një zëdhënës i OpenAI tha për BBC se po eksperimentonin me mënyra më të lehta për të ndarë biseda të dobishme, duke mbajtur përdoruesit në kontroll.
Ata theksuan se bisedat e përdoruesve janë private në mënyrë të parazgjedhur, dhe vetëm përdoruesit që japin pëlqimin i bëjnë ato publike.
MĂ« herĂ«t gjatĂ« kĂ«tij viti, Meta u pĂ«rball me kritika pasi bisedat e pĂ«rdoruesve me chatbot-in Meta AI u shfaqĂ«n nĂ« njĂ« âfeedâ publik tĂ« quajtur âdiscoverâ nĂ« aplikacionin e saj.
Edhe kur detajet e llogarisë së përdoruesve janë anonimë apo të fshehura në transkriptet e chatbot-it, pyetjet që ata shtrojnë mund të përmbajnë informacione personale ose të ndjeshme, duke përbërë një rrezik të madh për privatësinë.
Ekspertët thonë se kjo situatë thekson shqetësimet në rritje për privatësinë e përdoruesve.
âChatbot-Ă«t me AI janĂ« njĂ« katastrofĂ« e privatĂ«sisĂ« qĂ« po zhvillohet,â tha Prof. Luc Rocher, profesor i asociuar nĂ« Oxford Internet Institute, pĂ«r BBC-nĂ«.
Ai shtoi se âbisedat e rrjedhuraâ nga chatbot-Ă«t kanĂ« nxjerrĂ« informacione tĂ« pĂ«rdoruesve qĂ« pĂ«rfshijnĂ« emra tĂ« plotĂ«, vendndodhje, detaje pĂ«r shĂ«ndetin mendor, aktivitetet e bizneseve, apo marrĂ«dhĂ«nie personale.
NdĂ«rkohĂ«, Prof. Carissa Veliz, profesoreshĂ« e filozofisĂ« nĂ« Institutin pĂ«r EtikĂ«n e AI nĂ« Universitetin e Oksfordit, tha se fakti qĂ« pĂ«rdoruesit nuk informohen se bisedat e ndara do tĂ« shfaqen nĂ« rezultatet e kĂ«rkimit, Ă«shtĂ« âshqetĂ«sues.â
âTeknologjia jonĂ« as qĂ« na tregon çfarĂ« po bĂ«n me tĂ« dhĂ«nat tona, dhe kjo Ă«shtĂ« njĂ« problem,â tha ajo./BBC/KultPlus.com
Netflix ka bërë një hap historik në industrinë e argëtimit, duke përdorur për herë të parë efekte vizuale të krijuara nga Inteligjenca Artificiale gjenerative (AI) në një nga prodhimet e tij origjinale.
Drejtori ekzekutiv i kompanisë, Ted Sarandos, bëri të ditur se teknologjia u aplikua për një skenë rrëzimi ndërtesash në serialin fantastiko-shkencor argjentinas The Eternauts. Sipas tij, përdorimi i AI-së uli ndjeshëm kohën dhe shpenzimet e prodhimit: skena u realizua 10 herë më shpejt dhe me kosto shumë më të ulët krahasuar me metodat tradicionale.
âKostoja pĂ«r atĂ« skenĂ« do tĂ« kishte qenĂ« e papĂ«rballueshme pĂ«r njĂ« serial me atĂ« buxhet. Kjo Ă«shtĂ« pamja e parĂ« pĂ«rfundimtare me AI gjenerative qĂ« shfaqet ndonjĂ«herĂ« nĂ« njĂ« prodhim origjinal tĂ« Netflix,â â deklaroi Sarandos, duke shtuar se ekipi i krijuesve ishte i kĂ«naqur me rezultatin.
Ndërkohë, kompania raportoi një rritje prej 16% të të ardhurave në tremujorin e dytë, duke arritur në 11 miliardë dollarë, ndërsa fitimet u rritën nga 2.1 në 3.1 miliardë dollarë. Një pjesë e kësaj performance lidhet me suksesin e sezonit të tretë dhe të fundit të trillerit jugkorean Squid Game, i cili ka grumbulluar mbi 122 milionë shikime.
