Seminari NdĂ«rkombĂ«tar pĂ«r GjuhĂ«n, LetĂ«rsinĂ« dhe KulturĂ«n Shqiptare do tĂ« mbajĂ« edicionin e 43-tĂ« nga data 18 deri mĂ« 29 gusht 2025 nĂ« PrishtinĂ«, nĂ«n organizimin e Fakultetit tĂ« FilologjisĂ« tĂ« Universitetit tĂ« PrishtinĂ«s âHasan Prishtinaâ, nĂ« bashkĂ«punim me Fakultetin e HistorisĂ« dhe tĂ« FilologjisĂ« tĂ« Universitetit tĂ« TiranĂ«s.
Kjo ngjarje shkencore është një ndër ngjarjet më të rëndësishme akademike në fushën e albanologjisë, që nga themelimi e deri sot, duke bashkuar studiues, gjuhëtarë, letrarë, pedagogë dhe studentë nga mbarë bota, të cilët ndajnë interesin e përbashkët për gjuhën, letërsinë dhe kulturën shqiptare.
Seminaristët pritet të arrijnë më 17 gusht, ndërsa hapja solemne do të bëhet më 18 gusht 2025, në orën 11:00. Temat bosht të këtij edicioni përqendrohen në zhvillimet aktuale lidhur me leksikun e shqipes, shqipen në rrjetet sociale, si dhe postmodernizmin në letërsinë shqipe, transmeton KultPlus.
Programi bazĂ« i Seminarit pĂ«rfshin kurse intensive tĂ« mĂ«simit tĂ« gjuhĂ«s shqipe nĂ« tri nivele (fillestar, i mesĂ«m dhe i avancuar), ligjĂ«rata tĂ« veçanta tĂ« gjuhĂ«sisĂ«, ligjĂ«rata pĂ«r letĂ«rsinĂ« shqiptare, referime shkencore dhe ligjĂ«rata tĂ« pĂ«rgjithshme. Gjithashtu, pjesĂ« e rĂ«ndĂ«sishme e seminarit Ă«shtĂ« edhe programi kulturor plotĂ«sues, i cili do tâi njohĂ« pjesĂ«marrĂ«sit me bukuritĂ« natyrore, veprimtaritĂ« kulturore dhe trashĂ«giminĂ« shqiptare.
Në ditët e fundit të seminarit do të mbahet sesioni shkencor përmbyllës, ku do të prezantohen punime dhe përfundime studimore. Seminari mbetet një platformë e fuqishme për përhapjen dhe promovimin e gjuhës dhe kulturës shqiptare, si dhe për nxitjen e bashkëpunimeve akademike në nivel ndërkombëtar./KultPlus.com
Kodi i ri Penal, i pĂ«rgatitur nga njĂ« grup specialistĂ«sh tĂ« fushĂ«s, nĂ« bashkĂ«punim me institucione shtetĂ«rore nĂ«n koordinimin e MinistrisĂ« sĂ« DrejtĂ«sisĂ«, kishte pĂ«rfunduar qĂ« mĂ« 2023, por u prezantua mĂ« 25 korrik 2025. NĂ« ceremoninĂ« e prezantimit merrnin pjesĂ« autoritete dhe specialistĂ«. Pas qarkullimit tĂ« projekt-kodit, menjĂ«herĂ« u artikuluan kritika pĂ«r pĂ«rmbajtjen e [âŠ]
Ministria e Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit bëri të ditur se po punohet për ta rikthyer Muzeun Historik Kombëtar në një institucion dinjitoz dhe bashkëkohor, të denjë për të ruajtur dhe treguar historinë kombëtare.
Muzeu Historik Kombëtar, pas një kohe të gjatë sfidash dhe dëmtimesh, përfshirë tërmetin e 2019-tës është në fazë restaurimi, rikonstruksioni dhe muzealizimi. Kjo është ndërhyrja më e rëndësishme e këtij institucioni simbol, në kuadër të programit EU4Culture, nën drejtimin e UNOPS, me mbështetjen e Bashkimit Evropian dhe MEKI.
Ministria e Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit bëri të ditur se, aktualisht në fazën e parë, punimet përfshijnë: paketim dhe evakuim të artefakteve, konsolidim dhe përforcim strukturor, rinovim të fasadave dhe izolimin e çatisë, instalimin e sistemit të monitorimit CAM, restaurimin e fasadës me teknologji moderne (fibra karboni dhe xhaketim kolonash).
NdĂ«rkohĂ«, MEKI Ă«shtĂ« nĂ« proces buxhetimi pĂ«r fazĂ«n e dytĂ« pĂ«r tĂ« garantuar vijimin e kĂ«tij transformimi rrĂ«njĂ«sor, qĂ« do tĂ« pĂ«rfshijĂ«: shtesa nĂ«ntokĂ«sore me laboratorĂ« e hapĂ«sira teknike; fasadĂ«n e brendshme âOculusâ prej xhami dhe mbulesĂ«n ikonike; sisteme moderne MEP, mbrojtje nga zjarri, muzeologji bashkĂ«kohore dhe mobilim tĂ«rĂ«sor./atsh/KultPlus.com
TIRANĂ, 30 korrik /ATSH/ Kryetarja e komanduar e bashkisĂ« sĂ« TiranĂ«s, Anuela Ristani njoftoi se lulishtja pranĂ« sheshit âHarry Trumanâ, pas Muzeut Historik KombĂ«tar, i Ă«shtĂ« rikthyer komunitetit pas ndĂ«rhyrjes sĂ« ndĂ«rmarrĂ« nga strukturat pĂ«rgjegjĂ«se.
Pas lirimit të hapësirës janë mbjellë pemë dhe janë vendosur stola për të pushuar.
âNjĂ« hapĂ«sirĂ« e re pĂ«r tĂ« gjithĂ«! Kjo lulishte e vogĂ«l ndodhet tek Rruga âDed Gjo Luliâ, pranĂ« sheshit âHarry Trumanâ, pas Muzeut Historik KombĂ«tar nĂ« TiranĂ«. MbushĂ«m me dhe, mbollĂ«m pemĂ«, ullinj dhe shkurre dekorative. MbollĂ«m bar tĂ« ri dhe vendosĂ«m edhe stola pĂ«r tĂ« pushuarâ, shkruan Ristani.
Sipas Ristanit, kjo hapësirë publike më parë ishte zaptuar nga lokalet, ndërsa tani është rikthyer për komunitetin si një vend i gjelbër, i qetë dhe i hapur për të gjithë.
Kryetari i PartisĂ« Demokratike, Sali Berisha ka komentuar ngjarjet e fundit politike, duke e cilĂ«suar zgjedhjen e 11 majit 2025 si njĂ« âfarsĂ« elektoraleâ. Berisha kritikoi ashpĂ«r mediat shqiptare, duke theksuar se ato heshtin pĂ«r pasojat shkatĂ«rrimtare tĂ« narkoshtetit, ndĂ«rkohĂ« qĂ« media ndĂ«rkombĂ«tare ka raportuar gjerĂ«sisht pĂ«r ndikimin e karteleve tĂ« drogĂ«s nĂ« vend. Ai [âŠ]
Sezoni i ri artistik i Teatrit Kombëtar premton emocione të forta dhe reflektime të thella përmes një përzgjedhjeje të kujdesshme të shfaqjeve që do të ngjiten në skenë gjatë muajve në vijim. Në qendër të programit që do të nisë këtë vjeshtë janë katër drama që ndërthurin klasikën me bashkëkohoren, dhe që prekin temat e dashurisë, drejtësisë, fuqisë dhe njeriut përballë fatit, përcjellë KultPlus.
Krah dy tragjedive tĂ« mĂ«dha tĂ« Shekspirit âOtelloâ dhe âSi ta doniâ, si dhe âDrejtĂ«si nĂ« Nurembergâ nga Abby Mann, njĂ« nga premierat mĂ« tĂ« shumĂ«pritura ne Teatrin Kombetar do tĂ« jetĂ« edhe âDet i thellĂ« bluâ e dramaturgut britanik Terence Rattigan, njĂ« vepĂ«r rrĂ«nqethĂ«se mbi dashurinĂ« e pakthyeshme dhe humbjen personale. Me njĂ« ndjeshmĂ«ri tĂ« hollĂ« psikologjike, drama sjell portretin e njĂ« gruaje tĂ« ndarĂ« mes pasionit tĂ« njĂ«anshĂ«m dhe realitetit tĂ« hidhur tĂ« vetmisĂ«.
Ky sezon i ri vjen si një thirrje për dialog me të kaluarën dhe të tashmen, një ftesë për të reflektuar mbi ndjenjat më të thella njerëzore dhe për të festuar fuqinë e teatrit për të prekur mendjen dhe zemrën./KultPlus.com
Shembja e Teatrit Kombëtar simbolizon humbjen e hapësirave publike në Tiranë dhe zëvendësimin e tyre me kulla. Por kujtesa kolektive, zëri qytetar dhe sheshet nuk mund të zëvendësohen me beton.
Nga Teatri te trotuari â Kronika e njĂ« qyteti tĂ« shembur me ligj
Në fillimin e verës së 2018-ës Tirana pa, edhe pse ende e pandërgjegjshme për atë që po dëshmonte, të vendosej një mikrofon në një nga hapësirat publike të saj, në sheshin e Teatrit Kombëtar.
Tetëdhjetë vite më pas, ai shesh do të përdorej edhe si një hapësirë ku do të zhvillohej një protestë për ta mbrojtur atë.
Teatri i kishte mbyllur dyert dhe përveç punëtorëve, që herë pas here dilnin nga salla e kuqërremtë me kuti materialesh në duar, që nga 2 korriku i 2018, kur u vu shfaqja e fundit në skenë, nuk shiheshin më spektatorë në mjediset tij.
Tre ditĂ« mĂ« pas, mĂ« 5 korrik, Kuvendi do tĂ« miratonte me 75 vota, âLigjin pĂ«r Teatrinâ*, apo siç njihet ndryshe, âLigji Specialâ, i cili e transferonte hapĂ«sirĂ«n publike, si sheshin ashtu edhe teatrin, tek shoqĂ«ria private, âFusha shpkâ, qĂ« kjo e fundit tĂ« mund tĂ« ndĂ«rtonte.
Pas atij votimi, protesta për mbrojtjen e Teatrit Kombëtar mori përmasa të tjera dhe hyri në një rrugëtim ku dorëzimi nuk ishte opsion.
Në sheshin e teatrit u krijua një kuvend i qytetit. Një hapësirë e paindoktrinuar, e pakapur nga interesa të ngushta private apo motive antiligjore. Ndërsa ndërtesa që u mor nën kontroll nga qytetarët më 24 korrik 2019, të cilët filluan ta rijetëzonin edhe pse pa përvojë, mësuan ta menaxhonin dhe kujdeseshin për të.
NdĂ«rsa salla zhvillonte aktivitete artistike dhe kulturore â rreth 65 shfaqje u vunĂ« nĂ« skenĂ« nĂ« mĂ« pak se 8 muaj â nĂ« sheshin e tij protesta zhvillohej 24 orĂ«, 7 ditĂ« nĂ« javĂ«, nĂ« dukje si gardiane e teatrit, dhe njerĂ«zit rojtarĂ«t e tij.
Teatri Kombëtar duke u shembur 17 maj 2020/Aleanca për Mbrojtjen e Teatrit, Flicr.
Nga një shesh proteste, tek një rrugë kalimi për kullën.
Ato 75 vota që miratuan ligjin Fusha, ishin edhe goditja e parë që iu dha Teatrit Kombëtar, 682 ditë përpara se Erion Veliaj të çonte fadromat për të shembur ndërtesat e tij, në orën 04:30 të mëngjesit të datës 17 maj 2020.
Miratimi i ligjit pĂ«r teatrin ishte njĂ« goditje qĂ« iu bĂ« jo vetĂ«m protestĂ«s â si akt demokratik, â apo ndĂ«rtesĂ«s â si dĂ«shmi e historisĂ« sĂ« brezave para nesh â por edhe vetĂ« hapĂ«sirĂ«s, sheshit si vendkrijim i fjalĂ«s sĂ« lirĂ« dhe lirisĂ« sĂ« shprehjes, nga vetĂ« pĂ«rfaqĂ«suesit e pushtetit tĂ« popullit nĂ« kuvend.
Ato 75 kartonĂ« jeshil, rrĂ«zuan jo thjesht njĂ« ndĂ«rtesĂ«, por hapĂ«sirĂ«n e pĂ«rbashkĂ«t ku njerĂ«zit shkonin pĂ«r tĂ« qenĂ« bashkĂ« â jo thjesht pĂ«r tĂ« kaluar, por pĂ«r tĂ« mbetur. Ishte goditje ndaj asaj nyje urbane qĂ« mblidhte kĂ«do, nga tĂ« katĂ«r anĂ«t, dhe nga tĂ« gjithĂ« dhe mĂ« pas krijonte diçka.
Sot ajo hapësirë nuk ekziston më në qytet.
Shembja e â17 Majitâ, i hapi rrugĂ« lejeve tĂ« njĂ«pasnjĂ«shme nga âRama & Veliajâ, tĂ« cilĂ«t vunĂ« nĂ« zbatim planin e Bjarke Ingels, tĂ« kullĂ«s me teatĂ«r.
Sot pas më shumë se dy vjetësh nga fillimi i punimeve në atë shesh, hapësira publike nuk ekziston më. Në vend të saj, është një kalim i zgavruar në tunelin e betonuar, i cili qëndron i hijezuar nën ndërtesën si flutur e Bjarke Ingels, e cila sot të ngjan si porta hyrëse për në kullën e Fushës.
Të dyja kantieret sot janë bashkuar në një të vetëm dhe kanë lidhur mes tyresh hekurin i cili më pas mbulohet në beton, duke zhdukur krejtësisht atë çfarë ka mbetur nga dikur hapësira publike e teatrit.
Tashmë ato dy projekte po shpalosin në shkallë reale se si grabitet dhe më pas zaptohet me ligj hapësira publike.
Grabitje nga e cila do të përfitonte kushdo biznesmen apo politikan që ka investuar para në dy gropat tashmë të hapura dhe betonizuara në truallin e Teatrit Kombëtar.
NdĂ«rsa ky i fundit, ashtu siç i ka ngritur kryet si karabina, tĂ« ngjan mĂ« shumĂ« me njĂ« roje tĂ« kullĂ«s, e cila shkeli interesin publik, mori dhe pĂ«rvetĂ«soi tokĂ«n publike dhe grabiti pĂ«rveç tokĂ«s edhe 33 kate ajĂ«r.Â
Teatri ishte vetëm fillimi
Ai shesh, ai mikrofon i hapur, ai mur ku shkruhej âMonument Kulture, mbrohet nga populliâ, dhe nuk lejonte qĂ« qyteti tĂ« shembej me turp, duhej zhdukur.
Duhej vrarë ideja që hapësira publike është e jona. Sepse aty ku publiku mbledh zërin dhe kujtesën, aty nuk ndërtohen kulla, aty nuk qarkullon paraja e zezë.