Megjithatë, përdorimi i AI-së vazhdon të ngjallë debate në industrinë kinematografike. Kritikët paralajmërojnë se kjo teknologji shpesh përdor punën e artistëve pa leje dhe mund të rrezikojë mijëra vende pune në sektorin kreativ./BBC/KultPlus.com
TIRANĂ, 21 gusht/ATSH/ NĂ« StrategjinĂ« KombĂ«tare tĂ« InteligjencĂ«s Artificiale (AI) 2025-2030, ShqipĂ«ria synon tĂ« integrojĂ« AI nĂ« sektorin e energjisĂ«, prokurimeve publike si dhe pĂ«r luftĂ«n kundĂ«r evazionit fiskal mes fushave tĂ« tjera.
Agjencia për Medie dhe Informim (MIA) ndau sot disa nga përfitimet nga përdorimi i AI, një sistem elektronik i drejtuar nga inteligjenca artificiale për automatizimin e plotë të proceseve të prokurimit.
Sipas MIA-s, përdorimi i AI thjeshton procedurat për bizneset kombëtare dhe ato europiane, rrit eficencën në sektorin energjetik, si dhe sjell zbulim të shpejtë të rasteve të evazionit fiskal.
Konkretisht në prokurimet publike, përdorimi i AI synon zhdukjen e korrupsionit dhe abuzimit, sigurimin e transparencës, si dhe nxitjen e konkurencës së ndershme.
Në sektorin e energjisë përdorimi i AI synon rritjen e eficencës së sistemit, si dhe përdorimin e burimeve energjetike në kohën dhe vendin e duhur.
Në luftën kundër evazionit fiskal përdorimi i AI synon zbulimin e anomalive në të dhëna fiskale dhe fatura; zbulimin e rasteve të evazionit fiskal apo krimit financiar; si dhe analizimin e faturave elektronike dhe deklaratave doganore.
Fetai theksoi rëndësinë e mekanizmit të shumicës së dyfishtë, të njohur si Badenter, si gurthemeli i demokracisë konsensuale në Maqedoninë e Veriut.
Sipas tij e gjitha është zhurmë parazgjedhore dhe se Badenteri nuk do të preket.
Reagimi i plotë:
Jemi të vetëdijshëm se fushata parazgjedhore zgjon lloj lloj fantazira jashtë çdo realiteti që synojnë vetëm një grusht vota më tepër. Megjithatë, po e theksojmë që ta heqim çdo dyshim: Badinteri nuk preket.
Mekanizmi i shumicës së dyfishtë, i njohur si Badinteri, është gurthemeli i demokracisë konsensuale të Republikës së Maqedonisë së Veriut. Ky mekanizëm garanton barazinë, bashkëjetesën dhe paqen në vendin tonë, duke siguruar që vendimet kryesore të reflektojnë vullnetin e dy komuniteteve më të mëdha.
Edhe po të tentonte dikush të shkojë përtej demagogjisë parazgjedhore për ta sfiduar atë në realitet, nuk ka deputet shqiptar që do ta përkrahte një iniciativë të tillë, ndërsa pa shumicën e votave shqiptare është juridikisht e pamundur të preket Badinteri. Prandaj ky debat është humbje kohe.
Madje çdo diskutim në këtë drejtim është anti-evropian, i kotë dhe shërben vetëm si diversion nga prioritetet tona të përbashkëta për një të ardhme më të mirë për të gjithë. Le të qëndrojmë të bashkuar në mbrojtjen e vlerave evropiane dhe të demokracisë konsensuale dhe të vazhdojmë të ndërtojmë një Maqedoni të Veriut të fortë, të drejtë dhe gjithëpërfshirëse.
Projekti për rindërtimin e Portit të Durrësit ka një sërë dritëhijesh dhe qytetarët shqiptarë mund të jenë ata që do të paguajnë çmimin. Një nga propozimet më kontroverse është financimi i një pjese të projektit duke shitur apartamente para se ndërtimi të nisë.