Që ajo të rrjedhë pa pengesë, duhej zhdukur sheshi, duhej shembur gjithçka që kujtonte se qyteti është i njerëzve.
Kantieri i Pixel Tower/Doriana Musai, Citizens.al
Dhe ashtu ndodhi edhe me âPazarin e Riâ â njĂ« tjetĂ«r hapĂ«sirĂ« publike e zaptuar, e shndĂ«rruar nĂ« âpronĂ« privateâ me çati xhami dhe çmime qĂ« pĂ«rjashtojnĂ« tĂ« pĂ«rditshmit dhe larguan tregtarĂ«t.
Me Sheshin âSkĂ«nderbejâ, qĂ« nga vendtakim pĂ«r tĂ« gjithĂ«, u bĂ« njĂ« shesh qĂ« eskpozon vetĂ«m kullat.
Me Liqenin Artificial apo atë të Farkës që është rrethuar me ndërtim dhe kulla biznesi.
Me vilat historike të qytetit, zonën historike të tij, e cila u flijua për një imazh që ka për fasadë hipokrizinë.
Në çdo goditje ndaj qytetit fshihet një gënjeshtër që ka emër: integrimi evropian. Sepse çdo kullë ndërtohet me emrin e zhvillimit, çdo shembje justifikohet me progresin, çdo përvetësim me modernizimin.
Por qyteti nuk matet me lartĂ«sinĂ« e ndĂ«rtesave, por me lartĂ«sinĂ« e qytetarĂ«ve qĂ« guxojnĂ« tĂ« flasin. Dhe nĂ«se zĂ«rat e tyre janĂ« shtypur me beton, kjo nuk Ă«shtĂ« rruga drejt EvropĂ«s. ĂshtĂ« rruga drejt njĂ« talljeje publike me Ă«ndrrĂ«n evropiane.
Ndërkohë që BE predikon pjesëmarrjen, decentralizimin, transparencën dhe mbrojtjen e trashëgimisë, qeveria jonë betonon, centralizon përjashton dhe zhduk kujtesën.
âNĂ« BE vetĂ«m me Edin!â slogani qĂ« Edi Rama shpalli si lokomotivĂ« fushate elektorale, ishte mĂ« shumĂ« se sa propagandĂ«; ishte privatizimi simbolik i Ă«ndrrĂ«s evropiane tĂ« tĂ« gjithĂ« shqiptarĂ«ve. NjĂ« fjalĂ« e thjeshtĂ« qĂ« i vuri drynin qytetit ku çelĂ«sat e tij i ka njĂ« njeri i vetĂ«m.
Por historia nuk mbyllet me shembjen e teatrit.
NĂ« vend tĂ« ndĂ«rtesĂ«s sĂ« teatrit, ngrihet rrĂ«fimi. NĂ« vend tĂ« sheshit, mbetet kujtesa. NĂ« vend tĂ« mikrofonit, jemi ne â sepse ne jemi Teatri. Qyteti Ă«shtĂ« ende aty ku janĂ« njerĂ«zit qĂ« nuk harrojnĂ«.
Dhe po, ajo hapĂ«sirĂ« nuk Ă«shtĂ« mĂ« fizike. Por ajo ekziston nĂ« çdo rrĂ«fim, nĂ« çdo kujtim, nĂ« çdo artist qĂ« nuk u shit, nĂ« çdo qytetar qĂ« sâu tĂ«rhoq.
NĂ« çdo deputet qĂ« nuk votoi âproâ, nĂ« çdo anĂ«tar kĂ«shilli, punonjĂ«s administrate, qĂ« rezistoi dhe nuk pranoi tĂ« bĂ«hej pjesĂ« e krimit mbi qytetin.
NĂ« çdo tĂ« ri qĂ« sot pyet: âPo kush e dha kĂ«tĂ« vendim? Kush e firmosi kĂ«tĂ« turp? Kush e heshti kĂ«tĂ« vjedhje?â
Ata që firmosën, janë ende aty. Por edhe ne jemi ende këtu. Dhe sa kohë jemi, historia nuk mbyllet.
Ajo fillon aty ku kujtesa bëhet revoltë. Dhe hapësira publike rifillon aty ku qytetari e ndjen veten pronar jo të truallit, por të së drejtës për të thënë: Ky është qyteti im. Nuk jepet me koncesion.
Hipokrizia e âpastrimitâ tĂ« hapĂ«sirave publike
Për të kompletuar farsën, po i kthehen qytetit me një tjetër maskë: atë të pastërtisë morale. Po shembin mbulesat e hijezuesve, po heqin çadrat, po dëbojnë kafenetë nga trotuaret si të kishin zbritur nga ndonjë Olimp i etikës urbane.
Por kush ua lejoi? Kush ua dha lejet të zgjeroheshin me platforma druri në trotuare? Kush i mbylli sytë për vite me radhë?
Ishte e njĂ«jta administratĂ«, e njĂ«jta bashki, e njĂ«jta qeveri qĂ« sot bĂ«n sikur Ă«shtĂ« e tronditur nga âshpĂ«rdorimi i hapĂ«sirĂ«s publikeâ.
E njĂ«jta dorĂ« qĂ« i hapi rrugĂ«n, sot vjen dhe thotĂ«: âĂfarĂ« keni bĂ«rĂ« kĂ«shtu?â E njĂ«jta dorĂ« qĂ« firmosi lejet, sot vendos shiritin e verdhĂ« pĂ«r moral publik.
I toleruan, i ushqyen, i kthyen nĂ« normalitet â sepse pĂ«r vite me radhĂ« edhe trotuari ishte pronĂ« pĂ«r tâu shitur. Dhe kur erdhi momenti i âRilindjes 2.0â, nĂ« vend qĂ« tĂ« godasin veten, godasin tĂ« vegjlit. Jo ata qĂ« ndĂ«rtojnĂ« kulla, e zaptojnĂ« hapĂ«sira publike duke i shkatĂ«rruar dhe vjedhur, por ata qĂ« vendosin njĂ« karrige plastike mbi pllakat e betonit tĂ« trotuareve.
Ky nuk Ă«shtĂ« pastrim. ĂshtĂ« amnezi e planifikuar, Ă«shtĂ« rigrabitur dhe mbuluar me moral. ĂshtĂ« njĂ« narrativĂ« e prodhuar nga vetĂ« shkaktarĂ«t e kaosit, qĂ« tani luajnĂ« rolin e shpĂ«timtarit. Por qyteti nuk harroi. Sepse trotuaret nuk i zaptuan qytetarĂ«t â i zaptuan ata qĂ« shesin edhe ajrin midis hapave nĂ« rrugĂ«.
Sot, hapĂ«sira publike nĂ« ShqipĂ«ri nuk grabitet mĂ« natĂ«n â ajo miratohet me ligj, zbatohet me fadromĂ« dhe justifikohet me moral tĂ« rremĂ«.
Por qyteti ka memorie. Dhe pĂ«r sa kohĂ« kujtojmĂ« si u shemb Teatri, si u grabit sheshi, si u mbyt fjala dhe si u zĂ«vendĂ«sua me beton â pĂ«r aq kohĂ« kjo histori nuk Ă«shtĂ« e mbyllur.
Ata e duan qytetin pa njerĂ«z, pa pyetje, pa rezistencĂ«. Por qyteti nuk Ă«shtĂ« kartolinĂ«. Nuk Ă«shtĂ« planimetria e njĂ« kompanie ndĂ«rtimi. ĂshtĂ« ai vend ku dikush mund tĂ« ulet, tĂ« flasĂ«, tĂ« protestojĂ«, tĂ« kujtojĂ« dhe tĂ« mos harrojĂ«.
Për aq kohë sa nuk harrojmë, hapësira publike nuk është plotësisht e humbur. Ajo jeton në kujtesën tonë, derisa të kemi forcë ta rikthejmë.
Me mikrofonin e hapur. Me sheshin e mbushur. Dhe me qytetin si pronë të përbashkët, jo si çmim ndërtimi, jo si mall shumice për tu shitur tek kushdo kalimtar i rastit.
ShĂ«nim: Lista e deputetĂ«ve qĂ« votuan âproâ duke miratuar ligjin special, Ă«shtĂ« marrĂ« nga dokumentat e Kuvendit. NjĂ« numĂ«r i konsiderueshĂ«m i atyre qĂ« votuan, 25% e tyre, sot janĂ« nĂ« burg, nĂ«n hetim penal ose nĂ« kĂ«rkim nga SPAK.
*Projektligji pĂ«r Teatrin 37/2018, formuluar âPĂ«r pĂ«rcaktimin e procedurĂ«s sĂ« veçantĂ« tĂ« pĂ«r negocimin dhe lidhje ne kontratĂ«s me objekt: âProjektimin dhe realizimin e projektit urban dhe godinĂ«s sĂ« re tĂ« Teatrit KombĂ«tarâ,â u botua online pĂ«r konsultim mĂ« 8 qershor 2018. U shqyrtua dhe votua me procedurĂ« tĂ« pĂ«rshpejtuar 20 ditĂ« mĂ« vonĂ« dhe u rimiratua dy muaj mĂ« tutje pasi Presidenti e pati kthyer pĂ«r rishqyrtim.
PUSTEC- Zjarr i përmasave të mëdha në Parkun Kombëtar të Prespës në zonën e Pustecit.
Vatra ka marrë përmasa gjatë minutave të fundit duke u përhapur në pyll.
Zjarrfikësit e bashkisë Pustec, forca të tjera nga shërbimet publike, ADZM dhe policia kufitare ndodhen në terren, situata paraqitet shumë e vështirë për shkak të përhapjes së madhe të vatrës.
Janë më tepër se 50 forca në terren që po bëjnë të mundur ndërhyrjen për izolimin fillimisht të flakëve, por situata mbetet kritike./abcnews.al
TIRANĂ, 26 korrik/ATSH/ Prokuroria e Posaçme kundĂ«r Korrupsionit dhe Krimit tĂ« Organizuar njoftoi sot se ka goditur njĂ« rrjet pĂ«r trafikun e kokainĂ«s nga Amerika Latine nĂ« EvropĂ«.
Sipas SPAK, rrjeti ndërkombëtar ka trafikuar mbi 6 ton kokainë, me vlerë tregu 411 milionë euro, ndërsa 16 persona janë nën hetim.
âNĂ« vijim tĂ« hetimeve, gjatĂ« muajit korrik 2025, janĂ« identifikuar dhe pĂ«rfshirĂ« nĂ« procedim edhe 6 (gjashtĂ«) persona tĂ« tjerĂ«: A. H., K. H., E.N., E. A., P.D. dhe I. Ll., tĂ« cilĂ«t dyshohen se janĂ« pĂ«rfshirĂ« nĂ« disa episode tĂ« trafikimit tĂ« drogĂ«s. Edhe kĂ«ta shtetas dyshohen pĂ«r tĂ« njĂ«jtat vepra penale nĂ« kuadĂ«r tĂ« njĂ« grupi tĂ« strukturuar kriminalâ, thuhet nĂ« njoftimin zyrtar tĂ« SPAK.
Sipas SPAK-ut, këto hetime janë realizuar në bashkëpunim me autoritetet evropiane të drejtësisë, Byronë Kombëtare të Hetimit, si dhe gjatë fazës së ekzekutimit me strukturat e hetimit në Policinë e Shtetit.
Prokuroria e Posaçme kundĂ«r Korrupsionit dhe Krimit tĂ« Organizuar (Prokuroria e Posaçme), njoftoi sot se me vendimin e datĂ«s 15.05.2024, ka vendosur ndarjen e akteve nga procedimi penal nr. 184/1 i vitit 2021 dhe regjistrimin e procedimit penal nr. 184/3 i vitit 2024, ndaj 9 (nĂ«ntĂ«) shtetasve tĂ« dyshuar: P. D., J. M., B. P., A. (alias D.,) Sh., R. Rr., G. (alias K., alias E.,) N., E. S., B. H., dhe J. P., pĂ«r veprat penale tĂ« âTrafikimit tĂ« lĂ«ndĂ«ve narkotikeâ (neni 283/a/1 dhe neni 28/4), âGrupi i strukturuar kriminalâ (neni 333/a), si dhe âKryerja e veprave penale nga grupi i strukturuar kriminalâ.
Në vijim të hetimeve, gjatë muajit korrik 2025, janë identifikuar dhe përfshirë në procedim edhe 6 (gjashtë) persona të tjerë: A. H., K. H., E.N., E. A., P.D. dhe I. Ll., të cilët dyshohen se janë përfshirë në disa episode të trafikimit të drogës. Edhe këta shtetas dyshohen për të njëjtat vepra penale në kuadër të një grupi të strukturuar kriminal.
Këto hetime janë realizuar në bashkëpunim me autoritetet evropiane të drejtësisë, Byronë Kombëtare të Hetimit, si dhe gjatë fazës së ekzekutimit me strukturat e hetimit në Policinë e Shtetit.
Prokuroria e Posaçme ka paraqitur kĂ«rkesĂ« pĂ«r caktimin e masĂ«s sĂ« sigurimit personal ndaj 7 (shtatĂ«) personave nĂ« hetim, kĂ«rkesĂ« e cila Ă«shtĂ« miratuar nga Gjykata e Posaçme e ShkallĂ«s sĂ« ParĂ« pĂ«r Korrupsionin dhe Krimin e Organizuar (Gjykata e Posaçme) me vendimin nr. 77, datĂ« 25.07.2025, duke vendosur masĂ«n âarrest nĂ« burgâ, bazuar nĂ« nenin 238 tĂ« Kodit tĂ« ProcedurĂ«s Penale.
Vendimi u ekzekutua menjëherë në bashkëpunim me strukturat e Policisë së Shtetit. Më datë 25.07.2025 u bë e mundur arrestimi i gjashtë personave në hetim: A. H., K. H., E.N., E. A., P. D., I. Ll.
Gjatë ekzekutimit të masës së sigurisë, në banesën e shtetasit A. H. u gjetën dhe sekuestruan 3 armë zjarri të llojit pistoletë, të mbajtura pa leje, për të cilat është arrestuar në flagrancë.
Një prej të dyshuarve, shtetasi D. P. (alias D. B., alias E. S.), është shpallur në kërkim, dhe po punohet për lokalizimin dhe kapjen e tij në bashkëpunim me Policinë e Shtetit dhe partnerët ndërkombëtarë. Për interesat e hetimit, Prokuroria e Posaçme ka kërkuar dhe marrë miratimin e Gjykatës së Posaçme për kryerjen e kontrolleve në banesa, automjete dhe persona.