MĂ« 9 janar tĂ« 2021, njĂ« video e publikuar nĂ« Instagram, nga faqja zyrtare e restoranteve luksoze âNusretâ nĂ« Dubai, ndezi reagime tĂ« forta nĂ« ShqipĂ«ri. Kjo pĂ«r shkak se nga pamjet dalloheshin ish â zĂ«vendĂ«s kryeministri (por edhe MinistĂ«r i Shtetit pĂ«r RindĂ«rtimin i asaj kohe) Arben Ahmetaj, Belinda Balluku Ministre e InfrastrukturĂ«s dhe EnergjisĂ«, kĂ«shilltari i kryeministri Endri Fuga, si edhe nĂ«nkryetari i BashkisĂ« sĂ« TiranĂ«s, Arbjan Mazniku, biznemeni Samir Mane, nĂ«n shoqĂ«rinĂ« e njĂ« prej emrave me mĂ« ndikim nĂ« Lindjen e Mesme Mohamed Alabbar. Ai Ă«shtĂ« themeluesi dhe ish-kryetari i kompanisĂ« Emaar Properties, njĂ« nga zhvilluesit mĂ« tĂ« mĂ«dhenj dhe prestigjiozĂ« tĂ« pasurive tĂ« patundshme nĂ« botĂ«, e cila njihet pĂ«r projekte ikonike si Burj Khalifa nĂ« Dubai, ndĂ«rtesa mĂ« e lartĂ« nĂ« botĂ«, dhe kompleksi Downtown Dubai.
NĂ«n furtunĂ«n e komenteve se qeveritarĂ«t shpĂ«rdorojnĂ« taksat e qytetarĂ«ve, Mazniku replikoi se âas menunĂ« nuk e pamĂ«, darka ishte e porositur dhe e paguar nga kompaniaâ dhe ishte pjesĂ« e njĂ« misioni zyrtar pĂ«r tĂ« prezantuar investorin Emirat nĂ« projektet e portit, pĂ«rfshirĂ« ârevitalizimin e portit tĂ« DurrĂ«sitâ.
Kjo mendohet se është hera e parë që audienca shqiptare u njoh me faktin se një plan gjigand po luhej për fatin e një nga porteve më të rëndësishme dhe më antik të rajonit.
MĂ« 30 janar 2023, qeveria shqiptare dhe kompania âEagle Hills Real Estate Developmentâ nĂ«nshkruan njĂ« marrĂ«veshje pĂ«r njĂ« investim prej 2 miliardĂ« eurosh, qĂ« synon tĂ« shndĂ«rrojĂ« DurrĂ«sin nĂ« njĂ« qytet me dy porte, njĂ« pĂ«r pasagjerĂ« dhe njĂ« tjetĂ«r turistik e pĂ«r jahtet. Porti aktual do tĂ« spostohet nĂ« zonĂ«n e Porto Romanos, ndĂ«rsa nĂ« hapĂ«sirĂ«n e portit ekzistues do tĂ« zhvillohet projekti âDurrĂ«s Yachts & Marinaâ.
âProjekti gjigand, i cili do tĂ« shtrihet nĂ« 450 hektarĂ« dhe do tĂ« çelĂ« pĂ«rgjatĂ« gjithĂ« zhvillimit tĂ« tij 12 mijĂ« vende tĂ« reja puneâ- citohet ndĂ«r tĂ« tjera nĂ« postimin publik nĂ« faqen zyrtare tĂ« kryeministrisĂ« referuar projektit âDurrĂ«s Yachts & Marinaâ.
NĂ« projektin âDurrĂ«s Yachts & Marinaâ parashikohet tĂ« ndĂ«rtohen nĂ« total rreth 13 mijĂ« apartamente, 850 dhoma hoteliere dhe 280 vende pĂ«r jahte. Projekti do tĂ« zhvillohet nĂ« dy faza kryesore: Faza e parĂ« pĂ«rfshin ndĂ«rtimin e 4,000 apartamenteve, hoteleve dhe zonave tregtare, me njĂ« afat realizimi prej 5â7 vitesh dhe njĂ« investim prej 595 milionĂ« eurosh. Faza e dytĂ« zgjeron mĂ« tej projektin me marina pĂ«r jahte, mĂ« shumĂ« apartamente dhe hotele, duke shtrirĂ« kohĂ«zgjatjen totale tĂ« investimit deri nĂ« 20 vjet.