Deri në këto momente janë ekzekutuar 5 vendime të Gjykatës së Posaçme dhe janë realizuar kontrolle të shumta, nga të cilat ndër të tjera janë sekuestruar sende dhe materialet e mëposhtme:
Shuma monetare nĂ« total: Euro: 43,470 âŹ, franga zvicerane: 5,000 CHF, 3 automjete, pĂ«rfshirĂ« njĂ« Mercedes Benz AMG G63, njĂ« VolksĂ«agen Golf 7a, dhe njĂ« VolksĂ«agen Sharan. Mjet lundrues: 1 skaf luksoz i markĂ«s âHull Works Sarock 40â, prodhim i vitit 2025, i regjistruar nĂ« emĂ«r tĂ« njĂ« subjekti tregtar. ArmĂ« zjarri: 3 pistoleta, me krehĂ«r dhe fishekĂ«. Ora tĂ« luksit: 1 orĂ« Rolex, model 126613LN, 1 orĂ« Richard Mille, model Mclaren RM50-03/68. Telefona celularĂ«: 16 aparate celularĂ«, kryesisht tĂ« markĂ«s iPhone dhe Samsung, disa me karta SIM aktive. Karta bankare dhe dokumente financiare: 19 karta bankare ndĂ«rkombĂ«tare (Visa, Mastercard, American Express), tĂ« lĂ«shuara nĂ« emĂ«r tĂ« personave nĂ«n hetim.
Dokumente bankare dhe transaksionesh financiare me llogari në Emiratet e Bashkuara, Gjermani, Itali dhe Panama.
Pajisje elektronike: 1 dron i markës DJI Mavic 2 Enterprise, me të gjithë aksesorët përkatës. 8 hard disqe të markës Hikvision, me kapacitet 6TB secili. 1 NVR Hikvision. 2 radio komunikimi Baofeng. Dokumentacion identifikimi dhe pronësie: Patentë dhe karta identiteti nga autoritete të Shqipërisë, Gjermanisë, Italisë, Mbretërisë së Bashkuar. Leje drejtimi dhe dokumente lundrimi për mjetet lundruese. Certifikata pronësie, dokumente noteriale, kontrata shitblerjeje dhe deklarime të pasurisë. Etj.
Episodet të trafikut të drogës
Bazuar nĂ« informacionin hetimor tĂ« mbledhur nga Prokuroria e Posaçme, aktiviteti i kĂ«tij grupi tĂ« strukturuar kriminal pĂ«r trafik ndĂ«rkombĂ«tar tĂ« lĂ«ndĂ«ve narkotike Ă«shtĂ« konkretizuar pĂ«rmes njĂ« sĂ«rĂ« episodesh tĂ« zhvilluara kryesisht gjatĂ« periudhĂ«s 2020â2021 nĂ« disa shtete tĂ« Bashkimit Evropian dhe MbretĂ«rinĂ« e Bashkuar.
Episode të sekuestrimi të kokainës
SpanjĂ« â shkurt 2020
Sekuestruar 400 kg.
BelgjikĂ« â prill 2020
Sekuestruar 989.1 kg.
Kanali (FrancĂ« â MbretĂ«ri e Bashkuar) â prill 2020
Sekuestruar 250 kg në një ngarkesë me destinacion Britaninë e Madhe.
HolandĂ« â qershor 2020
Sekuestruar mbi 2000 kg kokainë. Vlera tregu e kësaj sasie llogaritet mbi 151 milionë euro
HolandĂ« â tetor 2020
Sekuestruar 1484.07 kg.
Episode të sekuestrimit të hashashit
Rimini, Itali â korrik 2020
Sekuestruar 275 kg.
Bari, Itali â mars 2021
Sekuestruar 400 kg.
Algeciras, SpanjĂ« âmars-shtator 2020
Sekuestruar rreth 1442 kg, ku 170 kg dyshohet se ishin për llogari të të hetuarve.
Episode të tjera
FrancĂ« â shkurt 2020
Sekuestruar një automjet dhe 72,000 euro cash.
Ky grup i strukturuar kriminal vepronte nëpërmjet një organizimi të sofistikuar kryesisht në trafikimin e kokainës nga Amerika Latine drejt disa prej vendeve të Bashkimit Evropian si dhe në Britaninë e Madhe. Lënda narkotike vinte kryesisht nga Santa Marta (Kolumbi) ose Ekuadori dhe transportohej me kontejnerë detarë drejt porteve të mëdha si Anvers (Belgjikë), Rotterdam (Holandë), apo në rrugë tokësore drejt Francës dhe përmes Kanalit (Channel Tunnel) për në Mbretërinë e Bashkuar. Në disa raste, ngarkesat shkarkoheshin edhe në portet e Italisë dhe Spanjës.
Sipas prokurorëve të çështjes, Altin Dumani dhe Adnan Xholi:
âStruktura organizative e kĂ«tij grupi kriminal, me shtrirje nĂ« disa kontinente dhe me 16 anĂ«tarĂ« tĂ« identifikuar deri tani, dĂ«shmon nivelin e lartĂ« tĂ« sofistikimit tĂ« grupeve kriminale shqiptare, aftĂ«sitĂ« dhe shtrirjen e tyre nĂ« tregje kriminale ndĂ«rkombĂ«tare.â
Transporti i drogës karakterizohej nga metoda të sofistikuara fshehjeje dhe një logjistikë e mirëorganizuar ndërkombëtare. Për fshehjen e drogës përdoreshin mënyra të ndryshme, si për shembull fshehje në paleta me dru (Belgjikë, Francë), kuti me banane (Holandë) dhe thasë me kokrra kakaoje (Rotterdam), duke e maskuar kështu si mall tregtar për të shmangur kontrollin doganor.
Organizimi i grupit ishte hierarkik dhe i ndarë në role të specializuara. Në krye këtij grupi kriminal qëndronin drejtuesit dhe financuesit të cilët jo vetëm porosisnin dhe financonin ngarkesat me drogë, por gjithashtu koordinonin rrugët, pikët e kontaktit dhe operacionet logjistike. Ata ishin ideatorët, investitorët dhe garantuesit e operacioneve, duke lidhur burimin e drogës në Amerikën Latine me tregjet evropiane përmes një zinxhiri të sofistikuar ndërmjetësimi. Shumica e tyre jetonin midis vendeve të Bashkimit Evropian, Britanisë së Madhe dhe në Dubai të Emirateve të Bashkuara Arabe.
PoshtĂ« tyre vepronin bashkĂ«punĂ«torĂ« qĂ« siguronin logjistikĂ«n dhe transportin. KĂ«ta persona gjenin kompani legjitime eksporti ose transporti, kontraktonin shoferĂ« â shpesh shtetas rumunĂ« â dhe pĂ«rgatisnin ngarkesat duke i maskuar me mallra tĂ« ligjshĂ«m si lĂ«ndĂ« drusore apo kakao. PĂ«rmes tyre kalonin tonelata me lĂ«ndĂ« narkotike drejt porteve tĂ« BelgjikĂ«s, HolandĂ«s apo kalimeve tokĂ«sore drejt FrancĂ«s dhe MbretĂ«risĂ« sĂ« Bashkuar.
NĂ« terren, nĂ« vendet e destinacionit, funksiononte njĂ« tjetĂ«r hallkĂ« e grupit â ajo e shpĂ«rndarjes. KĂ«tu pĂ«rfshiheshin persona qĂ« prisnin sasitĂ« e drogĂ«s, siguronin dorĂ«zimin, dhe shpĂ«rndanin lĂ«ndĂ«n narkotike sipas porosive lokale. KĂ«ta ishin krahu ekzekutiv i rrjetit nĂ« BritaninĂ« e Madhe dhe EvropĂ«n PerĂ«ndimore.
Në origjinën e ngarkesave, në vendet e Amerikës Latine, qëndronin persona të paidentifikuar që shërbenin si pika kontakti. Ata ishin përgjegjës për sigurimin, ambalazhimin dhe dërgimin e drogës drejt porteve evropiane.
Gjithçka mbahej në kontroll nëpërmjet një komunikimi të koduar, aplikacionit Sky/ECC. Përdoruesit mbuloheshin pas pseudonimesh dhe kodeve PIN, që garantonin anonimitetin dhe shmangien e përgjimeve. Komunikimet përfshinin planet për dorëzime, paralajmërime për kontrolle doganore dhe udhëzime për mënyrën e reagimit në rast sekuestrimesh. Në raste dyshimi, telefonat fshiheshin, shkatërroheshin ose hidhnin për të mos lënë gjurmë.
NĂ« aspektin e kryerjes sĂ« pagesave, grupi kishte zbatuar njĂ« metodĂ« tĂ« sofistikuar pĂ«r tĂ« shmangur sistemin bankar tradicional: sistemin informal tĂ« pagesĂ«s HaĂ«ala. Ky mekanizĂ«m mundĂ«sonte transferimin e shumave tĂ« mĂ«dha parash midis vendeve tĂ« ndryshme pa kaluar pĂ«rmes kanaleve financiare formale, duke shmangur kĂ«shtu gjurmĂ«t zyrtare tĂ« transaksioneve. Kjo formĂ« pagesash pĂ«rdorej pĂ«r tĂ« fshehur origjinĂ«n dhe destinacionin e tĂ« ardhurave nga trafiku i drogĂ«s. Verifikimi i shumave bĂ«hej pĂ«rmes kartĂ«monedhave tĂ« koduara, ku ishin shĂ«nuar pseudonime, shumat e pagesave dhe datat specifike qĂ« funksiononin si âtokenâ pĂ«r tĂ« garantuar tĂ«rheqjen e saktĂ« tĂ« shumĂ«s nĂ« pikĂ«n pĂ«rkatĂ«se.
Ky grup kriminal kishte gjithashtu akses në infrastrukturën doganore përmes lidhjeve me individë të përfshirë në porte apo agjenci kontrolli në vende të ndryshme të Bashkimit Evropian. Nga komunikimet del qartë që sigurimi i bashkëpunimit me doganierë ose personel të porteve shihej nga drejtuesit e këtij grupi kriminal si faktor vendimtar për suksesin e kryerjes së trafikut të narkotikëve prej tyre.
Bashkëpunimi ndërkombëtar
Në këtë hetim të rëndësishëm, SPAK ka pasur një koordinim dhe bashkëpunim të shkëlqyer me EUROPOL, EUROJUST, agjencitë ligjzbatuese të Amerikës Latine, agjencitë partnere britanike dhe agjencitë ligjzbatuese të vendeve të BE dhe në mënyrë më specifike me shtete si Franca, Italia, Spanja, Holanda, Belgjika dhe Kroacia. Një koordinim mjaft cilësor ka qenë edhe ai me agjencitë ligjzbatuese vendase.
ProkurorĂ«t e çështjes, Altin Dumani dhe Adnan Xholi, nĂ«nvizojnĂ« se: âky hetim i suksesshĂ«m i drejtuar nga SPAK Ă«shtĂ« rezultat i drejtpĂ«rdrejtĂ« i bashkĂ«punimit tĂ« ngushtĂ« ndĂ«rinstitucional dhe ndĂ«rkombĂ«tar, veçanĂ«risht me EUROPOL, EUROJUST, agjencitĂ« e shteteve anĂ«tare tĂ« BE-sĂ«, si dhe agjencitĂ« ligjzbatuese partnere nĂ« MbretĂ«rinĂ« e Bashkuar, tĂ« cilĂ«t ofruan mbĂ«shtetje pĂ«rmes njĂ« analize tĂ« thelluar tĂ« tĂ« dhĂ«nave dhe zbatimit tĂ« njĂ« koordinimi efektiv ndĂ«rkombĂ«tar policor. Vlera e materialit tĂ« zbuluar pĂ«rmes analizĂ«s sĂ« tĂ« dhĂ«nave tĂ« komunikimit tĂ« dekriptuara nga Sky/ECC ka qenĂ« thelbĂ«sore pĂ«r tĂ« plotĂ«suar provat e mbledhura gjatĂ« hetimit dhe mbetet ende e vlefshme pĂ«r arritjen e rezultateve tĂ« duhura hetimore. Ky informacion ka qenĂ« thelbĂ«sor nĂ« identifikimin e veprave penale tĂ« rĂ«nda, tĂ« tĂ« dyshuarve, si dhe pĂ«r pĂ«rcaktimin e rolit tĂ« tyre nĂ« kĂ«tĂ« grup tĂ« strukturuar kriminalâ.
KategoritĂ« e dala nga lufta e UĂK-s si OVLe UĂK-sĂ«, SHIL, SHFD, Shoqata e tĂ« Burgosurve PolitikĂ« dhe ShoqĂ«ria âLĂ«vizjaâ  kanĂ« reaguar ndaj pĂ«rdhosjes sĂ« flamurit kombĂ«tar nĂ« SuharekĂ«.
Sipas një postimi në rrjetin social në Facebook thuhet se ky akt përbën, fyerje të rëndë ndaj kujtimit të dëshmorëve.
âNe, kategoritĂ« e dala nga lufta e UĂK-sĂ«, reagojmĂ« me indinjatĂ« tĂ« thellĂ« dhe dĂ«nim tĂ« ashpĂ«r ndaj aktit tĂ« pĂ«rdhosjes sĂ« flamurit kombĂ«tar nga disa individĂ« tĂ« papĂ«rgjegjshĂ«m nĂ« qytetin e SuharekĂ«s. Flamuri kuq e zi Ă«shtĂ« simboli i gjakut dhe sakrificĂ«s, simboli qĂ« frymĂ«zoi njĂ« popull tĂ« tĂ«rĂ« pĂ«r liri, qĂ« u ngrit mbi barrikada, e nĂ« zemrĂ«n e çdo shqiptari qĂ« nuk u pĂ«rkul para pushtuesit. Ky akt pĂ«rbĂ«n, fyerje tĂ« rĂ«ndĂ« ndaj kujtimit tĂ« DĂ«shmorĂ«ve tanĂ«, pĂ«rbuzje tĂ« vlerave tĂ« luftĂ«s çlirimtare dhe provokon rĂ«ndĂ« moralin kombĂ«tar, qĂ« nuk mund tĂ« kalojĂ« pa pĂ«rgjegjĂ«siâ, thuhet nĂ« reagim.
Tutje në njoftim thuhet se kërkojnë reagim të menjëhershëm nga institucionet e rendit dhe drejtësisë, për të identifikuar dhe ndëshkuar autorët e këtij akti të shëmtuar.
âBĂ«jmĂ« thirrje publike qĂ« ky rast tĂ« mos relativizohet, sepse ai Ă«shtĂ« pasqyrĂ« e njĂ« krize tĂ« thellĂ« morale qĂ« duhet trajtuar me seriozitet dhe jo me indiferencĂ«. TheksojmĂ« se flamuri kuq e zi nuk Ă«shtĂ« vetĂ«m simbol i njĂ« shteti apo kohe, ai Ă«shtĂ« vetĂ« identiteti ynĂ« kombĂ«tarâ, thuhet ndĂ«r tĂ« tjera nĂ« njoftim.
Ndryshe, zëdhënësi i Policisë për rajonin e Prizrenit, Shaqir Bytyqi, ka konfirmuar se të miturit janë identifikuar dhe intervistuar nga policia në prani të prindërve të tyre.
âMe datĂ« 23.07.2025, Policia ka pranuar njĂ« informacion dhe video-regjistrim qĂ« lidhen me njĂ« veprim tĂ« papĂ«rshtatshĂ«m ndaj flamurit kombĂ«tar nga dy tĂ« mitur nĂ« Studençan, SuharekĂ«. Pas reagimit tĂ« menjĂ«hershĂ«m, tĂ« miturit janĂ« intervistuar nga policia nĂ« prani tĂ« prindĂ«rve dhe kanĂ« pranuar veprimin, duke theksuar se nuk kanĂ« pasur qĂ«llim nĂ«nçmimi dhe janĂ« penduarâ, ka thĂ«nĂ« Bytyqi. /Telegrafi/
GjashtĂ« vjet mĂ« parĂ«, mĂ« 23 korrik 2019, Teatri KombĂ«tar u mor nĂ« mbrojtje nga qytetarĂ«t. NĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ«, ishte hera e parĂ« qĂ« qyteti nisi tĂ« mbrohej me trup â jo thjesht si njĂ« godinĂ«, por si ide, si truall, si simbol, si hapĂ«sirĂ« pĂ«r njerĂ«zit dhe jo pĂ«r interesat e betonit.
Qyteti nisi të përkufizohej jo më për çfarë ndërtohej mbi të, por për çfarë nuk lejohej të shembej. Sot, gjashtë vjet më vonë, një nga ekzekutorët e asaj shembjeje, Erion Veliaj, mban statusin zyrtar të të pandehurit.
Jo më thjesht në sytë tanë, por edhe në letrat e drejtësisë.
A është kjo një ditë feste? Po.
A mund të gëzojmë? Vështirë, sepse ndërkohë që fituam një akt simbolik drejtësie, humbëm gjithçka tjetër që ai simbol përfaqësonte.
Për më shumë se një dekadë kemi ngritur zërin për mbrojtjen e të përbashkëtës. Në sheshe, në media, në rrjete sociale.
Kemi protestuar për parqet, për shkollat, për trotuaret, për ajrin dhe për dritën. Për gjithçka që duhet të na përkiste të gjithëve dhe që na është marrë copë-copë.
Sot, pĂ«r tĂ« mbyllur ciklin, vjen njĂ« absurditet i madh, se paskemi qenĂ« ne fajtorĂ«t. Ne qĂ« pimĂ« kafe. Ne qĂ« ulemi nĂ« trotuar, qĂ« âe kemi zĂ«nĂ« qytetinâ me praninĂ« tonĂ«.
Pas 12 vitesh ndërtimesh pa kriter, mijëra metra katrorë të zaptuar me leje e pa leje, tashmë sulmi vjen mbi karriget.
ĂshtĂ« njĂ« zĂ«vendĂ«sim i qĂ«llimshĂ«m i debatit tĂ« vĂ«rtetĂ« mbi qytetin me njĂ« teatĂ«r tĂ« rremĂ« histerie, ku gishtat tregojnĂ« qytetarĂ«t, ndĂ«rkohĂ« qĂ« ndĂ«rtuesit dhe firmĂ«tarĂ«t ikin pa zhurmĂ« nga pasarelat e betonit qĂ« vetĂ« ngritĂ«n.
NĂ«se duam tĂ« dimĂ« se kush e zuri realisht qytetin, sâmjafton tĂ« shohim kafenetĂ«. Mjafton tĂ« shohim kullat.
Ndërsa liqenet janë shndërruar në pasqyra uji, ku reflektojnë vitrinat e betonit, të vetkënaqura si Narcissus, tek pa veten të rekflektuar. Edhe ndonjë copë e gjelbër që shpëton mes betonit, konsiderohet luks.
JanĂ« po ata qĂ« miratuan planet, qĂ« firmosĂ«n lejet, qĂ« shpikĂ«n rregullat. Dhe janĂ« po ata qĂ« tani na flasin pĂ«r âzaptimin e qytetitâ.
Pas aksionit propagandistik nĂ« Theth, me truproje, dronĂ« dhe buldozerĂ«, u lançua njĂ« tjetĂ«r klishe: âRilindja Urbane 2.0â. Faza e dytĂ«, nĂ«se mund ta quajmĂ« kĂ«shtu, e njĂ« projekti qĂ« nuk ka dhĂ«nĂ« asnjĂ«herĂ« llogari pĂ«r fazĂ«n e parĂ«.
Nuk kemi parë asnjë raport për efektin ekonomik të ndërhyrjeve që kanë kushtuar 365 milionë euro. Nuk kemi parë asnjë analizë për impaktin social. Nuk dimë asnjë gjë për pasojat afatgjata. Dimë vetëm se qyteti është bërë më i shtrenjtë, më i dendur, më i zhurmshëm, më i pashëtitshëm, më i pajetueshëm.
NĂ« qendĂ«r tĂ« kĂ«tij transformimi, qĂ« nuk ka mĂ« as pamje dhe as pĂ«rmbajtje publike, qĂ«ndron Plani TR030, dizajnuar nga Stefano Boeri, pa asnjĂ« garĂ« publike, por me urdhĂ«r politik. U paraqit si âvizion i gjelbĂ«râ, si âpyll orbitalâ pĂ«r tĂ« mbrojtur bujqĂ«sinĂ« rreth qytetit.
ĂfarĂ« hipokrizie!
Atë që në fakt plani i Boerit bëri, ishte pikërisht ajo që u denoncua nga dhjetra ekspertë të akademisë dhe planifikimit urban në veçanti: në vend që të frenonte zgjerimin informal, e formalizoi atë me leje. Zhbëri kufijtë urbanë. Legjitimoi ndërtimet vertikale. Ngjeshi qytetin deri në kufijtë e frymëmarrjes.
Të gjitha këto u shoqëruan me imazhe të përpunuara në photoshop, me unaza të gjelbra dhe pyje masive, për të përdorur edhe dronë që fluturojnë vetëm sipër gënjeshtrave.
Tirana Riverside Ă«shtĂ« shembulli mĂ« i ndyrĂ« i kĂ«tij modeli. I promovuar si rindĂ«rtim post-tĂ«rmet dhe âsmart cityâ, nĂ« njĂ« zonĂ«  tĂ« paqtĂ«, qĂ« nuk ishte prekur nga tĂ«rmeti. BanorĂ«t u pĂ«rzunĂ« nĂ« dimrin e 2020-Ă«s me polici.
Jo pĂ«r tâi ndihmuar nga ndonjĂ« fatkeqĂ«si natyrore, por pĂ«r tâua marrĂ« truallin. I gĂ«njyen me dekada se do tâia legalizonin investimin, por mĂ« pas i pĂ«rzĂ«nĂ« dhe i morĂ«n çfarĂ« kishte qenĂ« nĂ« posedim dhe pĂ«rdorim tĂ« tyre. I shkatĂ«rruan shtĂ«pinĂ«, dyqanin apo garazhin dhe i flakĂ«n rrugĂ«ve.
Plani i ri solli vetëm përjashtim dhe beton. Dhe kjo është paradigma që po përsëritet. Projekti i qytetit të së ardhmes po ndërtohet duke zhdukur të shkuarën dhe duke përjashtuar të tashmen. A mund të ketë të ardhme ky qytet?
Ndërkohë, kriza e strehimit është kthyer në një krizë ekzistence. Qiratë janë më të larta se pagat. Në periferi, mbi 500 euro; në qendër, dyfish. Paga mesatare, vijon të qëndrojë në kufijtë 400 euro.
Apartamentet e reja fillojnë nga 1500 dhe shkojnë deri në 7000 euro për metër katror, sipas zonës. Janë ndërtuar mbi 10 milionë metra katrorë të reja, dhe shumica janë bosh.
JanĂ« blerĂ«, por jo pĂ«r tĂ« jetuar nĂ« to. JanĂ« blerĂ« pĂ«r tĂ« fituar. Dhe banorĂ«t qĂ« jetojnĂ« pranĂ« tyre, nuk e pĂ«rballojnĂ« mĂ« as qiranĂ«, as taksat, as jetĂ«n. TĂ« vetmet rrugĂ« qĂ« u kanĂ« mbetur janĂ« jashtĂ« qytetit â ose jashtĂ« vendit.
Qyteti i premtuar i Boerit, Ramës dhe Veliajt, nuk ekziston.
Qyteti qĂ« kemi Ă«shtĂ« qytet mallrash, jo qytetarĂ«sh. Me rrĂ«nimin e hapĂ«sirĂ«s publike, Tirana ka humbur pjesĂ«n mĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishme tĂ« vetes â pjesĂ«n e pĂ«rbashkĂ«t, hapĂ«sirĂ«n publike. Nuk Ă«shtĂ« mĂ« njĂ« vend pĂ«r tĂ« gjithĂ«. ĂshtĂ« njĂ« produkt pĂ«r ata qĂ« kanĂ« para. PĂ«r tĂ« tjerĂ«t â rruga, nĂ« kuptimin mĂ« tĂ« plotĂ« tĂ« fjalĂ«s.
Tani që edhe Veliaj është zyrtarisht i pandehur, nuk mjafton të ndalemi tek një emër. Sepse ai nuk është i vetmi. Janë shumë të tjerë që heshtën, që firmosën, që përfituan.
Dhe janĂ« shumĂ« vendime qĂ« kaluan pa asnjĂ« diskutim publik, pa asnjĂ« konsultim me ata qĂ« do tâi  preknin jetĂ«n realisht. ĂshtĂ« koha pĂ«r tĂ« kĂ«rkuar mĂ« shumĂ« se njĂ« pĂ«rgjegjĂ«s.
ĂshtĂ« koha pĂ«r tĂ« kĂ«rkuar pĂ«rgjegjĂ«si politike. Dhe mbi tĂ« gjitha, pĂ«r tĂ« rikthyer pyetjen qĂ« na Ă«shtĂ« mohuar pĂ«r shumĂ« gjatĂ«: A Ă«shtĂ« ky qyteti qĂ« donim? Dhe nĂ«se jo, kush do ta paguajĂ« kĂ«tĂ« rrĂ«nojĂ«?
TIRANĂ, 23 korrik/ATSH/ Policia e Shtetit vijon operacionin policor ndĂ«rkombĂ«tar tĂ« koduar âThe Wantedâ, pĂ«r kapjen dhe ekstradimin e shtetasve tĂ« shpallur nĂ« kĂ«rkim ndĂ«rkombĂ«tar.
Si rezultat i bashkĂ«punimit shumĂ« tĂ« ngushtĂ« tĂ« Interpol TiranĂ«s me Interpol Abu Dhabi dhe me partnerĂ«t nĂ« Emiratet e Bashkuara Arabe, nĂ« kuadĂ«r tĂ« operacionit policor ndĂ«rkombĂ«tar tĂ« koduar âThe Wantedâ, pritet qĂ« gjatĂ« ditĂ«s sĂ« sotme tĂ« finalizohen procedurat pĂ«r ekstradimin nga Dubai, Emiratet e Bashkuara Arabe, nĂ« ShqipĂ«ri, tĂ« shtetasit shqiptar D. B., 37 vjeç, shtetas i shpallur nĂ« kĂ«rkim ndĂ«rkombĂ«tar, me rrezikshmĂ«ri shumĂ« tĂ« lartĂ« shoqĂ«rore, i akuzuar pĂ«r njĂ« sĂ«rĂ« veprash penale nĂ« fushĂ«n e krimeve kundĂ«r personit, tĂ« kryera nĂ« formĂ«n e grupit tĂ« strukturuar kriminal dhe pĂ«r armĂ«mbajtje pa leje.
Ky shtetas ishte i shpallur nĂ« kĂ«rkim ndĂ«rkombĂ«tar, pasi Gjykata e Posaçme e ShkallĂ«s sĂ« ParĂ« pĂ«r Korrupsionin dhe Krimin e Organizuar TiranĂ« i ka caktuar masĂ«n e sigurisĂ« âArrest nĂ« burgâ, pĂ«r veprat penale: âVrasja me paramendimâ, kryer nĂ« formĂ« tĂ« veçantĂ« tĂ« bashkĂ«punimit, atĂ« tĂ« grupit tĂ« strukturuar kriminal; âProdhimi dhe mbajtja pa leje e armĂ«ve luftarake dhe municioneveâ; âGrupi i strukturuar kriminalâ; âKryerja e veprave penale nga grupi i strukturuar kriminal dhe organizata kriminaleâ; dhe âSigurimi i kushteve dhe i mjeteve materiale pĂ«r tĂ« kryer vrasjeâ, kryer nĂ« formĂ«n e veçantĂ« tĂ« bashkĂ«punimit, atĂ« tĂ« grupit tĂ« strukturuar kriminal.
TIRANĂ, 21 korrik /ATSH/ NjĂ« 35-vjeçar turk i dĂ«nuar pĂ«r mashtrim financiar Ă«shtĂ« vĂ«nĂ« nĂ« pranga nga Policia Kufitare nĂ« MorinĂ«, ndĂ«rsa tentonte tĂ« hynte nĂ« territorin shqiptar.
Shtetasi Kadir Kuçukologu, banues nĂ« Turqi, ishte shpallur nĂ« kĂ«rkim ndĂ«rkombĂ«tar nga autoritetet turke, pasi ishte dĂ«nuar me 4 vjet burgim nga Gjykata e LartĂ« pĂ«r Krimet nĂ« Karsikaya, pĂ«r veprĂ«n penale âVjedhje me anĂ« tĂ« mashtrimit duke pĂ«rdorur sisteme elektronike tĂ« pĂ«rpunimit tĂ« tĂ« dhĂ«nave, bankĂ« ose institucion huadhĂ«nĂ«sâ.
Sipas Policisë së Shtetit, arrestimi i tij u bë i mundur falë bashkëpunimit mes Policisë Kufitare në Morinë dhe Drejtorisë Vendore të Policisë Kukës, të cilat kishin siguruar informacion për përpjekjen e Kuçukologut për të hyrë në Shqipëri.
Pas kapjes, ndaj tij u mor masa e arrestit me qëllim ekstradimin drejt Turqisë.
Interpol Tirana është në kontakt të vazhdueshëm me autoritetet turke për finalizimin e procedurave ligjore.
Në momentin që fadromat prishën një nga katër shtëpizat e drurit të Zef Barit, në oborr kishte ende të stivuara materialet e ndërtimit. Gjithçka ndodhi shpejt dhe pa paralajmërim.
I revoltuar pĂ«r âpabesinĂ« e qeverisĂ«â Zefi nisi tĂ« ndajĂ« mendimin se banorĂ«t e Thethit u mashtruan nga Kryeministri njĂ« vit mĂ« parĂ«, kur bashkĂ« me premtimin pĂ«r fshirjen e gjobave ai u pati bĂ«rĂ« thirrje emigrantĂ«ve tĂ« kthehen dhe tĂ« investojnĂ« nĂ« turizĂ«m.
âSolla djemtĂ« nga Gjermania dhe Franca ku kishin ndĂ«rtuar jetĂ«n e tyre dhe po investonim nĂ« shtĂ«pizat e drurit. Na mashtroi dhe na preu nĂ« besĂ« qeveriaâ, tha ai, teksa tregoi se shpenzimet shkonin deri nĂ« 30 mijĂ« euro.