Për shkak të statusit si projekt strategjik, kompania zbatuese përfiton lehtësira të mëdha fiskale, si përjashtim nga tatimi mbi fitimin, TVSH-ja dhe taksat doganore, si dhe procedura të përshpejtuara për marrjen e lejeve brenda 150 ditëve. Marrëveshja garanton gjithashtu që kushtet fiskale dhe marrëveshja nuk do të ndryshohen për 99 vjet, duke mbrojtur interesat e investitorit.
Eduard Halimi, i cili shërbeu si Ministër i Drejtësisë nga viti 2011 deri në vitin 2013, në një analizë për median ngriti shqetësimin se 60% e kompanisë Eagle Hills ishte në pronësi të një rrjeti prej pesë kompanish, të cilat, sipas të dhënave të depozituara në Qendrën Kombëtare të Biznesit (QKB), janë të regjistruara në Ishujt Kajman.
Por kjo nuk ka qenë ndër kritikat e vetme që kanë marrë financuesit e këtij projekti nga zërat opozitarë.
MĂ« 27 korrik 2022, Autoriteti Portual i DurrĂ«sit themeloi shoqĂ«rinĂ« aksionare publike âAlbanian Seaports Development Companyâ (ASDC) pĂ«r tĂ« menaxhuar dhe koordinuar investimin strategjik tĂ« projektit âDurrĂ«s Yachts & Marinaâ. Kapitali fillestar i ASDC-sĂ« nĂ« momentin e themelimit ishte dhjetĂ« milionĂ« lekĂ« (rreth 103,000 euro), ndĂ«rsa nĂ« qershor 2024 u rrit nĂ« 21,9 milionĂ« lekĂ« (rreth 225,000 euro) pĂ«r tĂ« mbĂ«shtetur punĂ«n dhe pĂ«r tĂ« zgjeruar rolin e kompanisĂ« si njĂ« aktor publik i pĂ«rfshirĂ« nĂ« projekt.
NĂ« janar 2023, ASDC themeloi njĂ« filial tĂ« quajtur âDurrĂ«s Marinaâ, nĂ« tĂ« cilin zotĂ«ron 100% tĂ« kapitalit. Filiali Ă«shtĂ« pĂ«rgjegjĂ«s pĂ«r menaxhimin e zbatimit tĂ« projektit dhe bashkĂ«punimin me partnerĂ«t strategjikĂ«.
Shteti shqiptar, pĂ«rmes ASDC, zotĂ«ron 33% tĂ« aksioneve nĂ« projektin âDurrĂ«s Yachts & Marinaâ, i cili ka njĂ« vlerĂ« totale investimi prej rreth 2 miliardĂ« eurosh dhe parashikohet tĂ« gjenerojĂ« tĂ« ardhura prej 3.2 miliardĂ« eurosh. NĂ« pĂ«rputhje me kĂ«tĂ« pjesĂ«, shteti pritet tĂ« pĂ«rfitojĂ« rreth 281 milionĂ« euro nga fitimet neto tĂ« projektit.
âPasi tha 3 vjet se do tĂ« vijĂ« Emaar, Emaar, do tĂ« bĂ«jmĂ« Dubain nĂ« EvropĂ«, bĂ«het marrĂ«veshja midis shteteve dhe tani na del qĂ« Emaar nuk Ă«shtĂ« asgjĂ«kund. Pra ka tre vjet qĂ« thotĂ« do tĂ« vijĂ« kompani e madhe, prandaj nuk po e japim, prandaj po bĂ«jmĂ« njĂ« ligj special, dhe zbulojmĂ« tani qĂ« marrĂ«veshja nuk po bĂ«het me Emaar, por me njĂ« individ, i cili, para njĂ« viti krijoi disa kompani tĂ« ndryshme, qĂ« janĂ« praktikisht bosh, pa kapital, pa tĂ« punĂ«suar, pa historikâ- Ă«shtĂ« shprehur kryetari i partisĂ« âMundĂ«siaâ, Agron Shehaj.