Sipas Zefit, tĂ« gjitha institucionet kanĂ« qenĂ« nĂ« dijeni pĂ«r ndĂ«rtimet nĂ« Theth dhe âtĂ« gjithĂ« thonin vazhdoniâ. Â
Edhe familja e Bekim Koçekut nxitoi të largojë shtëpizat e drurit nga aksioni i Inspektoratit Kombëtar të Mbrojtjes së Territorit (IKMT). Ata thanë se bashkë me investimin, po shuhej edhe përpjekja disa vjeçare për të ndërtuar të ardhmen në këtë vend.
âKemi qenĂ« plot me turistĂ« dhe jemi detyruar tâi nxjerrim nĂ« orĂ«n 5 tĂ« mĂ«ngjesit nga shtĂ«pia. FĂ«mija i tyre 10 vjeç qante se nuk po e kuptonte çfarĂ« po ndodhte, ishte i trembur. Ky Ă«shtĂ« krim!â tha mes lotĂ«sh, Edmira, motra e Bekimit, e cila shpjegoi pĂ«r Citizens.al se u kishin kĂ«rkuar mĂ« kot autoriteteve tâi lejonin tĂ« punonin deri nĂ« shtator.
âBekim Koçeku ka lĂ«nĂ« garanci nĂ« bankĂ« pensionin e invaliditetit pĂ«r tĂ« ndĂ«rtuar kĂ«to shtĂ«pi, tani ka 200 milionĂ« lekĂ« borxhâ, tha e dĂ«shpĂ«ruar Edmira, duke treguar tokat ku ata kanĂ« jetuar ndĂ«r shekuj.
Qetësia e fshatit të fshehur mes maleve u trondit nga zhurma e fadromave javën e dytë të muajit korrik. Lugina u kthye në një skenë lufte, ku policë me kallashnikovë u përballën më banorë të zëmëruar që sulmuan me molotovë mjetet e IKMT-së.
NĂ« mes tĂ« kĂ«saj pĂ«rplasjeje, qindra turistĂ« qĂ« kishin rezervuar nĂ« Theth, anuluan rezervimet dhe ia mbathĂ«n. BashkĂ« me ta, duket se u largua edhe shpresa se fshati mund tĂ« ketĂ« njĂ« tĂ« ardhme nĂ« turizĂ«m. Â
A po prishen ndĂ«rtimet nĂ« Theth pĂ«r âPaketĂ«n e maleveâ?
EkspertĂ«t fajĂ«sojnĂ« njĂ« zinxhir tĂ« gjatĂ« institucionesh pĂ«r neglizhencĂ« dhe degradim tĂ« situatĂ«s. NdĂ«rkohĂ«, banorĂ«t e Thethit pretendojnĂ« se pas aksionit fshihet âPaketa e Maleveâ. Â
âPĂ«r çfarĂ« vijnĂ« ato helikopterĂ«t me investitorĂ« strategjikĂ«?! PĂ«r tĂ« na marrĂ« atĂ« qĂ« Ă«shtĂ« e jona. KĂ«tu nuk ka tokĂ« tĂ« xanun,â tha njĂ« banor i Thethit pĂ«r Citizens.al.
PĂ«r tâi fryrĂ« edhe mĂ« shumĂ« kĂ«tij dyshimi, shĂ«rbeu edhe njĂ« postim gjatĂ« ditĂ«s sĂ« shtunĂ«, i kryebashkiakut tĂ« ShkodrĂ«s, Benet Beci, ku ftonte tĂ« gjithĂ« tĂ« interesuarit tĂ« aplikojnĂ« pĂ«r âPaketĂ«n e Maleveâ.
Aranita Brahaj, drejtuese e Open Data Albania, e lidh këtë qasje me trysninë që kryeministri Rama ka bërë së fundmi në kërkesat për dorëheqjen e drejtuesve të drejtorive në autoritetet lokale.
âNuk pĂ«rjashtohet mundĂ«sia qĂ« edhe âreprezaljetâ qĂ« po ndĂ«rmerren nga Kryeministri nĂ« bashki tĂ« ndryshme, tĂ« jenĂ« pjesĂ« e njĂ« strategjie pĂ«r tĂ« keqpĂ«rdorur stafet bashkiake nĂ« vendimmarrje klienteliste nĂ« transferim tĂ« paligjshĂ«m tĂ« pronĂ«s publike,â tha Brahaj.
âPaketa e Maleveâ, e miratuar nĂ« janar tĂ« kĂ«tij viti, synon âtĂ« nxisĂ« zhvillimin dhe rigjallĂ«rimin ekonomik tĂ« zonave malore kundrejt lehtĂ«sirave fiskale dhe dhĂ«nies sĂ« tokave shtetĂ«rore nĂ« posedimâ.
Ilustrim nga aksioni i IKMT-së në tokën e familjes Koçeku, Theth/Citizens.al
Aktualisht procesi është në fazën e shprehjes së interesit, e cila bëhet pa pagesë përmes e-albanias, si për bizneset, ashtu edhe për qytetarët.
Pa qenë pronarë trojesh, me një përzgjedhje pike në hartë, gjithsekush mund të interesohet për sado sipërfaqe të dëshirojë (e shprehur në hektarë).
Nevojitet vetëm një përshkrim me maksimumi 500 fjalë, të caktohet tipologjia e investimit: turizëm, energjetikë, blegtori, projekte sociale etj; dhe kohëzgjatja e posedimit të tokës: më pak ose më shumë se 10 vite. (link ilustrues)
Shprehja e interesit i dĂ«rgohet bashkive pĂ«rkatĂ«se, tĂ« cilat do tâi trajtojnĂ« pĂ«r evidentime pĂ«r zonat zhvillimore. Ligji i âPaketĂ«s sĂ« Maleveâ i lejon bashkitĂ« qĂ« pas procesit tĂ« evidentimeve tâi propozojnĂ« qeverisĂ« tĂ« ndryshojĂ« cilĂ«simin e tokave duke shpallur âzona zhvillimoreâ zonat e interesuara.
Nga kjo paketĂ« ligjore pritet tĂ« pĂ«rfitojnĂ« â500 aplikuesit e parĂ«â.
Zef Preçi, drejtues i QendrĂ«s pĂ«r KĂ«rkime Ekonomike (ACER) qĂ« ka kryer njĂ« vlerĂ«sim tĂ« rrezikut pĂ«r korrupsion tĂ« kĂ«tij ligji thotĂ« se ka mungesĂ« transparence dhe se âpĂ«rmbajtja krijon premisa pĂ«r qĂ«llime tĂ« fshehura ose tĂ« padeklaruaraâ.
Sipas drejtuesit tĂ« ACER, ligji prek nĂ« mĂ«nyrĂ« problematike ekuilibrin mes interesit publik dhe atij privat, veçanĂ«risht nĂ« lidhje me mekanizmin e kalimit tĂ« pronĂ«s shtetĂ«rore te poseduesit jopronarĂ« ose thĂ«nĂ« ndryshe âfaktikĂ«â pa titull pronĂ«sie.
âToka jonĂ« iu duhet pĂ«r tua dhĂ«nĂ« investitorĂ«ve strategjikĂ«, jemi tĂ« bindur qĂ« pas kĂ«saj qĂ«ndron Paketa e Maleveâ, tha njĂ« banor i Thethit pĂ«r Citizens.al
Urbanisti Imeldi Sokoli, njĂ«herĂ«sh anĂ«tar i KĂ«shillit Bashkiak ShkodĂ«r, nuk Ă«shtĂ« i sigurt, por e cilĂ«son jo tĂ« rastĂ«sishme hapjen e aplikimeve pĂ«r âPaketĂ«n e Maleveâ me ndĂ«rhyrjen nĂ« Theth.
âE njĂ«jta gjĂ« ka ndodhur me disa tentativa pĂ«r tĂ« marrĂ« investitorĂ« strategjikĂ« pĂ«r resorte skish dhe kjo ka ndodhur diku nga marsi, kur Benet Beci shkoi me investitorĂ«t pĂ«r tĂ« parĂ« se ku mund tĂ« bĂ«het njĂ« resort dimĂ«ror,â thotĂ« Sokoli. Â
Ilustrim nga aksioni i IKMT-së në Theth/Citizens.al
Edhe për Preçin, ndërhyrja në Theth nuk duket e rastësishme. Ai e konsideron atë vijim të tjetërsimit të territorit që ka nisur prej vitesh.
âMe sa duket pĂ«rvoja e ndĂ«rhyrjes brutale tĂ« qeverisĂ« nĂ« bregdetin e Jugut dhe nĂ« TiranĂ« (5 Maji), Portit tĂ« panevojshĂ«m tĂ« DurrĂ«sit dhe etja e pashuar e lobistĂ«ve, oligarkĂ«ve dhe segmenteve tĂ« krimit qĂ« kane akumuluar pasuri kolosale po e shtyjnĂ« agresivisht pĂ«rpara edhe kĂ«tĂ« proces fatal dhe tĂ« pakthyeshĂ«m pĂ«r fatin e pjesĂ«s mĂ« tĂ« bukur tĂ« natyrĂ«s sonĂ«,â thotĂ« ai.
âKrijon kompetenca arbitrare dhe anashkalon institucionet qĂ« kanĂ« mandat ligjor pĂ«r regjimin e pronĂ«sisĂ«. NĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« pajustifikuar, ai i kalon kompetenca tĂ« ndjeshme stafeve bashkiake, duke shmangur rolin e sistemit gjyqĂ«sor dhe institucioneve tĂ« regjistrimit. Mund tĂ« quhet me plot kuptimin e fjalĂ«s ligj pĂ«r keqqeverisje,â shpjegon Brahaj.
Analizuar sipas metodologjisë së vlerësimit të rrezikut për korrupsion, ky ligj, rezulton me nivel të lartë risku.
Ekziston mundĂ«sia qĂ« âklientĂ« tĂ« pushtetitâ tĂ« pĂ«rfitojnĂ« prona pa asnjĂ« kosto privatizimi pĂ«rmes procedurave arbitrare dhe tĂ« pakontrolluara.
âKrijojnĂ« mundĂ«sinĂ« qĂ« shumĂ« nga klientĂ«t e bashkive, tĂ« cilĂ«t deri mĂ« tani kanĂ« pĂ«rfituar prona publike me qira apo pĂ«rmes ankandeve pĂ«r periudha 10-vjeçare, tani tĂ« pĂ«rfitojnĂ« nĂ« mĂ«nyrĂ« arbitrare, pa garĂ« tĂ« ndershme,â thotĂ« Brahaj.
Duke u referuar hapjes sĂ« aplikimeve pĂ«r kĂ«tĂ« paketĂ«, Zef Preçi, thotĂ« se âdo tĂ« ishte mirĂ« qĂ« qeveria dhe Bashkia e ShkodrĂ«s tĂ« heqin dorĂ« nga brutaliteti policor dhe tĂ« mos ngutet nĂ« kĂ«naqjen e interesave okulte nĂ« dĂ«m tĂ« komuniteteve lokaleâ.
Kullat shekullore të paregjistruara
Urbanisti Imeldi Sokoli, ishte i pari që denoncoi kompleksin e shtëpizave të drurit pas oborrit të kishës. Ai e sheh këtë situatë të lidhur me paaftësinë për të menaxhuar territorin.
âShteti justifikon mos-menaxhimin e situatĂ«s me kĂ«tĂ« ndĂ«rhyrje brutale, nĂ« mes tĂ« sezonit,â thotĂ« ai âĂshtĂ« totalisht problem i paaftĂ«sisĂ« pĂ«r tĂ« funksionuar instrumentet ligjore nĂ« territorâ.
Urbanisti ka pikĂ«pyetje edhe pĂ«r mĂ«nyrĂ«n se si po zhvillohet aksioni i IKMT-sĂ«, duke e konsideruar ândĂ«rhyrje tĂ« jashtĂ«ligjshmeâ.
âMinimalisht duhet tĂ« ishin njoftuar banorĂ«t, pra tâu ishte dhĂ«nĂ« njĂ« paralajmĂ«rim, tâu ishte lĂ«nĂ« kohĂ« tâi hiqnin vetĂ« dhe mĂ« pas tĂ« niste aksioni i prishjes,â thotĂ« Sokoli.
Ai e sheh zanafillën e situatës së ndërtimeve pa leje, tek mungesa thuajse totale e regjistrimit të pronave në hipotekë, një gangrenë që nuk po gjen zgjidhje prej vitesh në Theth dhe fshatra të tjerë malorë.
âLigjĂ«risht tĂ« gjitha ndĂ«rtimet rezultojnĂ« pa leje, edhe kullat e vjetra shekullore, jo vetĂ«m ndĂ«rtimet e reja. Dhe ky Ă«shtĂ« problemi,â sqaron mĂ« tej Sokoli.
Të njëjtin opinion ndan edhe Aranita Brahaj, kur shprehet se censi i pronave në zonat rurale nuk është bërë kurrë në mënyrë të plotë dhe asnjë qeveri nuk e ka ushtruar ketë detyrë.
Ilustrim nga aksioni policor i prishjeve të ndërtimeve në Theth/Citizens.al
âPas 40 vitesh regjimi bolshevik, edhe qeverisja aktuale vazhdon tĂ« mohojĂ« tĂ« drejtĂ«n e qytetarĂ«ve pĂ«r tĂ« gĂ«zuar plotĂ«sisht pronĂ«n, qoftĂ«: truall themel i familjes, tokĂ« bujqĂ«sore, kullota apo pyje. Si nĂ« formĂ«n e pronĂ«sisĂ«, ashtu edhe nĂ« posedim tĂ« ligjshĂ«m,â shpjegon ajo.
Amullinë me këtë e aksion e tregon edhe mungesa e të dhënave për numrin e objekteve pa leje që do të prisheshin.
Fillimisht u tha se ishin 10 ndërtime pa leje, më pas 40, më pas drejtuesit e IKMT-së folën për rreth 80 ndërtime, teksa në fund të javës së dytë të korrikut numri shkoi në rreth 120.
Situata me mbi 100 ndërtime pa leje duket se u ka shpëtuar institucioneve që kanë për detyrë kontrollin e territorit, përfshirë edhe administratën rajonale të Zonave të Mbrojtura.
Vitin e fundit, 2024-2025 në Parkun Kombëtar Alpet e Shqipërisë, ku përfshihet Thethi, nga rojet mjedisore janë mbajtur mbi 36 konstatime për gërmime, zënie fondi pyjor, prerje drurësh dhe hapje rrugësh në pyll.
âKĂ«to konstatime, sipas klasifikimit te kundĂ«rvajtjes i janĂ« dĂ«rguar institucioneve pĂ«rkatĂ«se dhe kur ka ndĂ«rtime vihen nĂ« dijeni, pasi institucioni ynĂ«, nĂ« aktet ligjore nuk parashikon ndĂ«rtimet pa leje,â thanĂ« pĂ«r Citizens pĂ«rfaqĂ«sues tĂ« administratĂ«s rajonale tĂ« zonave tĂ« mbrojtura ShkodĂ«r.
Mos-regjistrimit të pronës, i mbivendosen edhe shtresëzime të tjera ligjore që janë shtrënguese për banorët.
I shpallur Park Kombëtar që në vitin 1966, cilësimi i zonës kryesore si Qendër Historike në vitin 2017, i jep vlerë monumentale fshatit të Thethit, por nuk u jep banorëve mundësi zhvillimi të pronës.
Po ashtu edhe ligji pĂ«r Zonat e Mbrojtura, sipas tĂ« cilit kjo zonĂ« u pĂ«rfshi nĂ« Parkun KombĂ«tar âAlpet e ShqipĂ«risĂ«â, nĂ« vitin 2022, kufizon ndĂ«rtimin.
Për ekspertët pikërisht këtu duhet të kishte lindur formalizimi.
âKy Ă«shtĂ« rasti tipik qĂ« shteti ishte i paaftĂ« pĂ«r tâi dhĂ«nĂ« njĂ« instrument ligjor tĂ« aplikueshĂ«m qĂ« kĂ«to banorĂ« tĂ« kenĂ« njĂ« pronĂ« tĂ« ligjshme,â thotĂ« Sokoli.
Organizatat mjedisore EcoAlbania, RiverWatch dhe EuroNatur thonë se industritë e nxjerrjes, ndotja dhe zhvillimi i pakontrolluar po dëmtojnë integritetin ekologjik të Parkut Kombëtar të Vjosës.
Në një deklaratë të përbashkët të publikuar të martën, më 1 korrik, ata paralajmërojnë qeverinë dhe autoritetet shqiptare se nëse gjendja nuk ndryshon rrezikohet biodiversiteti i lumit.
Deklarata vjen rreth njĂ« javĂ« pasi EcoAlbania dhe Riverwatch denoncuan rrjedhjen e mbetjeve tĂ« naftĂ«s nĂ« VjosĂ« nga stacioni i Gorishtit â njĂ« situatĂ« e pĂ«rsĂ«ritur. Citizens.al ishte nĂ« terren pĂ«r ta dĂ«shmuar nivelin e lartĂ« tĂ« ndotjes.
Nafta rridhte nga një vaskë mbetjesh të stacionit rreth 2 kilometra larg dhe bashkohej me përroin e Mërtirajt. Punonjës të Albpetrolit thanë se po punonin për ta pastruar kanalin.
Megjithatë për mjedisorët pastrimi nuk mjafton, ata kërkojnë zgjidhje të përhershme, si për shembull riparimi i tubave, cisternave dhe shmangja e derdhjeve të tjera.
Vendgrumbullimi i mbetjeve të Tepelenës/Foto:Joshua D. Lim
Pesë kërcënimet kryesore ndaj Vjosës
Organizatat mjedisore EcoAlbania, RiverWatch dhe EuroNatur e shoqëruan deklaratën e tyre me një raport në të cilin faktoheshin ndotjet nga rrjedhja e naftës, bitumit dhe mbetjet urbane pranë lumit.
Raporti âHartĂ«zimi i Presioneveâ pĂ«rfshin 52 pika tĂ« ndryshme nĂ« hartĂ« ku evidentohen ndotjet, shpesh nĂ« shkelje tĂ« ligjit nr. 81/2017 âPĂ«r zonat e mbrojturaâ. Harta digjitale e ndotjes Ă«shtĂ« publikuar online dhe Ă«shtĂ« e aksesueshme nga publiku dhe mediat.
Rrjedhjet e naftës konsiderohen tejet të rrezikshme pasi ndotin ujin dhe rrezikojnë biodiversitetin.
Ngjashëm edhe minierat e bitumit, kryesisht ato të zonës së Selenicës. Në raport thuhet se ato shkaktojnë ndotje të madhe të bregut dhe bien ndesh me planin e menaxhimit të parkut.
Raporti thekson se mbetjet urbane të hasura në disa pika përgjatë Vjosës dhe gjithashtu mbetjet plastike rrezikojnë shëndetin publik dhe faunën.
Nxjerrja e zhavorrit, kryesisht nga industria e ndërtimit, cilësohen me rrezik për shtratin dhe habitatet e peshqve. Ndërsa shpërdorimi i ujit në bujqësi dhe turizëm konsiderohet një tjetër aspekt që mund të dëmtojë parkun, kjo duke pasur parasysh uljet e prurjeve.
Organizatat theksojnë se nëse situata vazhdon, Vjosa rrezikon të mbrohet vetëm në letër. Në deklaratën e tyre të përbashkët ato u bëjnë thirrje autoriteteve të zbatojnë ligjin dhe të ndalojnë ndotjen.
Për këtë kërkohet monitorim i vazhdueshëm, rehabilitim nga ndotësit dhe menaxhim efikas i mbetjeve.
Qeveria shqiptare po ndjek procedurat për shpalljen e Luginës së Vjosës si Rezervat e Biosferës UNESCO.
âPor, nĂ«se kĂ«rcĂ«nimet serioze tĂ« pĂ«rmendura nuk adresohen dhe zgjidhen, pĂ«rfshirja nĂ« UNESCO do tĂ« mbetet thjesht njĂ« status simbolik, ndĂ«rkohĂ« qĂ« mbrojtja reale nĂ« terren do tĂ« mungojĂ«,â theksohet nĂ« deklaratĂ«.
Pika e ndotjes nga nafta në Vjosë duke u pastruar/Citizens.al
Reagimi i Albpetrol
Më 28 qershor, kompania Albpetrol reagoi publikisht për ndotjen nga zona naftëmbajtëse Gorisht-Kocul. Citizens.al i pati përcjellë kërkesë për informacion dhe koment zyrtar që më 23 qershor, por nuk mori përgjigje.
Albpetrol pranon se zona është e ndotur nga dekada shfrytëzimi, por pretendon se aktualisht nuk ka aktivitet ndotës. Sipas Albpetrolit, protokollet teknike po respektohen dhe ndotja aktivizohet vetëm në temperatura të larta.
Kompania premton rehabilitim të zonës sipas mundësive teknike dhe financiare.
Megjithatë, pamjet e Citizens.al dhe raportet nga organizatat mjedisore tregojnë një realitet më alarmant dhe të vazhdueshëm.
Pamjet e datave 20-25 qershor tregojnë shtresa të zeza që lundrojnë drejt ujit të Vjosës, të dokumentuara edhe me dron.
Vjosa është lumi i fundit i madh i egër në Evropë dhe habitat për mbi 1,100 specie. Shpallja e saj si park u konsiderua si fitore historike pas dhjetë vitesh fushatë. Por statusi ligjor duket se nuk mjafton. Kërkohet zbatim praktik dhe mbrojtje e vërtetë në terren.
Një përrua me naftë bruto derdhet në lumin Vjosa, i shpallur Park Kombëtar nga qeveria shqiptare si lumi i fundit i egër i Evropës.
DĂ«shmitĂ« e drejtpĂ«rdrejta tĂ« ekipit tĂ« âRiverWatchâ dhe âEcoAlbaniaâ kanĂ« nxjerrĂ« nĂ« pah njĂ« ndotje tĂ« vazhdueshme, qĂ« mbahej nĂ« heshtje nga institucionet, tĂ« cilat njĂ« muaj mĂ« parĂ« aplikuan pĂ«r ta pĂ«rfshirĂ« VojsĂ«n nĂ« UNESCO, si pjesĂ« e Rrjetit tĂ« Rezervave tĂ« BiosferĂ«s.
âNafta rrjedh nĂ« kanale nga njĂ« vend ku ruhet nĂ« pishina tĂ« hapura, katastrofĂ«! KontejnerĂ«t dhe tubacionet atje janĂ« plotĂ«sisht tĂ« ndryshkur dhe rrjedhin, njĂ« skandal,â i tha Citizens.al Ulrich Eichelmann, drejtor i organizatĂ«s RiverWatch.
Ndotja buron nga stacioni i naftĂ«s nĂ« Gorisht tĂ« SelenicĂ«s, ndĂ«rtuar nĂ« vitet â70, pĂ«r marrjen dhe magazinimin e naftĂ«s nga vendburimi me qĂ«llim transportin drejt Ballshit. Nafta e Gorishtit vĂ«rshon nga stacioni nĂ« VjosĂ« pasi i bashkohet PĂ«rroit tĂ« Madh tĂ« MĂ«rtirajt.
Citizens.al e vizitoi sot pikën e derdhjes dhe stacionin. Aty ndodhej një grup prej 6 punonjësish të Albpetrol që kishin nisur të pastrojnë me ekskavator kanalin, vetëm pak ditë pas denoncimit.
Stacioni i naftës në Gorisht nga buron ndotja e Vjosës | Foto: Herti Maloku | Citizens.al
Një zgjidhje e përkohshme e një problemi më të madh. Një raport i Ecoalbania, tregon se zona e Gorisht-Koculit ka mbi 150 puse aktive të shpërndara në një sipërfaqe prej 6 km2, ku pika më e afërt ndodhet pranë shtratit të Vjosës.
Fotografi dhe aktivisti i RiverWatch Joshua David Lim, i cili e dokumentoi i pari ndotjen, e pĂ«rshkroi kĂ«tĂ« zonĂ« tĂ« VjosĂ«s siânjĂ« lumĂ« tĂ« vdekur, ku asgjĂ« nuk mbijetonâ.
Ai tha për Citizens.al se këtë konstatim e përforcoi një gjarpër i ngordhur, të cilin ai dhe Eichelmann e gjetën mbi shtresën e trashë të naftës.
Zbulimi i kĂ«saj pike tĂ« ndotur tĂ« VjosĂ«s ndodhi disa javĂ« mĂ« parĂ«, kur Lim po fotografonte rrjedhĂ«n nĂ« vijim tĂ« njĂ« nisme qĂ« bashkĂ« me âEcoAlbanianâ synon krijimin e njĂ« harte virtuale tĂ« ndotjes sĂ« Parkut KombĂ«tar.
âRealiteti ishte absolutisht tronditĂ«s, nuk kisha parĂ« kurrĂ« diçka tĂ« tillĂ«,â tha Lim pĂ«r Citizens.al.
âKam udhĂ«tuar shumĂ«, nga burimi deri nĂ« deltĂ« tĂ« VjosĂ«s dhe kam dĂ«shmuar situata tĂ« ndryshme ndotjeje si mbeturina, nxjerrja e zhavorrit, por kjo derdhje nafte padyshim Ă«shtĂ« mĂ« e rĂ«nda,â vijoi fotografi.
Ndotje e përsëritur prej vitesh
Përroi i mbetjeve të naftës nga Stacioini i Gorishtit/ Foto: Herti Maloku | Citizens.al
Ky nuk është një incident i izoluar. Në vitin 2018, një reportazh i Balkan Insight denonconte të njëjtën formë ndotjeje në të njëjtin vend, mes fshatrave Karbunarë dhe Poçem ku kompani koncesionare depozitonin dhe transportonin naftë bruto në mënyrë të pakontrolluar.
âVite mĂ« parĂ« kam vĂ«rejtur rrjedhje apo njolla nafte nĂ« Poçem, megjithatĂ«, nuk isha nĂ« dijeni se kjo katastrofĂ« po ndodhte ende,â tha Eichelmann.
Edhe pse pikat e shpimit dhe depozitimit ndodhen jashtë kufijve zyrtarë të Parkut Kombëtar të Vjosës, përroi i ndotur përshkon kufirin e tij dhe bashkohet me Vjosën brenda territorit të mbrojtur.
âQeveria duhet ta mbyllĂ« menjĂ«herĂ« gjithĂ« zonĂ«n duke pĂ«rfshirĂ« âlumin e naftĂ«sâ 1,5 km tĂ« gjatĂ«, si dhe pellgjet me infrastrukturĂ«n e kalburâ, thekson Eichelmann.
âNjĂ« zgjidhje e pĂ«rkohshmeâ
Derdhja e kanalit të në Vjosë, duke u pastruar nga ekskavatori i Albpetrol | Foto: Herti Maloku | Citizens.al
Të hënën, pas denoncimeve publike, Albpetrol nisi pastrimin e përroit në Mërtiraj. Të mërkurën, ekipi i Citizens.al ishte në terren për të parë nga afër situatën.
Një ekskavator dhe dy kamionë po largonin mbetjet e naftës që rridhnin drejt lumit. Edhe pse ndotja mbetet e pranishme, niveli i saj ishte më i ulët krahasuar me pamjet tronditëse të dokumentuara më parë.
Një prej punëtorëve na tregoi se kjo ishte dita e tretë e pastrimit, por nxehtësia e verës e kishte shkrirë materialin ndotës, duke e bërë procesin më të vështirë. Ai tha se mbetjet do të përdoreshin për mbushjen e rrugëve në zonat rurale.
Rreth 150 metra më larg, pusi i naftës vijonte punën normalisht, ndërsa ndërtesat përreth, të rrënuara dhe të braktisura, krijonin pamjen e një industrie të lënë pas dore.
Njëri përsëriti se ndotja vjen nga depozitimet e vjetra, të krijuara gjatë procesit të ndarjes së naftës nga uji dhe dheu në stacionin e Gorishtit.
Por pyetja që mbetet pa përgjigje është pse ky pastrim nuk u ndërmor më herët, para se mbetjet të shpërndaheshin dhe shkriheshin nga i nxehti, apo para se Vjosa të merrte statusin e Parkut Kombëtar.
Një banor i zonës tha për Citizens.al se përpjekjet aktuale janë të kota nëse nuk ndërhyhet drejtpërdrejt në burimin e ndotjes, që vazhdon të rrjedhë naftë në mënyrë të pakontrolluar.
Të njëjtën ditë, autobotët e Albpetrolit vijonin të ngarkonin naftë bruto për rafinim, duke treguar se aktiviteti ekonomik në zonë vazhdon pa ndalesë, ndërkohë që masat për të ndaluar ndotjen mungojnë.
Organizata RiverWatch deklaroi për Citizens.al se ka nisur njoftimin e partnerëve ndërkombëtarë, përfshirë Bashkimin Evropian dhe bankën gjermane KfW, për situatën alarmante në zonë.
âKy Ă«shtĂ« njĂ« krim mjedisor me pĂ«rmasa tĂ« reja,â u shpreh drejtuesi i organizatĂ«s, duke theksuar se do tĂ« ndĂ«rmerren veprime nĂ« disa fronte.
Parku Kombëtar i Vjosës, i shpallur në mars 2023, aspiron të bëhet pjesë e Rrjetit të Rezervave të Biosferës të UNESCO-s. Por rrjedhjet e naftës dhe mungesa e reagimit institucional po rrezikojnë seriozisht këtë status.
âAjo fushĂ« dukej si njĂ« peizazh nga njĂ« film depresiv hollivudian,â tha Ulrich Eichelmann nga RiverĂatch, duke nĂ«nvizuar se Vjosa nuk mund tĂ« mbrohet vetĂ«m nĂ« letĂ«r.
Dy vite pas shpalljes sĂ« parkut, aktivitetet ekonomike brenda kufijve tĂ« mbrojtur vazhdojnĂ«. Urbanizimi, turizmi masiv, nxjerrja e naftĂ«s dhe mungesa e kontrollit institucional po e kthejnĂ« emĂ«rtimin âPark KombĂ«tarâ thjesht nĂ« njĂ« formalitet.