Punë në zhvillim në portin e Durrësit
Projekt pa garë dhe jo transparent
NĂ« nĂ«ntor tĂ« 2022, 37 deputetĂ« tĂ« opozitĂ«s çuan nĂ« GjykatĂ«n Kushtetuese marrĂ«veshjen pĂ«r Portin e DurrĂ«sit, duke e cilĂ«suar atĂ« njĂ« mega aferĂ« korruptive. Pretendimet e opozitĂ«s u hodhĂ«n dy herĂ« poshtĂ« nga Gjykata Kushtetuese, e cila ndĂ«r tĂ« tjera u shpreh se menaxhimi i hapĂ«sirave publike nga investitori strategjik nĂ« nenin 10.6 tĂ« âMarrĂ«veshjes KuadĂ«râ duhet kuptuar se Ă«shtĂ« vetĂ«m njĂ« mundĂ«si, zbatimi i sĂ« cilĂ«s mbetet nĂ« diskrecionin e pushtetit vendor.
Sipas Pano Soko, ekonomist dhe ish-bashkĂ«kryetar i partisĂ« âNisma Thurrjeâ, pavarĂ«sisht vendimit tĂ« gjykatĂ«s, ky lloj investimi nxit pabarazinĂ«.
Soko identifikon tre çështje kritike kryesore të lidhura me projektin: mungesa e mundësive të barabarta, kushtet dhe termat nën të cilat është negociuar dhe skema e rrezikshme e shitjes së apartamenteve para se të fillojë ndërtimi.
âJo mĂ« kot marrĂ«veshja e stabilizim â asocimit e pĂ«rcakton qartĂ« kĂ«tĂ« dhe jo mĂ« kot dhe Bashkimi Evropian u shpreh i shqetĂ«suar, nĂ« mos hapjen e njĂ« gare publike, ndĂ«rkombĂ«tare pĂ«r zhvillimin e kĂ«tij projekti, sepse nĂ« demokraci dhe nĂ« shtetin e sĂ« drejtĂ«s, shtetasit janĂ« tĂ« barabartĂ« para ligjit, Ă«shtĂ« aksiomĂ« absolute qĂ« duhet respektuar me rigorozitet, e cila u shkel nĂ« rastin e DurrĂ«s MarinĂ«sâ- tha Soko.
Eurokomisioneri për Zgjerimin, Oliver Varhelyi, i është përgjigjur letrës së kreut të grupit të PD, Enkelejd Alibeaj, ku pranoi shqetësimin e Bashkimit Evropian në lidhje me këtë projekt.
âTĂ« gjitha prokurimet dhe koncesionet, pĂ«rfshirĂ« dhe marrĂ«veshjet mes shteteve apo palĂ«ve tĂ« treta, duhet tĂ« ngrihen mbi parimet e transparencĂ«s, garĂ«s, trajtimit tĂ« barabartĂ« dhe jo diskriminimitâ â ishin fjalĂ«t e Oliver nĂ« letĂ«r.
Problemi i dytë sipas Sokos, është se shteti shqiptarë rrezikon të dal me humbje. Sipas tij vetëm zhvendosja e Portit të Durrësit mund të kushtoj diku te 2 miliardë dollarë, taksat e falura të projektit, por edhe toka që është diku te gati një milionë metër katrorë, me një çmim 100 euro m2, që mund të jetë më shumë shkon 150 milionë euro.
âPra ne po dalim me kĂ«pucĂ« tĂ« kuqe nga ky projekt!â- nĂ«nvizon ai.
Së fundmi ai ngre dhe shqetësimin për shitjen në gropë të apartamenteve, proces i cili sipas ekspertit ndodh vetëm në vende të botës së tretë.
âKjo ishte dhe kuota bazĂ« e financimit, pĂ«rveç shifrĂ«s qĂ« u parashikua tĂ« financoheshin nga Albbari dhe nga kredia qĂ« do tĂ« merrej, pjesa e investimit do tĂ« mbulohej nga paratĂ« qĂ« do tĂ« vinin nga shitja nĂ« gropĂ« e apartamenteve. Pra do tĂ« shitej ajri dhe me kĂ«to do tĂ« mbusheshin 2 miliardĂ« dollarĂ« tĂ« investimeveâ â vijon Soko.
Ai nënvizon se Alabbar ka pasur projekte të ngjashme dhe në Beograd dhe në Bjellorusi, që nuk kanë pasur një fund të mirë, e për këtë arsye Shqipëria në vend të tregohej e kujdesshme, u tregua shumë e hapur.
âPse u tregua shumĂ« e hapur ShqipĂ«ria? PikĂ«risht se u mendua qĂ« financuesit kryesorĂ«, apo paratĂ« qĂ« do tĂ« financonin kĂ«to projekte, apo blerjen e kĂ«tyre apartamenteve, do tĂ« vinin nga paratĂ« e pista!â- pĂ«rmbyll eksperti i ekonomisĂ«.
399 milionë euro nga buxheti shtetit për Portin në Porto Romanos
Ndryshe nga projekti âDurrĂ«s Yachts Marinaâ pĂ«r tĂ« cilin nuk u hap asnjĂ« garĂ«, pĂ«r ndĂ«rtimin e portit tĂ« ri nĂ« Porto â Romano u zhvilluan dy procedura tenderimi. Osservatorio Balcani ju drejtua Autoriteti Portual Durres (APD), i cili i konfirmoi se investimi pĂ«r Portin e ri nĂ« Porto â Romano do tĂ« jetĂ« rreth 399 milionĂ« euro dhe do tĂ« mbulohet tĂ«rĂ«sisht nga buxheti i shtetit.
âGjatĂ« periudhĂ«s sĂ« spostimit tĂ« operacioneve portuale nga Terminali aktual i kontejnerĂ«ve drejt Terminalit tĂ« ri, bizneset qĂ« varen nga trafiku i mallrave nĂ«pĂ«rmjet portit tĂ« DurrĂ«sit mund tĂ« pĂ«rballen me nevojĂ«n e riorganizimit tĂ« operacioneveâ- konfirmon APD, nĂ« lidhje me ndikimet qĂ« do tĂ« sjell ky transferim.
APD gjithashtu pretendon se do të gjenerohen të ardhura shtesë, pasi APD do të funksionoj si një autoritet me dy porte, ku porti ekzistues do të vazhdoj funksionimin i transformuar si një Marinë Turistike.
Procedura e tenderimit për ndërtimin e Portit të ri tregtar në Porto Romano ka kaluar një proces të gjatë dhe të ndërlikuar. Fillimisht e shpallur në korrik 2024 me një fond limit rreth 390 milionë euro, ajo u anulua disa muaj më vonë për shkak të mungesës së ofertave të përshtatshme. Në dhjetor të po atij viti, tenderi u rihap me dokumentacion të përmirësuar dhe pa ndarje në lote, duke tërhequr sërish interesin e kompanive ndërkombëtare. Pas dy raundeve të parakualifikimit dhe shqyrtimit të ankesave, aktualisht procedura ndodhet në fazën përfundimtare të vlerësimit të ofertave financiare, ku dy konsorciume janë në garë për fitimin e kontratës.
I pari është bashkimi midis kompanisë holandeze Van Oord dhe gjigandit belg Besix, ndërsa konsorciumi i dytë përfshin kompaninë greke Archirodon, në partneritet me Deme Dredging NV dhe Societa Italiana Dragaggi S.p.A. Të dyja konsorciumet kanë kaluar fazat teknike të kualifikimit dhe aktualisht janë në pritje të vlerësimit të ofertave financiare, që do të përcaktojë fituesin e kontratës për projektin strategjik.
Aranita Brahaj, drejtuese e platformës e të dhënave Open Data (organizatë që synon transparencën e të dhënave), në lidhje me parregullsi për tenderin e hapur për këtë projekt, tha për Osservatorio Balcani se ekziston një problematikë që lidhet me përgatitjen e dokumentacionit dhe projektit të tenderit.
âKa pasur njĂ« mungesĂ« tĂ« dukshme transparence nĂ« pĂ«rzgjedhjen e biznesit tĂ« huaj qĂ« ka kryer pĂ«rgatitjetâ-shprehet Aranita.
Ajo vijon se fillimisht u parashikua që kjo vepër të realizohej me financim të huaj, por më pas, për shkak të mungesës së garancive për fonde të jashtme, mbeti që Porti të ndërtohej me investime të brendshme.