Më 25 maj, ministrja e Turizmit dhe Mjedisit, Mirela Kumbaro, bëri të ditur aplikimin për të përfshirë luginën e Vjosës në listën e Organizatës për Edukim, Shkencë dhe Kulturë të Kombeve të Bashkuara (UNESCO) si pjesë e Rrjetit të Rezervave të Biosferës.
MegjithatĂ«, vendimi pĂ«rfundimtar do tĂ« merret nĂ« shtator 2025, gjatĂ« sesionit tĂ« 37-tĂ« tĂ« programit MAB (Njeriu dhe Biosfera) teksa asgjĂ« duket se nuk do tâi ndryshojĂ« aspektit tĂ« mbrojtjes luginĂ«s dhe zonave pĂ«rreth.
âVjosa sot nuk Ă«shtĂ« vetĂ«m njĂ« lumĂ«, Ă«shtĂ« njĂ« model i zhvillimit tĂ« qĂ«ndrueshĂ«m,â u shpreh Kumbaro, duke e konsideruar me rĂ«ndĂ«si aplikimin.
Punën për aplikimin e kanë koordinuar ministria e Turizmit dhe Mjedisit, Agjencia Kombëtare e Zonave të Mbrojtura (AKZM) dhe Komisioni Kombëtar Shqiptar për UNESCO-n.
Citizens kontaktoi Besiana Gurin nga EcoAlbania, organizatĂ« e cila ka punuar prej vitesh pĂ«r tĂ« mbrojtur rrjedhĂ«n e VjosĂ«s. Ajo tha se ky status Ă«shtĂ« mĂ« shumĂ« njĂ« âbrandim dhe vĂ«mendje ndĂ«rkombĂ«tareâ, krahas mbrojtjes ligjore ekzistuese.
E pyetur nĂ«se ky status mund ta mbrojĂ« mĂ« tepĂ«r VjosĂ«n nga projektet infrastrukturore, si pĂ«r shembull projekti i UjĂ«sjellĂ«sit tĂ« HimarĂ«s, qĂ« parashikohet tâi marrĂ« prurjet nga burimi i lumit tĂ« ShushicĂ«s â degĂ« e VjosĂ«s â Guri sqaron se nĂ«se aplikimi pranohet, zbatimi i rekomandimeve nga UNESCO nuk janĂ« tĂ« detyrueshme pĂ«r shtetin shqiptar dhe nuk parashikohen penalitete pĂ«r to.
âVijnĂ« gjĂ«ra pozitive me kĂ«tĂ«, do ketĂ« mĂ« shumĂ« vĂ«mendje nĂ« jetesĂ«n rurale dhe qĂ« tĂ« ruhet si e tillĂ«, pra tĂ« ruhet jetesa e njeriut nĂ« harmoni me natyrĂ«nâ pĂ«rmbyll Guri.
Megjithatë, ndërsa Vjosa fiton statuse degët e saj mbeten larg sigurisë së propaganduar.
NĂ« njĂ« editorial pĂ«r Citizens.al, gazetari i njohur i çështjeve tĂ« mjedisit, Artan Rama, e ka quajtur procesin e dhĂ«nies status mbrojtjeje pĂ«r VjosĂ«n njĂ« lloj âfasade tĂ« gjelbĂ«râ tĂ« qeverisĂ«, ku simbolika pĂ«rdoret pĂ«r tĂ« mbuluar problemet e mĂ«dha qĂ« prekin lumin.
Parku, edhe pse i shpallur, nuk ka drejtori, staf menaxhimi, konfliktet për shfrytëzimin e ujit janë të thella, ndërsa ndryshimet e fundit ligjore tashmë lejojnë ndërtimin e hoteleve luksoze edhe brenda nën-zonave qendrore të parqeve.
Rama paralajmëron se përtej marrëveshjeve me marka globale si Patagonia dhe deklaratave në samite ndërkombëtare, çështja e Vjosës është kapur nga burokracia dhe politika, duke humbur karakterin e saj publik dhe komunitar.
âVetĂ«m banorĂ«t qĂ« nuk largohen kanĂ« motive tĂ« thella dhe tĂ« qĂ«ndrueshme pĂ«r tĂ« mbrojtur lumin,â shkruan ai, duke ftuar pĂ«r njĂ« narrativĂ« tĂ« re, qĂ« pĂ«rfshin komunitetin lokal dhe jo vetĂ«m marrĂ«veshje ndĂ«rkombĂ«tare.
Aktualisht banorët e zonës së Shushicës dhe organizata mjedisore si Eco Albania janë në beteja ligjore për të ndaluar projektin e Ujësjellësit të Himarës.
Gjykata Administrative e LushnjĂ«s rrĂ«zoi kĂ«rkesĂ«n pĂ«r sigurim padie, e cila do tâi bllokonte punimet. NdĂ«rkohĂ«, paralelisht, nĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n gjykatĂ« po zhvillohet procesi pĂ«r anulimin e kontratĂ«s.
Kështu, përtej statusit (të mundshëm) prestigjioz të UNESCO-s apo statusit Park Kombëtar: Ruajtja reale e natyrës dhe jetës njerëzore që është e lidhur ngushtë me të mbeten sfida për Vjosën.
Jared Kushner, dhĂ«ndri i Donald Trump njĂ«herĂ«sh ish-kĂ«shilltar i tij nĂ« ShtĂ«pinĂ« e BardhĂ«, u shfaq (me videocall) sot nĂ« TiranĂ« si investitor strategjik, i cili me projektet qĂ« ka marrĂ« pĂ«rsipĂ«r nĂ« ShqipĂ«ri dhe Serbi po e prezanton veten si âshpĂ«timtariâ qĂ« po ndĂ«rlidh njĂ« rajon â qĂ« ka dalluar pĂ«r konflikte â drejt njĂ« tĂ« ardhme tĂ« begatĂ«.
Por prezantimi i tij nuk tha gjë për transparencën, konkurrencën, trashëgiminë kulturore dhe çështjet e mjedisit, pika këto të mbrojtura dhe promovuara fort nga Bashkimi Evropian.
NĂ« samitin e âFuture Investment Initiative (FII) Instituteâ tĂ« quajtur âFII Priority Europe Tirana 2025â â njĂ« platformĂ« globale qĂ« synon promovimin e dialogut ndĂ«rkombĂ«tar mbi investimet dhe zhvillimin ekonomik â Kushner nuk u paraqit fizikisht sikurse pritej, por foli pĂ«rmes njĂ« thirrjeje videofonike.
Ai u shfaq si themeluesi dhe drejtori i Affinity Partners, e cila në Shqipëri ka marrë statusin e investitorit strategjik për ndërtimin e dy komplekseve turistike me qindra vila dhe hotele në Zvërnec dhe Sazan.
Kushner foli pĂ«r horizontin e investimeve ânĂ« njĂ« ShqipĂ«ri tĂ« bashkuar me njĂ« treg nĂ« rritje si Ballkaniâ. Prezantimi si folĂ«s nĂ« TiranĂ« vjen rreth njĂ« vit pasi projektet e tij nĂ« Serbi dhe ShqipĂ«ri kanĂ« ngjallur shqetĂ«sime.
Projekti $500 milionĂ«sh pĂ«r tĂ« ndĂ«rtuar tre kulla 30 katĂ«she nĂ« truallin e ish-Shtabit tĂ« PĂ«rgjithshĂ«m dhe MinistrisĂ« sĂ« Mbrojtjes â bombarduar nga NATO nĂ« vitin 1999 â Ă«shtĂ« vĂ«nĂ« nĂ« pikĂ«pyetje kĂ«tĂ« javĂ« pasi rezultoi se dy godinave iu hoq statusi si monumente kulture pĂ«rmes njĂ« ekspertize tĂ« falsifikuar.
Administrata e Presidentit Vucic e ka justifikuar âmarrĂ«veshjen Kushnerâ me idenĂ« e rritjes sĂ« investimeve tĂ« huaja dhe se qeveria do tĂ« pĂ«rfitojĂ« 22.5% tĂ« tĂ« ardhurave nga projekti, ndĂ«rsa dhĂ«ndri i Trump do tĂ« pĂ«rfshijĂ« nĂ« ndĂ«rtimin e âTrump Hotelâ njĂ« memorial pĂ«r viktimat e bombardimeve tĂ« NATO-s dhe njĂ« muze kushtuar historisĂ« sĂ« ish-ministrisĂ«.
Ilustrim, projekti i Kushnerit në Beograd/Kushner,X.
Por, aty ku disa shohin investime, tĂ« tjerĂ« shohin pĂ«rfitime mbi traumat kolektive dhe trashĂ«giminĂ« historike. PĂ«rballĂ« kritikave nga opozita dhe opinioni publik serb se âpo jepet truall pĂ«r influencĂ«politikeâ, qeveria serbe Ă«shtĂ« mbrojtur duke thĂ«nĂ« se trualli ânuk Ă«shtĂ« shitur, por dhĂ«nĂ« nĂ« pĂ«rdorim pĂ«r 99 vjetâ.
Godinat, të cilat mbartin vlerë arkitektonike të stilit modernist, janë përfshinë në listën e organizatës Europa Nostra mes 7 ndërtesave historike më të rrezikuara në Evropë.
Rasti kujton qasjen qĂ« u ndoq me Teatrin KombĂ«tar nĂ« ShqipĂ«ri, i cili gjithashtu qe pĂ«rfshirĂ« nĂ« listĂ«n e Europa Nostra. NdĂ«rtesĂ«s iu hoq statusi monument kulture, dhe pas dy vitesh protesta, me njĂ« akt-ekspertimi tĂ« kontestuar â pa oponencĂ« teknike â mbrĂ«mjen e 14 majit 2020, KĂ«shilli Bashkiak i TiranĂ«s votĂ«besoi me email shembjen e tij.
Në këtë kontekst, ajo që po ndodh në Beograd me projektet e Kushner, dhe e shkuara aspak pozitive me procedurat e ndjekura për projektet e mëdha të infrastrukturës dhe investimeve publike në Shqipëri, vjen si paralajmërim i asaj që po i afrohet brigjeve të Zvërnecit dhe ishullit të Sazanit:
Dy resorte gjigande me të paktën 10 mijë dhoma, të cilat do të ndërtohen pavarësisht shkeljeve të mundshme në procedura dhe ligje.
Në janar, Citizens.al shpjegoi se si Kushner siguroi të drejtën për të zhvilluar Sazanin nëpërmjet një procesi që ngjan më shumë si manovër politike për të fituar përkrahjen e familjes dhe Presidentit amerikan, Donald Trump, sesa garë transparente për zhvillimin e turizmit.
Nga njĂ« âvizitorâ i ftuar nga autoritetet shqiptare, brenda pak muajve Kushner u shndĂ«rrua nĂ« âinvestitor strategjikâ, ndĂ«rkohĂ« qĂ« legjislacioni pĂ«r zonat e mbrojtura ndryshoi me urgjencĂ« pĂ«r tĂ« lejuar ndĂ«rtimet nĂ« territore tĂ« ndjeshme ekologjikisht siç Ă«shtĂ« zona e ZvĂ«rnecit dhe Sazanit.
Pjesëmarrja e Kushner si folës kryesor në forumin e investimeve këtë fundjavë në Shqipëri konfirmon se projektet e tij kanë mbështetje politike të nivelit të lartë në Shqipëri dhe Serbi.
Ai zbuloi se nisma për të investuar në Sazan dhe Zvërnec i erdhi pasi takoi Ramën në një vizitë turistike në vitin 2021 dhe mori dijeni për ndërtimin e Aeroportit të Vlorës, e cila ishte një incentivë për projektin e madh turistik jo shumë larg tij.
Ishulli i Sazanit pĂ«rmban monumente natyrore si âBarriera koralore e grykĂ«s sĂ« Djallitâ dhe âFaleza e Sazanitâ, tĂ« cilat janĂ« tĂ« mbrojtura me ligj. NdĂ«rtimi nĂ« kĂ«tĂ« zonĂ« ngre pikĂ«pyetje mbi ruajtjen e pasurisĂ« natyrore dhe ndikimin nĂ« ekosistemet lokale.
Projekti i Jared Kushner per Zvernecin/Kushner,X.
âZona Ă«shtĂ« 60 milje larg nga Italia, 60 milje larg nga Korfuzi dhe njĂ« aeroport po ndĂ«rtohet jo shumĂ« larg, kĂ«shtu qĂ« Ă«shtĂ« njĂ« mundĂ«si fantastike investimi,â tha Kushner, sipas sĂ« cilit mjedisi nĂ« zonĂ« do tĂ« ruhet. MegjithatĂ« ai nuk tregoi aspekte konkrete se si do ta bĂ«nte kĂ«tĂ«.
Por a është kjo ajo që i duhet Shqipërisë, një vendi që pret të integrohet në BE?
ĂĂ«shtja nuk Ă«shtĂ« vetĂ«m pĂ«r luksin qĂ« pretendon tĂ« sjellĂ« Kushner, i cili tregoi se familjarisht do tĂ« ketĂ« njĂ« rezidencĂ« nĂ« zonĂ«n ku po investon nĂ« ShqipĂ«ri. ĂshtĂ« pĂ«r precedentĂ«t qĂ« po konfirmohen: Zhvillimi i zonave tĂ« mbrojtura pa konsultim publik, nĂ« mungesĂ« tĂ« plotĂ« transparence nĂ« procesin e pĂ«rzgjedhjes sĂ« investitorĂ«ve, dhe lidhjet e dyshimta mes interesave tĂ« politikĂ«s dhe kapitalit ndĂ«rkombĂ«tar.
PĂ«r ShqipĂ«rinĂ«, rasti i Sazanit dhe ZvĂ«rnecit nuk Ă«shtĂ« thjesht çështje turistike, por njĂ« provĂ« pĂ«r integritetin e institucioneve tĂ« saj pĂ«rballĂ« rasteve qĂ« pĂ«rsĂ«riten: Aeroporti i VlorĂ«s, Marina e VlorĂ«s, Marina e DurrĂ«sit dhe nĂ« horizont Divjaka apo zonat e mbrojtura nĂ« male tĂ« kĂ«rcĂ«nuara nga e ashtuquajtura âPaketa e Maleveâ.
Prej vitit 2024 kur Kushner bëri publik projektet, pak ose aspak është bërë me dije nga autoritetet shqiptare. Prej janarit 2025 kur u mësua se Kushner mori statusin 10-vjeçar të investitorit strategjik nuk dihet gjë për vijimin e procedurave të mëtejshme.