âKjo tregon njĂ« mungesĂ« besimi nga partnerĂ«t ndĂ«rkombĂ«tarĂ« pĂ«r tĂ« mbĂ«shtetur projektinâ- pĂ«rmbyll Brahaj.
Rezistencë e vakët lokale
Ndryshe nga Mali i Zi, ku vendasit dhe aktivistĂ«t kanĂ« shprehur hapur kundĂ«rshtimin e tyre ndaj projekteve tĂ« Alabbar nĂ« Ulqin duke organizuar protesta, nĂ« ShqipĂ«ri rezistenca ka qenĂ« shumĂ« e dobĂ«t, pothuajse inekzistente. Propaganda e pĂ«rhapur gjerĂ«sisht nĂ« ShqipĂ«ri, qĂ« e paraqet DurrĂ«sin si âDubain e Mesdheutâ, ku vlerat e pronave dhe punĂ«simi do tĂ« rriteshin nĂ« mĂ«nyrĂ« eksponenciale, duket se ka funksionuar nĂ« mĂ«nyrĂ« efektive.
Zërat e ekspertëve dhe aktivistëve lokalë pothuajse janë inekzistente, ndryshe nga raste të tjera në Durrës, përmendim kundërshtitë të veprave infrastrukturore, për shembull objekti i Velierës.
Urbanisti nga Durrësi, Artan Kacani, shpjegon për Osservatorio Balcani se Porti i Durrësit është një vepër inxhinierike unike dhe se është bërë me kolona lundruese, pluskuese në ujë, pra gjithë dyshemeja e kontejnerëve kur vinë dallgët lundron mbi ujë.
Kacani thekson se relievi i Durrësit është argjiloz dhe shumë i vështirë për të pasur një stabilitet. Dhe sipas tij, ky ka qenë problemi gjithmonë në antikitet i Portit të Durrësit, pra gjithmonë ka qenë territore jo të qëndrueshme për të zhvilluar një port infrastrukture të madhe.
âTĂ« marrĂ«sh kĂ«tĂ« port, kĂ«tĂ« zgjidhje gjeniale inxhinierike dhe ta konvertosh duke hedhur materiale tĂ« ndryshme, jo vetĂ«m ke ndryshuar sizmologjinĂ« e tokĂ«s, por mbi tĂ« gjitha ke krijuar njĂ« budallallĂ«k nĂ« ujĂ«, sepse Ă«shtĂ« territor sizmologjik shumĂ« i fortĂ« dhe kĂ«tĂ« e vĂ«rteton historia e DurrĂ«sitâ â thotĂ« ai.
Kacani shprehet se e njĂ«jta vĂ«shtirĂ«si haset edhe nĂ« Porto â Romano, ku do tĂ« zhvendoset Porti i ri, pasi Porto â Romano shtrihet nĂ« buzĂ«t e pllakave tektonike.
âĂshtĂ« e njĂ«jta sfidĂ« si dhe ura nĂ«pĂ«rmjet ItalisĂ« dhe SicilisĂ« qĂ« shumĂ« politikanĂ« thonĂ« do ta bĂ«jmĂ« por asnjĂ« inxhinierĂ« nuk e hedh firmĂ«n sepse janĂ« bashkimet e pllakave tektonike dhe nĂ« tĂ« ardhmen ato mund tĂ« krisen dhe tĂ« lĂ«vizin. Nuk ka asnjĂ« lloj garancieâ â thekson Kacani.
Një tjetër arkitekt nga Durrësi, Enea Papa thotë se nuk është ndarë akoma, nëse duam qytet historik, turistik, apo çfarë të dalë. Ai tregon për Osservatorio Balcani se Durrësi nuk ka as infrastrukturën e duhur për të gjithë këtë ngarkesë urbane që pritet të mikpresë.
âDurrĂ«si ka dy orĂ« ujĂ« nĂ« ditĂ«, si pretendon qĂ« do sjellĂ«sh gjithĂ« ato rezidentĂ« e turistĂ«, do tĂ« thotĂ« tĂ« sjellĂ«sh njĂ« qytet tĂ« dytĂ«. Nuk jemi gati! ĂshtĂ« sikur tĂ« bĂ«sh dasmĂ« nĂ« njĂ« shtĂ«pi dy plus njĂ«, nuk e bĂ«n dot, se sâke ku ul njerĂ«zit! Do kurajo tĂ« madhe tĂ« bĂ«sh diçka tĂ« tillĂ«!â- analizon Papa.
Rasti i Portit të Durrësit përfaqëson shumë më tepër se një projekt ndërtimi; ai është një pasqyrë e mënyrës se si konceptohet zhvillimi urban, qeverisja ekonomike dhe raporti i qeverisë me publikun në Shqipëri. Mungesa e transparencës, shmangia sistematike e garës, përjashtimi i qytetarëve dhe specialistëve nga vendimmarrja, dhe dyshimet mbi interesat e përfshirë pas një projekti kaq të madh, e kthejnë këtë histori në një studim rasti për keqmenaxhimin e hapësirës publike dhe sfidat e demokracisë funksionale.
Përtej retorikës politike dhe premtimeve për investime miliarda-euroshe, mbetet pyetja themelore: Kujt i shërben ky projekt? Dhe çfarë humbasim si qytet dhe si shoqëri kur vendimmarrja për të ardhmen urbane e vendit kalon pa konsultim, pa analizë reale dhe pa llogaridhënie?
Nëse kjo histori do të vazhdojë të përsëritet edhe me projekte të tjera strategjike apo aeroportet, rrezikojmë të ndërtojmë një Shqipëri që nuk është për qytetarët e saj, por për interesa të ngushta, të padukshme dhe afatshkurtra.
Sipas vlerësimit të zbatimit të Strategjisë për Transparencë 2023-2026, të koordinuar nga kabineti i zëvendëskryeministrit Arben Fetai, rezulton se Qeveria e kaluar LSDM-BDI ka realizuar vetëm një aktivitet nga 24 masa dhe 56 aktivitete të parashikuara në planin e veprimit të strategjisë.
Ndaj në seancën e sotme të Qeverisë, me propozimin e zëvendëskryeministrit Fetai, u miratuan vendime për të forcuar transparencën dhe llogaridhënien e institucioneve shtetërore.
Me vendimet e sotme, Qeveria obligoi grupin e punës për zbatimin e Strategjisë për Transparencë 2023-2026 që, brenda 7 ditëve, të përgatisë ndryshime në planin aksional, duke përcaktuar afate të reja dhe institucionet përgjegjëse për realizimin e aktiviteteve.
âNdĂ«r masat e ndĂ«rmarra, veçojmĂ« tri:
Ministritë dhe organet e administratës shtetërore do të publikojnë, brenda 45 ditëve, të gjitha informacionet nga kërkesat e përgjigjura për qasje në informacione me karakter publik, të anonimizuara, duke filluar nga 24 qershori 2024.
Organet e administratĂ«s shtetĂ«rore qĂ« nuk kanĂ« ueb-faqe, do tâi krijojnĂ« ato brenda 90 ditĂ«ve.
Ministritë dhe organet e tjera shtetërore do të publikojnë në ueb-faqet e tyre procedurat e brendshme për prokurime publike.
Transparenca institucionale Ă«shtĂ« prioritet kryesor i kĂ«saj Qeverie. Do tĂ« vazhdojmĂ« ta trajtojmĂ« kĂ«tĂ« çështje me seriozitetin maksimal pĂ«r tĂ« ndĂ«rtuar njĂ« administratĂ« tĂ« hapur dhe llogaridhĂ«nĂ«se ndaj qytetarĂ«veâ, njoftojnĂ« nga kabineti i Fetait.
âPallati i Kongreseveâ, njĂ« monument kulture nĂ« pronĂ«si tĂ« BashkisĂ« TiranĂ«, qĂ« prej 25 korrikut, me vendim tĂ« mazhorancĂ«s sĂ« anĂ«tarĂ«ve socialistĂ« tĂ« KĂ«shillit Bashkiak, i ka kaluar nĂ« pronĂ«si KorporatĂ«s Shqiptare tĂ« Investimeve (AIC), njĂ« shoqĂ«rie aksionare shtetĂ«rore qĂ« ka synim âzhvilliminâ e pronave publike. E ndĂ«rtuar nĂ« vitet e fundit tĂ« diktaturĂ«s komuniste [âŠ]
Login