PalĂ«t do tĂ« duhet tĂ« vendosnin pĂ«r mĂ«nyrĂ«n se si do tâi jepen Kushnerit mbi 45 hektarĂ« truall dhe formulĂ«n e partneritetit publik-privat, â me gjasĂ« do tĂ« zbatohet formula qĂ« i dha rreth 80 hektarĂ« tĂ« Portit tĂ« DurrĂ«sit projektit me plot dritĂ«-hije âDurrĂ«s Yacht & Marinaâ tĂ« Mohamed Alabbar ku Autoriteti Portual DurrĂ«s mbajti 33% tĂ« aksioneve â por nga qeveria dhe Korporata e Investimeve nuk ka transparencĂ« nĂ«se Ă«shtĂ« arritur ndonjĂ« marrĂ«veshje dhe nĂ«se po, cila Ă«shtĂ« ajo.
NĂ« regjistrat e qeverisĂ« Ă«shtĂ« dhe shembulli i keq i âMarina di Valonaâ, ku sipĂ«rmarrĂ«sit Geront Ăela iu dha statusi i investitorit strategjik dhe mundĂ«sia pĂ«r tĂ« privatizuar 5.75 hektarĂ« tĂ« portit tĂ« VlorĂ«s pĂ«rmes ligjit kontrovers âShqipĂ«ria 1 euroâ.
NĂ«se historia e kĂ«tyre projekteve pĂ«rsĂ«ritet â dhe gjasat janĂ« qĂ« tĂ« ndodhĂ« â atĂ«herĂ« kjo nuk Ă«shtĂ« mĂ« rastĂ«si, por njĂ« strategji qĂ« kĂ«rkon tĂ« zhbĂ«jĂ« pĂ«rfundimisht kufijtĂ« mes privatit dhe publikes, fitimit dhe pĂ«rgjegjĂ«sisĂ«, kufij shumĂ« larg âbegatisĂ«â qĂ« Kushner prezantoi nĂ« platformĂ«n âFII Priority Europe Tirana 2025â, kufij tĂ« njĂ« praktike korruptive ndikimi pĂ«r influenca dhe pushtet.
Në orët e para të 17 majit 2020, teksa vendi ishte nën diktatin e kufizimeve nga pandemia e COVID-19, Tirana u trondit nga një ndërhyrje e dhunshme shtetërore, gjurmët e së cilës mbeten ende në kujtesën e protagonistëve të asaj nate, por jo vetëm.
Rreth 800 forca të policisë, të shoqëruar me një njësi të ndërhyrjeve speciale, rrethuan një nga godinat më popullore të asaj periudhe në qendër: Teatrin Kombëtar.
Të thirrur nga Policia Bashkiake dhe Inspektorati i Mbrojtjes së Territorit ndërhynë për të nxjerrë forcërisht dhjetëra qytetarë, aktivistë dhe artistë, të cilët ishin ngujuar në ndërtesën e Teatrit në shenjë proteste kundër projektit që parashikonte shembjen e tij.
Dhuna policore pasoi ndërhyrjen e IKMT-së, e cila shembi teatrin, bashkë me rekuizitat dhe sendet që protestuesit kishin brenda. Pamjet e momentit ku fasada kryesore rrëzohej përdhe u shpërnda në mediat kryesore mëngjesin e saj dite.
Pas më shumë se dy vitesh protesta, teatri, kthyer në simbol të ruajtjes së trashëgimisë kulturore, rezistencës kundër autoritarizmit dhe mungesës së transparencës, ishte shembur.
Protesta e mëngjesit thirrur nga një pjesë e aktivistëve dhe opozita nuk ndryshoi asgjë, veçse shfaqi të tjera skena dhune nga policia.
Teatri Kombëtar u përdor politikisht gjatë fushatës zgjedhore të 25 prillit 2021, ku socialistët premtuan nisjen e ndërtimit të teatrit të ri me arkitekturë moderne brenda atij viti.
NĂ« korrik, Gjykata Kushtetuese shpalli antikushtetuese aktet qĂ« mundĂ«suan kalimin e pronĂ«sisĂ« nga qeveria te bashkia TiranĂ«. Ligji foli nĂ« vonesĂ« â kryesisht pĂ«r shkak se reforma nĂ« drejtĂ«si kishte nxjerrĂ« jashtĂ« funksioni gjykatĂ«n â dhe godina ishte shembur tashmĂ«.
Ajo që nisi si një projekt në partneritet publik-privat u shoqërua me mungesë transparence, shtyrje afatesh dhe dyshime mbi qëllimet e vërteta të ndërhyrjes: zhvillimi i një projekti kullash prapa teatrit.
ShoqĂ«ria civile nuk u tĂ«rhoq. Ajo dhe njĂ« pjesĂ« e artistĂ«ve dhe opinionit publik kĂ«rkuan vazhdimisht llogari ndaj autoriteteve duke e konsideruar projektin e ri njĂ« formĂ« âfshirjeje historikeâ.
Teatri Kombëtar duke u shembur 17 maj 2020/Aleanca për Mbrojtjen e Teatrit, Flicr.
â5 vite mĂ« vonĂ« pa godinĂ«, si u rikthye plani i kullaveâ
Por âurgjencaâ pĂ«r tĂ« shembur teatrin nuk u reflektua nĂ« urgjencĂ« pĂ«r tĂ« ndĂ«rtuar godinĂ«n e re, edhe pse kjo u premtua disa herĂ« nga kryetari i bashkisĂ« Erion Veliaj, i cili sot ndodhet nĂ« paraburgim nĂ«n hetime si i dyshuar pĂ«r korrupsion dhe pastrim parash.
MĂ« 21 dhjetor 2022 nĂ« njĂ« ceremoni tĂ« mbyllur pĂ«r publikun dhe median, Veliaj sĂ« bashku me kryeministrin Rama, pĂ«rfaqĂ«sues tĂ« qeverisĂ« dhe artistĂ« tĂ« pozicionuar âproâ tyre, pĂ«ruruan nisjen e punimeve pĂ«r teatrin e ri.
U deshën dy vite për të inaguruar punimet e godinës, por tre vite sërish ishin të pamajftueshme për të përfunduar atë.
PĂ«rpos premtimeve tĂ« pĂ«rvitshme pĂ«r tĂ« ndĂ«rtuar godinĂ«n e re, prej 5 vitesh hapĂ«sira ku qendronte teatri mbeti bosh, e rrethuar dhe pa tĂ« drejtĂ«n e shfrytĂ«zimit si njĂ« pronĂ« publike nga qytetarĂ«t.Â
U hapĂ«n dy tenderĂ« pĂ«r ndĂ«rtimin dhe njĂ« pĂ«r projektimin e Teatrit KombĂ«tar (megjithĂ«se nga qeveria dhe bashkia kĂ«mbĂ«ngulej se projekti i Bjarke Ingels ishte gati, i dhuruar nga kompania âFusha shpkâ e sipĂ«rmarrĂ«sit ShkĂ«lqim Fusha pas tĂ«rheqjes nga partneriteti publik-privat), tĂ« cilĂ«t kushtuan 1.85 miliardĂ« lekĂ« pa TVSH.
TenderĂ«t patĂ«n mungesĂ« konkurrence, pasi u skualifikua oferta mĂ« e ulĂ«t dhe u kateogrizuan me flamur tĂ« kuq nga âOpen Data Albaniaâ (ODA).
Trualli i Teatrit Kombëtar pastruar nga inertet pas shembjes/Aleanca për Mbrojtjen e Teatrit, Flicr.
Sipas të dhënave të analizuara nga ODA, projekti për ndërtimin e godinës së TK, ishte investimi i dytë publik me peshën më të lartë në buxhetin e shtetit për vitin 2022.
Parashikimet në letër, e projektonin Teatrin e ri Kombëtar të përfunduar brenda periudhës 2022-2024, edhe pse zyrtarisht nisja e punimeve u shpall në ditet e fundit të vitit 2022 dhe puna nuk nisi deri në maj të 2023.
Pasi dështuan të realizojnë ligjin special për ndërtimin e teatrit të ri kombëtar dhe kullave pas tij, sipërmarrësi Fusha dhe qeveria hartuan një plan të ri.
NjĂ« kullĂ« 33 katĂ«she do tĂ« ngrihet pas Teatrit KombĂ«tar, mbi njĂ« sipĂ«rfaqe publike prej 1,266 m2, tĂ« cilĂ«n bashkia TiranĂ« e âdhuroiâ pĂ«rmes njĂ« marrĂ«veshjeje ku do tĂ« marrĂ« nĂ« kĂ«mbim sipĂ«rfaqe ndĂ«rtimi.
Kompania âFushaâ ishte ofruar qĂ« nĂ« vitin 2018 pĂ«r ndĂ«rtimin âfalasâ tĂ« teatrit nĂ« kĂ«mbim tĂ« njĂ« sipĂ«rfaqeje trualli tĂ« bashkisĂ« pĂ«r tĂ« ngritur njĂ« kompleks prej 6 kullash. Aktualisht, teatri po ndĂ«rtohet nga fondet publike dhe megjithatĂ« sipĂ«rmarrĂ«si Fusha po e realizon ambicien pĂ«r tĂ« ndĂ«rtuar mbi tokĂ« publike nĂ« zemĂ«r tĂ« kryeqytetit.
Për të realizuar këtë plan u shembën dhe një sërë barësh dhe restorantesh popullore që ndodhesin në pedonale duke shkërmoqur të tjera vende të rëndësishme për kujtesën.
Premtimet pĂ«r ndĂ«rtimin e godinĂ«s u ndryshuan disa herĂ«, afatet janĂ« shkelur po ashtu disa herĂ« brenda kĂ«tyre 5 viteve, teksa kryetari i bashkisĂ« ndodhet nĂ« burg, afati pĂ«rfundimtar i teatrit mbetet pĂ«r âshfaqjen tjetĂ«r politikeâ.
Edicioni i katërt i Festivalit Ndërkombëtar të Teatrit në Ambient të Hapur PrizrenFest do të mbahet sivjet nga data 21 deri më 28 korrik në Prizren.
Për tetë ditë, njëmbëdhjetë lokacione të shpërndara gjithandej qytetit do të shndërrohen në skena teatrore për të pritur mbi 20 shfaqje e performanca nga Palestina, Franca, Anglia, Italia, Greqia, Turqia, Bullgaria, Shqipëria, Maqedonia e Veriut e Kosova.
Programi i sivjetëm i festivalit përpos që i bën konak botës në Prizren, na fton ta imagjinojmë dhe pranojmë teatrin në të gjitha mënyrat e bërjes së tij, por mbi të gjitha ta njohim e ta ritheksojmë fuqinë e shprehjes teatrore për të krijuar hapësira të përbashkëta për reflektim shoqëror.
Edhe nĂ« kĂ«tĂ« edicion, nderojmĂ« trashĂ«giminĂ« kulturore e historike tĂ« qytetit tonĂ«, duke e shndĂ«rruar atĂ« nĂ« njĂ« skenĂ« teatri dhe duke e sjellĂ« teatrin e botĂ«s nĂ« tĂ«. Â
Prej formave më klasike të shprehjes teatrore deri tek ato më alternative e eksperimentale, ky program që ju flet të gjitha grupeve të audiencave, navigon nëpër tema që lidhen me luftën, shërimin, kujtesën, identitetin, rezistencën, heshtjen, shëndetin mendor, ambientin e dhunën shtetërore.
I sjellim kĂ«to tema nĂ« skenat e sivjetme tĂ« PrizrenFestit, jo pĂ«r tĂ« rikonfirmuar atĂ« qĂ« tashmĂ« e dijmĂ« pĂ«r gjendjen nĂ« tĂ« cilĂ«n ndodhet sot bota pĂ«rreth nesh, por pĂ«r tĂ« treguar se ashtu siç brengat dhe tragjeditĂ« shoqĂ«rore nuk njohin kufij, njĂ«lloj nuk njeh kufij as kĂ«mbĂ«ngulja dhe shpresa jonĂ« pĂ«r tâu bĂ«rĂ« bashkĂ« nĂ«pĂ«rmjet teatrit â gjuhĂ«s qĂ« ne e flasim mĂ« sĂ« miri.  Pra ne, sĂ« bashku, nuk i frikĂ«sohemi territ qĂ« e kemi pĂ«rreth nesh, por i bĂ«jmĂ« ballĂ« me publikun dhe artistĂ« nga anembanĂ« botĂ«s, pĂ«r tĂ« nderuar tregimet qĂ« na bĂ«jnĂ« bashkĂ«.
PrizrenFest 2025 nis mĂ« 21 korrik nga ora 21:00 nĂ« Teatrin mbi LumĂ«, me shfaqjen e baletit âMuzgâ nĂ«n koreografinĂ« e balerinit shqiptar tĂ« njohur ndĂ«rkombĂ«tarisht Eno Peçi, ndĂ«rsa pĂ«rmbyllet me shfaqjen âMonologĂ«t e GazĂ«sâ nĂ«n regjinĂ« e artistes palestineze Iman Aoun mĂ« 28 korrik nga ora 21:00 nĂ« Teatrin mbi LumĂ«.
PĂ«rgjatĂ« tetĂ« ditĂ«ve tĂ« festivalit, nĂ« Teatrin âBekim Fehmiuâ tĂ« Qytetit tĂ« Prizrenit do tĂ« jipen shfaqjet âKomedia e zezĂ«â nga Kosova, â5 fytyrat e heshtjesâ nga ShqipĂ«ria, âUnĂ« jam vet gruaâ nga Kosova, âDrunksâ nga Bullgaria.
NĂ« Amfiteatrin e AutostradĂ«s Bienale do tĂ« jipet shfaqja âOedipus Rexâ nga Greqia ndĂ«rsa â8%â nga Maqedonia e Veriut jipet nĂ« Autostrada Hangar.
Lidhja e Prizrenit do tĂ« bĂ«het skenĂ« pĂ«r shfaqjen âOranges and Stonesâ nga Palestina, e Burgu i qytetit tĂ« Prizrenit pĂ«r shfaqjen âBĂ«je ose vdisâ nga Kosova, ndĂ«rsa qĂ« nĂ« Kejin pranĂ« xhamisĂ« sĂ« Sinan PashĂ«s do tĂ« zĂ« vend shfaqja âUnboxed â Unpacking Prejudiceâ nga Anglia.
Ekspozita âTeatri Ilegalâ gjithashtu do tĂ« jetĂ« e hapur pĂ«rgjatĂ« gjithĂ« festivalit nĂ« hollin e Teatrit âBekim Fehmiuâ. TĂ« gjitha shfaqjet e programit pĂ«r fĂ«mijĂ« do tĂ« jipen nĂ« Teatrin mbi LumĂ«.
Hyrja në të gjitha ngjarjet e edicionit të sivjetëm të PrizrenFest është falas! Ndërsa pas përfundimit të shfaqjeve, për çdo mbrëmje mblidhemi e festojmë bashkë me muzikë të përzgjedhur në pikëtakimin e festivalit në Kejin e Sinan Pashës.
Nga 21 deri më 28 korrik, shihemi në skenat e ngritura teatrore të PrizrenFestit!
PĂ«r mĂ« shumĂ« detaje nĂ« lidhje me programin e sivjetĂ«m, lokacionet dhe oraret, mund tĂ« ndiqni faqet nĂ« rrjetet sociale nĂ« Instagram â PrizrenFest dhe Facebook â PrizrenFest./ KultPlus.com
Login
